The Project Gutenberg EBook of La kolonoj de la socio, by Henrik Ibsen

This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org


Title: La kolonoj de la socio
       Dramo en kvar aktoj

Author: Henrik Ibsen

Translator: Odd Tangerud

Release Date: December 22, 2006 [EBook #20162]

Language: Esperanto

Character set encoding: ASCII

*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LA KOLONOJ DE LA SOCIO ***




Produced by Andrew Sly





Noto de tekstpreparulo:
En cxi tiu teatrajxo, la tradukisto uzas komencemajuskla "Vi" por
signifi norvega formala alparola pronomo. Ankaux, cxi tiu ASCII-a
versio uzas la litero "O" anstataux norvega "streko-O".



HENRIK IBSEN

LA KOLONOJ DE LA SOCIO

Dramo en kvar aktoj

(Samfundets stotter 1877)

Tradukis: Odd Tangerud

Eldonejo JEC Scandinavia a/s
Postboks 54
N - 3401 Lier
Tel 32 85 50 03
Fax 32 85 50 82

ISBN 82 91 707-52-9



LA KOLONOJ DE LA SOCIO

ROLOJ:

  KONSULO BERNICK.
  SINJORINO BERNICK, lia edzino.
  OLAF, ilia filo, 13 jara.
  FRAUXLINO BERNICK, fratino de la konsulo.
  JOHAN TONNESEN, pli juna frato de sinjorino Bernick.
  FRAUXLINO HESSEL, sxia pli agxa duonfratino.
  HILMAR TONNESEN, kuzo de sinjorino Bernick.
  ADJUNKTO RORLUND.
  GRANDKOMERCISTO RUMMEL.
  KOMERCISTO VIGELAND.
  KOMERCISTO SANDSTAD.
  DINA DORF, juna knabino en la domo de la konsulo.
  PLENRAJTIGITO KRAP.
  SXIPKONSTRUISTO AUXNE.
  LA EDZINO DE GRANDKOMERCISTO RUMMEL.
  LA EDZINO DE POSXTESTRO HOLT.
  LA EDZINO DE DOKTORO LYNGE.
  FRAUXLINO RUMMEL.
  FRAUXLINO HOLT.
  BURGXOJ kaj ALIAJ LOGXANTOJ, FREMDAJ MARISTOJ, PASAGXEROJ
  sur VAPORSXIPO k.t.p.


(La agado okazas en la domo de konsulo _Bernick_ en eta norvega
cxemara urbo.)




UNUA AKTO


(Spaca gxarden-salono en la domo de _konsulo Bernick_. Maldekstre en
la antauxo pordo kondukas al la cxambro de la konsulo; pli malantauxe
en la sama muro estas simila pordo. Meze sur la kontrauxa pordo estas
pli granda enir-pordo. La fona muro estas preskaux tute el spegula
vitro kun malferma pordo al largxa gxarden-sxtuparo, super kiu estas
etendita sunsxirmilan velon. Sube de la sxtuparo vidigxas parto de la
gxardeno, enkadrigita de krado kun mallargxa enir-pordego. Ekstere
kaj laux la krado lauxas strato, kies kontrauxa flanko havas
malgrandajn hele-koloritajn lignajn domojn. Estas somero kaj varma
sunbrilo. Kelkaj homoj foje preterpasas en la strato; oni haltas kaj
interparolas; farigxas komerco en vendejo situanta cxe la angulo
k.t.p.)

(Ene en la gxardena salono sidas cxirkaux tablo aro da sinjorinoj.
Meze antaux la tablo sidas _sinjorino Bernick_. Cxe sxia maldekstra
flanko sidas _sinjorino Holt_ kun _filino_, kaj lauxvice _sinjorino
Rummel_ kaj _frauxlino Rummel_. Dekstre de _sinjorino Bernick_
sidas _sinjorino Lynge, frauxlino Bernick_ kaj _Dina Dorf_. Cxiuj
sinjorinoj estas okupataj pri manlaboro. Sur la tablo kusxas grandaj
amasoj da duone pretigitaj kaj prettonditaj linajxoj kaj aliaj
vestajxoj. Pli fone, cxe malgranda tablo sur kiu staras du florpotoj
kaj glaso da suker-akvo, sidas _adjunkto Rorlund_ legante el libro
ore randita, tamen tiel ke nur opaj vortoj auxdigxas de la publiko.
Ekstere en la gxardeno kuras _Olaf Bernick_ cxirkauxe pafante al celo
per arko.)

(Post momento venas _sxipkonstruisto Auxne_ kviete enen tra la pordo
dekstre. Okazas ioma interrompigxo de la legado; _sinjorino Bernick_
kapsignas al li kaj montras al la pordo maldekstre. _Auxne_ trankvile
iras tien kaj frapas kelkajn fojojn sur la pordon de la konsulo
kviete kaj kun interspacoj. _Plenrajtigito Krap_, kun cxapelo en la
mano kaj paperoj sub la brako venas el tiu cxambro.)

PLENRAJTIGITO KRAP
Cxu estas vi, kiu frapas?

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
La konsulo sercxas min.

PLENRAJTIGITO KRAP
Li faris; sed ne povas akcepti Vin; li transdonis al mi -- --

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Al Vi? Mi preferus -- --

PLENRAJTIGITO KRAP
-- -- transdonis al mi diri, ke Vi devas cxesi pri tiuj sabat-tagaj
prelegoj por la laboristoj.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Cxu? Mi pensis ke mi povus uzi mian libertempon -- --

PLENRAJTIGITO KRAP
Vi ne devas uzi Vian libertempon por fari la laboristojn sentauxgaj
en la labortempo. Lastan sabaton Vi parolis pri la damagxo, kiun la
laboristoj ricevus de niaj novaj masxinoj kaj de la nova labormetodo
en la sxipfarejo. Kial Vi tion faras?

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Tion mi faras por subteni la socion.

PLENRAJTIGITO KRAP
Strange! La konsulo diras, ke tio estas soci-disrompo.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Mia socio ne estas tiu de la konsulo, sinjoro plenrajtigito! Kiel
estro de la laborista asocio mi devas -- --

PLENRAJTIGITO KRAP
Vi unue kaj cxefe estas laborestro de la sxipfarejo de konsulo
Bernick. Vi unue kaj cxefe faru Vian devon al la socio, kiu nomigxas
la firmao de konsulo Bernick; cxar estas de _tiu_ ke ni cxiuj vivas.
-- Jes, nun Vi scias kion la konsulo dirus al Vi.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
La konsulo ne estus tion _tiel_ dirinta, sinjoro plenrajtigito! Sed
mi ja komprenas kiun mi povas danki por tio cxi. Estas la damnita
usona averiulo. Tiuj homoj volas progresigi la laboron, kiel ili
kutimigxis tie transe, kaj tio --

PLENRAJTIGITO KRAP
Nu ja, nu ja; mi ne povas lasi min tirigxi enen en detalojn. Nun Vi
konas la opinion de la konsulo; jen suficxe! Bonvolu returni al
la farejo; certe bezonigxas; mi baldaux mem venos. -- Pardonu
sinjorinoj!

(Li salutas kaj eliras tra la gxardeno kaj malsupren laux la strato.
_Sxipkonstruisto Auxne_ eliras silente dekstre. La _adjunkto, _kiu
dum la pasinta mallauxta interparolo dauxrigis la legadon, baldaux
poste finlegis la libron, kaj batfermas gxin.)

ADJUNKTO RORLUND
Jen, miaj karaj auxskultantinoj, pri tio finite.

SINJORINO RUMMEL
Oh, kia instruplena rakonto!

SINJORINO HOLT
Kaj kun bona moralo!

SINJORINO BERNICK
Tia libro vere donas multon pripensindan.

ADJUNKTO RORLUND
Ho jes; gxi estas bonfara kontrauxeco al tio, kion ni bedauxrinde
cxiutage povas vidi, kaj en gazetoj kaj en periodajxoj. Cxi tiu
sxminkita eksterajxo, kiun la grandaj socioj vidigas, -- kion gxi
vere kasxas? Vantecon kaj putrecon, se mi povas min tiel esprimi.
Neniu morala fundamento sub la piedoj. Per unu vorto, -- ili estas
kalkumitaj tombejoj, tiuj grandaj socioj nuntempe.

SINJORINO HOLT
Jes tutcerte.

SINJORINO RUMMEL
Ni ja nur bezonas rigardi al la usona sxipanaro, kiu nun trovigxas
cxi tie.

ADJUNKTO RORLUND
Nu, pri tia kanajlaro el la homaro mi ne degnas paroli. Sed ecx en la
plej altaj tavoloj, kiel statas _tie_? Dubo kaj fermanta maltrankvilo
en cxiuj lokoj; malpaco en la animoj kaj necerteco en cxiuj rilatoj.
Kiel ja estas subfosita la familia vivo tie? Kiel ja esprimas sin
auxdacaj deziroj renversi ecx la plej gravajn verojn?

DINA
(sen suprenrigardi) Tamen cxu ne ankaux multaj grandaj faroj okazas?

ADJUNKTO RORLUND
Grandaj faroj --? Mi ne komprenas --

SINJORINO HOLT
(surprizita) Sed, Dio, Dina --!

SINJORINO RUMMEL
(sammomente) Tamen, Dina, kiel Vi do povas --?

ADJUNKTO RORLUND
Mi opinias ke ne estus sane se tiaj faroj trovis enlason cxe ni. Ne,
ni cxi-hejme devas danki al Dio, ke statas cxe ni kiel estas. Certe
kreskas fiherboj inter la tritiko ankaux cxi tie, bedauxrinde; sed
gxin ni sincere klopodas sarki plej eble bone. Gravas ke ni tenu la
socion pura, miaj sinjorinoj, -- teni ekstere cxion tion neprovitan,
kiun senpacienca tempo volas trudi al ni.

SINJORINO HOLT
Kaj el tio bedauxrinde trovigxas pli ol suficxe.

SINJORINO RUMMEL
Jes, pasintan jaron pendis de hareto, ke ni ricevus fervojon al la
urbo.

SINJORINO BERNICK
Nu, tion ja Karsten sukcesis malhelpi.

ADJUNKTO RORLUND
La providenco, sinjorino Bernick. Vi povas esti certa, ke Via edzo
estis ilo en la mano de iu pli alta, kiam li rifuzis okupigxi pri tiu
kaprico.

SINJORINO BERNICK
Kaj tamen li spertis suficxe da malico el la gazetoj. Sed ni tute
forgesas danki Vin, sinjoro adjunkto. Vere estas tre afable de Vi, ke
Vi oferas tiom da tempo por ni.

ADJUNKTO RORLUND
Ho nu, nun dum la lerneja ferio --

SINJORINO BERNICK
Ja, ja, tamen estas ja ofero, sinjoro adjunkto.

ADJUNKTO RORLUND
(lokigas sian segxon pli proksimen.) Ne parolu pri tio, kara
sinjorino. Cxu Vi mem ne faras oferon por la bona afero? Kaj cxu Vi
gxin ne donas gxoje? Tiuj morale koruptitaj, por kies plibonigo Vi
laboras, estas rigardendaj kiel vunditaj soldatoj sur batalkampo;
Vi, karaj sinjorinoj estas la diakoninoj, la kompatemaj fratinoj,
kiuj sxirkolektas cxarpion por tiuj malfelicxaj vunditoj, metas la
bandagxon milde sur la vundon, kuracas kaj sanigas ilin --

SINJORINO BERNICK
Certe estas granda donaco de graco vidi cxion en tia bela lumo.

ADJUNKTO RORLUND
Multo estas denaska tiurilate; sed multo eblas esti akirata. Gravas
vidi la aferojn en la lumo de sincera vivotasko. Jes, kion nun Vi
diras, frauxlino Bernick? Cxu Vi ne trovis kvazaux pli sekuran
fundamenton kiam Vi oferis vin al la tasko instrui?

FRAUXLINO BERNICK
Ahx, mi ne scias kion respondi. Ofte kiam mi iras tie en la lerneja
cxambro, mi deziras esti ege fore sur la sovagxa maro.

ADJUNKTO RORLUND
Nu auxdu, estas la malkvieto, kara frauxlino. Sed kontraux tiaj
maltrankvilaj gastoj oni devas fermi la pordon. La sovagxa maro, --
tion Vi kompreneble ne pensas litere; Vi pensas pri la granda ondanta
homa socio, kie multaj submergigxas. Kaj cxu Vi vere tiom alte
taksas la vivon, kiun Vi auxdas zumi kaj brui ekstere? Rigardu
nur la straton. Tie la homoj iras en la sunbrulo, sxvitantaj kaj
baraktantaj kun siaj etaj aferoj. Por ni vere estas pli kontentige
sidi malvarmete cxi tie interne turnante la dorson al tiu flanko,
de kie venas la perturbo.

FRAUXLINO BERNICK
Jes, Dio, vi ja eble tute pravas --

ADJUNKTO RORLUND
Kaj en domo kia tiu cxi, -- en bona kaj pura hejmo, kie la familia
vivo montras sin en la plej bela aspekto, -- kie paco kaj konkordo
regas -- -- (al _sinjorino Bernick_) Al kio Vi auxskultas, sinjorino?

SINJORINO BERNICK
(turnita al la plej antauxa pordo maldekstre) Kiel lauxtvocxaj ili
farigxas tie interne.

ADJUNKTO RORLUND
Cxu io aparte okazas?

SINJORINO BERNICK
Mi ne scias. Mi auxdas ke estas iuj ene cxe mia edzo.

(_Hilmar Tonnesen_, kun cigaro en la busxo, envenas tra la pordo
dekstre, sed haltas je la vido de tiom da sinjorinoj.)

HILMAR TONNESEN
Ho, pardonu -- (volas retiri sin)

SINJORINO BERNICK
Ne, Hilmar, proksimu do; vi ne gxenas. Cxu vi ion volas?

HILMAR TONNESEN
Ne, mi nur volis enrigardi. Saluton, sinjorinoj. (al _sinjorino
Bernick_) Nu, kio do farigxos?

SINJORINO BERNICK
Pri kio?

HILMAR TONNESEN
Bernick estas ja kunvokinta kunvenon.

SINJORINO BERNICK
Cxu? Pri kio do?

HILMAR TONNESEN
Ho, estas ja denove tiu fervoj-sensencajxo.

SINJORINO RUMMEL
Ne, cxu eblas?

SINJORINO BERNICK
Bedauxrinda Karsten, cxu li havu ecx pliajn malagrablajxojn --

ADJUNKTO RORLUND
Sed kiel ni komprenu tion cxi, sinjoro Tonnesen? Konsulo Bernick jam
lastan jaron konigis, ke li ne volas havi iun fervojon.

HILMAR TONNESEN
Jes, tion ankaux mi opinias; sed mi renkontis plenrajtigiton Krap,
kaj li rakontis, ke la fervoja afero denove traktigxos, kaj ke
Bernick havas kunvenon kun tri el la monhavantoj en la urbo.

SINJORINO RUMMEL
Jes, cxu ne estas kiel sxajnis al mi, ke mi auxdis la vocxon de
Rummel.

HILMAR TONNESEN
Jes, kompreneble Rummel kunestas, kaj ankaux komercisto Sandstad el
la deklivo kaj Mikkel Vigeland, -- "Mikelo Sanktulo", kiel oni nomas
lin.

ADJUNKTO RORLUND
Hm --

HILMAR TONNESEN
Pardonu, sinjoro adjunkto.

SINJORINO BERNICK
Kaj nun estis ja tie cxi tiel bone kaj trankvile.

HILMAR TONNESEN
Nu ja, miaparte mi ne bedauxrus, ke ili komencus denove kvereli.
Estus ja ioma amuzado.

ADJUNKTO RORLUND
Nu, tiajn amuzadojn mi pensas, ke oni povas senesti.

HILMAR TONNESEN
Tio estas laux natura emo. Certaj naturoj bezonas foje sxirantaj
bataloj. Sed de tio la etburgxa vivo ne havas multe oferenda, kaj ne
estas por cxiu donita -- (foliumas la libron de la adjunkto) "La
virino kiel la servantino de la socio". Kia sensencajxo estas tio?

SINJORINO BERNICK
Dio, Hilmar, tion vi ne diru. Vi sendube ne legis tiun libron.

HILMAR TONNESEN
Ne kaj mi ne intencas legi gxin.

SINJORINO BERNICK
Vi versxajne ne bone fartas hodiaux.

HILMAR TONNESEN
Ne, mi ne fartas.

SINJORINO BERNICK
Cxu vi eble ne bone dormis cxi-nokte?

HILMAR TONNESEN
Ne, mi dormis vere malbone. Mi faris promenadon hieraux vespere pro
mia malsano. Poste mi pasxadis al la klubo kaj legis vojagxpriskribon
pri la norda poluso. Estas io hardanta en tio sekvi la homojn en ilia
lukto kontraux la elementoj.

SINJORINO RUMMEL
Sed tio ne bone efikis al Vi, sinjoro Tonnesen.

HILMAR TONNESEN
Ne; gxi malbone efikis; la tutan nokton mi turnadis duondorme
songxante, ke min persekutis abomena rosmaro.

OLAF
(kiu envenis supre sur la gxardena sxtuparo) Cxu persekutis vin
rosmaro, onklo?

HILMAR TONNESEN
Mi tion songxis, vi stultulo! Sed cxu vi dauxre cxirkauxiras ludante
per tiu ridinda arko? Kial vi ne havigis al vi veran pafilon?

OLAF
Jes, mi volus, sed --

HILMAR TONNESEN
Cxar vera pafilo, tiu do havas iun sencon; cxiam estas io
nervostrecxa kiam oni estas pafonta.

OLAF
Kaj tiam mi povus pafi ursojn, onklo. Sed patro ne permesos al mi.

SINJORINO BERNICK
Vi ne devas meti tiajxojn en lian kapon, Hilmar.

HILMAR TONNESEN
Hm, -- tiela parencaro edukigxas hodiaux! Oni parolas pri sporto kaj
sporto, -- Ho Dio, -- sed cxio estas nur ludo; neniam serioza urgxo
al tio hardanta, kio trovigxas en kuragxa renkonto okulon al okulo
antaux la dangxero. Ne staru celante al mi per la arko, vi stultulo;
vi povus malpreni.

OLAF
Ne, onklo, gxi ne havas sagon.

HILMAR TONNESEN
Vi ne povas scii; gxi tamen povas havi sagon. Forprenu gxin, mi
diras! -- Kial pro diablo vi neniam vojagxis transen al Ameriko en iu
el la sxipoj de via patro? Tie vi povus vidi cxason al bizonoj aux
lukto kontraux la rugxuloj.

SINJORINO BERNICK
Tamen Hilmar do --

OLAF
Tion mi volonte farus, onklo; kaj eble mi renkontus onklon Johan kaj
onklinon Lona.

HILMAR TONNESEN
Hm --; sensencajxo.

SINJORINO BERNICK
Nun vi povas reen iri en la gxardenon, Olaf.

OLAF
Panjo, cxu mi ankaux povos eliri sur la straton?

SINJORINO BERNICK
Jes; sed ne tro foren.

(_Olaf_ kuras elen tra la kradpordo.)

ADJUNKTO RORLUND
Vi ne devus meti tiajn kapricojn en la kapon de la infano, sinjoro
Tonnesen.

HILMAR TONNESEN
Ne, kompreneble, li devas iri cxi tie kaj farigxi fornosidulo, kiel
tiom da aliuloj.

ADJUNKTO RORLUND
Sed kial Vi mem ne transvojagxos?

HILMAR TONNESEN
Mi? Kun mia malsano? Nu, tio komprenigxas; gxin oni ne multe
konsideras en la urbo. Sed tamen, -- oni havas ja certajn devojn al
la socio al kiu oni apartenas. Devas almenaux esti _iuj_ kiuj tenas
la standardon alte. Usx, nun li denove krias!

LA SINJORINOJ
Kiu krias?

HILMAR TONNESEN
Nu ja, mi ne scias. Ili estas iom lauxtvocxaj tie interne, kaj tio
igas min nervoza.

SINJORINO RUMMEL
Certe estas mia edzo, sinjoro Tonnesen. Sed mi diru al Vi, li tiom
kutimigxis paroli en grandaj kunvenoj --

ADJUNKTO RORLUND
Ankaux la aliaj ne estas mallauxtaj, sxajnas al mi.

HILMAR TONNESEN
Ne, Dio gardu, kiam temas pri defendo de la monujo, jen --; cxio ja
rezultas en kalkulo de bagatelajxoj cxi tie. Usx!

SINJORINO BERNICK
Estas almenaux pli bone ol pasinte, kiam cxio foruzigxis en amuzadoj.

SINJORINO LYNGE
Cxu vere estis tiel malbone pasinte?

SINJORINO RUMMEL
Jes, Vi kredu, sinjorino Lynge. Nomu Vin felicxa, ke Vi tiam ne
logxis cxi tie.

SINJORINO HOLT
Jes, vere okazis sxangxoj! Ho, kiam mi pensas pri miaj knabinaj
tagoj --

SINJORINO RUMMEL
Ho pensu nur antaux dekkvar -- dekkvin jaroj. Dio gardu nin kia vivo
estis cxi tie! Tiam ekzistis kaj la pilk-klubo kaj la muzik-asocio --

FRAUXLINO BERNICK
Kaj la drama-asocio. Gxin mi bone memoras.

SINJORINO RUMMEL
Jes, estas _tie_ ke via teatrajxo prezentigxis, sinjoro Tonnesen.

HILMAR TONNESEN
(iras al la fono) Nu, kio, kio --!

ADJUNKTO RORLUND
Teatrajxo de studento Tonnesen?

SINJORINO RUMMEL
Jes, estis longe antaux ol _Vi_ venis cxi tien, sinjoro adjunkto.
Cetere gxi prezentigxis nur unu fojon.

SINJORINO LYNGE
Cxu ne estis en _tiu_ teatrajxo, ke Vi aktoris kiel amorantino, laux
kio Vi diris, sinjorino Rummel?

SINJORINO RUMMEL
(ekrigardas post la _adjunkto_) Mi? Tion mi vere ne memoras,
sinjorino Lynge. Sed mi bone memoras la bruantaj sociaj arangxoj en
la familioj.

SINJORINO HOLT
Jes, mi ecx scias pri la domoj, kie ili prezentis du grandajn
tagmangxojn semajne.

SINJORINO LYNGE
Kaj ankaux venis cxi tien vojagxanta aktor-grupo lauxdire.

SINJORINO RUMMEL
Jes, tio estis ja la plej malbona --!

SINJORINO HOLT
(maltrankvila) Hm, hm --

SINJORINO RUMMEL
Nu, aktoroj? Ne, tion mi tute ne memoras.

SINJORINO LYNGE
Jes, tiuj homoj lauxdire faris tiom da petolajxoj. Kiel efektive
statas pri tiuj historioj?

SINJORINO RUMMEL
Ho, vere estas nenio, sinjorino Lynge.

SINJORINO HOLT
Kara Dina, donu al mi tiun linajxon.

SINJORINO BERNICK
(samtempe) Kara Dina, eliru kaj petu al Katrine enporti la kafon.

FRAUXLINO BERNICK
Mi iru kun vi, Dina.

(_Dina_ kaj _frauxlino Bernick_ eliras tra la plej supera pordo
maldekstre.)

SINJORINO BERNICK
(ekstaras) Kaj nun vi pardonu al mi momenton, miaj sinjorinoj; mi
pensas, ke ni trinku kafon tie ekstere.

(Sxi eliras sur la gxardenan sxtuparon kaj pretigas tablon; la
adjunkto staras cxe la pordo kaj parolas kun sxi. _Hilmar Tonnesen_
sidas tie ekstere fumante.)

SINJORINO RUMMEL
(mallauxte) Dio, sinjorino Lynge, kiel Vi timigis min!

SINJORINO LYNGE
Mi?

SINJORINO HOLT
Jes, sed estis ja Vi mem kiu komencis, sinjorino Rummel.

SINJORINO RUMMEL
Mi? Ne, kiel Vi povas tion diri, sinjorino Holt? Venis ecx ne vivanta
vorto el mia busxo.

SINJORINO LYNGE
Sed kio do _estas_?

SINJORINO RUMMEL
Kiel povis Vi komenci paroli --! Pensu, -- cxu Vi ne vidis, ke Dina
cxeestas?

SINJORINO LYNGE
Dina? Sed Dio gardu, cxu estas io pri --?

SINJORINO HOLT
Kaj ecx gxuste en _tiu cxi_ domo! Cxu Vi do ne scias, ke estis la
frato de sinjorino Bernick --?

SINJORINO LYNGE
Cxu li? Mi ja scias nenion; mi estas ja tute nova --

SINJORINO RUMMEL
Cxu Vi do ne auxdis ke --? Hm -- (al la filino) Iru en la gxardenon,
vi Hilda.

SINJORINO HOLT
Kaj ankaux vi, Netta. Kaj estu gxentilaj al la bedauxrinda Dina, kiam
sxi revenas.

(_Frauxlino Rummel_ kaj _frauxlino Holt_ eliras en la gxardenon.)

SINJORINO LYNGE
Nu, kio do estis pri la frato de sinjorino Bernick?

SINJORINO RUMMEL
Cxu Vi ne scias ke li estis tiu en la terura afero?

SINJORINO LYNGE
Cxu studento Tonnesen estis en terura afero?

SINJORINO RUMMEL
Ne, je Dio, la studento estas ja sxia kuzo, sinjorino Lynge. Mi
parolas pri la frato --

SINJORINO HOLT
-- la perditulo Tonnesen --

SINJORINO RUMMEL
Johan li nomigxis. Li fugxis al Ameriko.

SINJORINO HOLT
_Devis_ fugxi, pripensu.

SINJORINO LYNGE
Kaj _li_ do estis en terura afero?

SINJORINO RUMMEL
Jes, estis io tia --; kiel mi do nomu gxin? Estis io pri la patrino
de Dina. Ho, mi memoras kvazaux tio estus hodiaux. Johan Tonnesen
tiam estis en la oficejo de maljuna sinjorino Bernick; Karsten
Bernick jxus estis veninta de Parizo, -- ankoraux ne estis
fiancxigxinta --

SINJORINO LYNGE
Nu, sed tiu terura historio?

SINJORINO RUMMEL
Jes, vidu, -- tiun vintron la aktora trupo de Moller cxeestis en la
urbo --

SINJORINO HOLT
-- kaj en tiu trupo estis la aktoro Dorf kaj lia edzino. Cxiuj junaj
homoj profunde cxarmigxis de sxi.

SINJORINO RUMMEL
Jes, Dio scias kiel ili povis trovi, ke _sxi_ estas bela. Sed jen la
aktoro Dorf revenis hejmen malfrue iun vesperon --

SINJORINO HOLT
-- tute neatendite --

SINJORINO RUMMEL
-- Kaj li trovas --; ne; tio vere ne estas rakontinda.

SINJORINO HOLT
Ne, sinjorino Rummel, li trovis nenion, cxar la pordo estis sxlosita
interne.

SINJORINO RUMMEL
Jes, estas ja tio kion mi diras; li trovis la pordon sxlosita. Kaj
pensu, sinjorino, tiu, kiu estis interne, devas salti tra la
fenestro.

SINJORINO HOLT
Tute supre de mansardo!

SINJORINO LYNGE
Kaj tiu estis la frato de sinjorino Bernick?

SINJORINO RUMMEL
Jes, efektive estis.

SINJORINO LYNGE
Kaj post tio li fugxis al Ameriko?

SINJORINO HOLT
Jes, li ja devis fugxi, komprenu.

SINJORINO RUMMEL
Cxar poste malkovrigxis io preskaux same malbona; imagu, li estis
atencinta la kason --

SINJORINO HOLT
Sed tion oni ne certe scias, sinjorino Rummel; eble estis nur
onidiroj.

SINJORINO RUMMEL
Sed nun auxdu do --! Cxu _tio_ ne estis konata en la tuta urbo? Cxu
maljuna sinjorino Bernick ne preskaux bankrotis pro tiu afero? Tion
mi ja auxdis de Rummel mem. Sed Dio gardu _mian_ busxon.

SINJORINO HOLT
Nu, al sinjorino Dorf la mono almenaux ne iris, cxar sxi --

SINJORINO RUMMEL
Ja, Dorf forvojagxis de edzino kaj de infanoj. Sed la sinjorino tamen
estis tiel auxdaca resti cxi tie tutan jaron. Montri sin en la teatro
sxi ne plu kuragxis; sed sxi vivtenis sin lavante kaj kudrante por
homoj --

SINJORINO HOLT
Kaj sxi provis komenci danc-lernejon.

SINJORINO RUMMEL
Tio kompreneble ne sukcesis. Kiuj gepatroj volus konfidi siajn
infanojn al iu tia? Sed ne dauxris longe pri sxi; la bela sinjorino
ne estis kutimita al laboro; kaptigxis sxia brusto, kaj sxi mortis.

SINJORINO LYNGE
Hu, estas vere teruraj historioj!

SINJORINO RUMMEL
Jes, kredu, estis severe elteni por la familio Bernick. Estas la
malluma makulo en la suno de ilia felicxo, kiel Rummel iam esprimis
sin. Tial neniam parolu pri tiuj aferoj cxi tie en la domo, sinjorino
Lynge.

SINJORINO HOLT
Kaj pro Dio ankaux ne pri la duonfratino!

SINJORINO LYNGE
Jes, sinjorino Bernick havas ja ankaux duonfratinon?

SINJORINO RUMMEL
Havis -- felicxe; cxar nun la parenceco certe estas finita inter la
du. Jes, sxi estis iu precipa! Imagu, sxi fortondis la harojn, kaj
iris en viraj botoj en pluva vetero.

SINJORINO HOLT
Kaj kiam la duonfrato -- la perdita subjekto -- estis forkurinta,
kaj la tuta urbo kompreneble sxokigxis pro li, -- cxu Vi scias kion
sxi tiam faras? Sxi vojagxas transen al li!

SINJORINO RUMMEL
Jes, kaj la skandalo, kiun sxi faris antaux ol forvojagxi, sinjorino
Holt!

SINJORINO HOLT
Tsxsx, ne parolu pri tio.

SINJORINO LYNGE
Dio, cxu sxi ankaux faris skandalon?

SINJORINO RUMMEL
Jes, nun Vi auxdu, sinjorino Lynge. Bernick estis jxus sin
fiancxigxinta al Betty Tonnesen; kaj gxuste kiam li venis kun sxi cxe
la brako enen al sxia onklino por informi --

SINJORINO HOLT
La gefratoj Tonnesen estis orfaj, Vi sciu --

SINJORINO RUMMEL
-- kaj Lona Hessel ekstaras de la segxo kie sxi sidas, kaj donas al
la gxentila, kulturita Karsten Bernick vangofrapon, ke resonis en li.

SINJORINO LYNGE
Ne, nun mi neniam --!

SINJORINO HOLT
Estas tute certe.

SINJORINO RUMMEL
Kaj sxi pakis sian kofron kaj forvojagxis al Ameriko.

SINJORINO LYNGE
Sed do sxi ja mem estus havinta inklinon al li.

SINJORINO RUMMEL
Jes, kredu ke sxi havis. Sxi imagis ke farigxus paro el tiuj du, kiam
li revenus el Parizo.

SINJORINO HOLT
Jes, imagu, ke sxi kredus tiajxon! Bernick, -- tiu juna bonkonduta
grandmonda sinjoro, -- perfekta galantulo, -- favorato de cxiuj
virinoj --

SINJORINO RUMMEL
-- kaj tamen deca, sinjorino Holt; kaj tiel morala.

SINJORINO LYNGE
Sed pri kio okupigxis tiu frauxlino Hessel en Ameriko?

SINJORINO RUMMEL
Nu, vidu, super tio kusxas, kiel Rummel iam esprimis sin, vualo, kiu
ne estas levinda.

SINJORINO LYNGE
Kion tio signifas?

SINJORINO RUMMEL
Sxi ja ne plu havas iun rilaton kun la familio, Vi komprenu; sed tiom
scias ja la tuta urbo, ke sxi kantis por mono en la gastejoj tie --

SINJORINO HOLT
-- kaj sxi faris prelegojn en la salonoj --

SINJORINO RUMMEL
-- kaj sxi eldonis nenormalan libron.

SINJORINO LYNGE
Cxu vere --!

SINJORINO RUMMEL
Ho jes, Lona Hessel efektive estas unu el la sunmakuloj en la familia
felicxo de la Bernikoj. Sed nun Vi ja scias pri la aferoj, sinjorino
Lynge. Je Dio, mi nur parolis pri tio cxi, por ke Vi gardu Vin.

SINJORINO LYNGE
Jes, pri tio Vi povas esti certa ke mi faru. -- Sed tiu bedauxrinda
Dina Dorf! Mi vere sentas bedauxron por sxi.

SINJORINO RUMMEL
Nu, por sxi estis ja pura felicxo. Imagu se sxi restus en la manoj de
la gepatroj! Ni cxiuj kompreneble zorgis pri sxi, admonis sxin plej
eble bone. Post ioma tempo frauxlino Bernick decidigis, ke sxi venu
en cxi tiun domon.

SINJORINO HOLT
Sed malfacila infano sxi cxiam estis. Imagu, -- cxiuj la malbonaj
ekzemploj. Tia infano ja ne estas kiel unu el niaj propraj; oni devas
preni sxin per la bono, sinjorino Lynge.

SINJORINO RUMMEL
Tsxsx, -- jen sxi. (lauxte) Jes, tiu Dina vere estas diligenta
knabino. Nu, cxu vi venas, Dina? Ni sidas cxi tie formetante la
kudrajxojn.

SINJORINO HOLT
Ho, kiel bonodoras via kafo, dolcxa Dina. Tia antauxtagmeza taso da
kafo --

SINJORINO BERNICK
(ekstere sur la gxardena sxtuparo) Bonvolu, sinjorinoj!

(_Frauxlino Bernick_ kaj _Dina_ estas jam helpinta al la servistino
enporti la kafajxojn. Cxiuj sinjorinoj prenas lokon tie ekstere; ili
parolas supermezure amike al _Dina_. Iom poste sxi iras en la salonon
kaj sercxas sian manlaboron.)

SINJORINO BERNICK
(ekstere apud la kafotablo) Dina, cxu ne ankaux vi --?

DINA
Ne, dankon; mi ne volas.

(Sxi eksidas kun sia kudrajxo. _Sinjorino Bernick_ kaj la _adjunkto_
intersxangxas kelkajn vortojn; momenton poste li eniras en la
salonon.)

ADJUNKTO RORLUND
(improvizas pretekston por iri al la tablo kaj diras mallauxte:)
Dina.

DINA
Jes.

ADJUNKTO RORLUND
Kial Vi ne volas sidi tie ekstere?

DINA
Kiam mi envenis kun la kafo, mi povis vidi sur la fremda sinjorino,
ke ili estis parolintaj pri mi.

ADJUNKTO RORLUND
Kaj cxu Vi ne ankaux vidis, kiel amike sxi kondutis al Vi tie
ekstere?

DINA
Sed tion mi ne toleras!

ADJUNKTO RORLUND
Vi havas obstinan animon, Dina.

DINA
Jes.

ADJUNKTO RORLUND
Sed kial Vi kondutas tiel?

DINA
Mi ne estas alia.

ADJUNKTO RORLUND
Cxu Vi ne povus konduti alimaniere?

DINA
Ne.

ADJUNKTO RORLUND
Kial ne?

DINA
(rigardas lin) Mi ja apartenas al la morale perdituloj.

ADJUNKTO RORLUND
Fi, Dina!

DINA
Ankaux patrino apartenis al la morale perdituloj.

ADJUNKTO RORLUND
Kiu parolis al Vi pri tiajxoj?

DINA
Neniuj; ili neniam parolas. Kial ili tion ne faras? Cxiuj ili
kondutas al mi tiel konvene, kvazaux mi rompigxus, se --. Ho, kiom mi
malamas tiun bonkorecon.

ADJUNKTO RORLUND
Kara Dina, mi bone komprenas, ke Vi sentas premon cxi tie, sed --

DINA
Jes, se mi povus iri longe foren. Mi certe helpus min mem antauxen,
se mi ne vivus inter homoj, kiuj estas tiel -- tiel --

ADJUNKTO RORLUND
Kiel kiaj?

DINA
Tiel decaj kaj tiel moralaj.

ADJUNKTO RORLUND
Tamen Dina, tion Vi ne pensas.

DINA
Ho, Vi bone komprenas kiel mi pensas. Cxiun tagon Hilda kaj Netta
venas, por ke mi prenu ilin kiel modelojn. Mi neniam povos farigxi
tiel deca kiel ili. Mi ne _volas_ tiel farigxi. Ho, se mi estus longe
fore, mi certe farigxus sagxa.

ADJUNKTO RORLUND
Vi ja _estas_ sagxa, kara Dina.

DINA
Kiel tio helpas min cxi tie?

ADJUNKTO RORLUND
Do vojagxi --. Cxu Vi pensas serioze pri _tio_?

DINA
Mi ne restus tagon pli longe, se _Vi_ ne estus.

ADJUNKTO RORLUND
Diru Dina, -- kial Vi vere tiel volonte estas kune kun mi?

DINA
Cxar Vi lernigas al mi tiom da belajxoj.

ADJUNKTO RORLUND
Belajxoj? Cxu Vi nomas tion kion mi povas lernigi al Vi belajxoj?

DINA
Jes. Aux vere -- Vi lernigas al mi ion; sed kiam mi auxdas vin
paroli, mi ekrigardas tiom da belajxoj.

ADJUNKTO RORLUND
Kio do estas por Vi belajxo?

DINA
Tion mi neniam pripensis.

ADJUNKTO RORLUND
Pripensu do nun. Kio do estas por Vi belajxo?

DINA
Belajxo estas io granda -- kaj tre fora.

ADJUNKTO RORLUND
Hm. -- Kara Dina, mi kore sentas zorgon pro Vi.

DINA
Nur _tio_?

ADJUNKTO RORLUND
Vi certe bone scias kiel nedireble kara Vi estas por mi.

DINA
Se mi estus Hilda aux Netta, Vi ne timus observigi tion al aliuloj.

ADJUNKTO RORLUND
Ho Dina, Vi ne povas facile prijugxi la mil konsiderojn --. Kiam viro
estas starigita kiel morala subteno por la socio en kiu li vivas,
jen --; oni ne povas esti tro singardema. Se mi nur estus certa, ke
oni gxuste komprenus kaj interpretus miajn motivojn --. Sed egale;
Vi _devas_ esti kaj _estos_ helpata supren. Dina, cxu estas
interkonsento, ke kiam mi venos -- kiam la kondicxoj permesos al mi
veni -- kaj mi diros: jen mia mano, -- Vi volos akcepti gxin kaj
farigxi mia edzino? -- Cxu Vi tion promesas al mi Dina?

DINA
Jes.

ADJUNKTO RORLUND
Dankon, dankon! Cxar ankaux por mi --. Ho Dina, mi tenas Vin kara --.
Tsxsx; iu venas. Dina, pro mi, -- eliru al la aliuloj.

(Sxi eliras al la kafotablo. En la sama momento venas
_grandkomercisto Rummel_, _komercisto Sandstad_ kaj _komercisto
Vigeland_ el la antauxa cxambro maldekstre, sekvataj de _konsulo
Bernick_, kiu tenas amaseton da paperoj en la mano.)

KONSULO BERNICK
Nu; do la afero estas decidita.

KOMERCISTO VIGELAND
Jes, je la nomo de Dio, lasu gxin nun tia.

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Gxi estas decidita, Bernick! Vorto de norvego staras fikse kiel la
rokoj de la Dovre montaro, tion vi scias!

KONSULO BERNICK
Kaj neniu perfidos; neniu retiros sin, kia ajn opozicio ni renkontos.

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Ni staras kaj falas kune, Bernick!

HILMAR TONNESEN
(kiu venas de la gxardena pordo) Falas? Permesu, cxu ne estas la
fervojo, kiu falas?

KONSULO BERNICK
Ne, kontrauxe, gxi estos iranta --

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
-- per vaporo, sinjoro Tonnesen.

HILMAR TONNESEN
(pli proksime) Cxu?

ADJUNKTO RORLUND
Kiel?

SINJORINO BERNICK
(cxe la gxardena pordo) Sed, kara Karsten, kio do vere estas --?

KONSULO BERNICK
Ho, kara Betty, kiel tio do interesas _vin_? (al la tri sinjoroj) Sed
nun ni devas ellabori la listojn, ju pli frue, des pli bone. Estas
memsekvo, ke ni kvar subskribas unue. La pozicio, kiun ni havas en la
socio, devigas nin strecxi nin tiel foren kiel eblas.

KOMERCISTO SANDSTAD
Kompreneble, sinjoro konsulo.

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Farigxos, Bernick; jxurite.

KONSULO BERNICK
Jes ja, mi ne dubas pri la rezulto. Ni devas agi cxiu en sia rondo de
konatuloj; kaj se ni fine povos montri al vigla partopreno en cxiuj
tavoloj de la socio, sekvos de si mem, ke ankaux la komunumo devos
kontribui.

SINJORINO BERNICK
Tamen, Karsten, vi nepre devas veni por rakonti al ni --

KONSULO BERNICK
Ho kara Betty, estas io en kio sinjorinoj ne povas trovi komprenon.

HILMAR TONNESEN
Vi tamen zorgos pri la fervoja afero?

KONSULO BERNICK
Jes, kompreneble.

ADJUNKTO RORLUND
Sed lastan jaron, sinjoro konsulo --?

KONSULO BERNICK
Lastan jaron estis tute alia afero. Tiam temis pri marborda linio --

KOMERCISTO VIGELAND
-- kiu estus tute superflua, sinjoro adjunkto; cxar ni ja havas
vapor-sxipojn --

KOMERCISTO SANDSTAD
-- kaj kiu farigxus ekstreme multekosta, --

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
-- jes kaj kiu malutilus al gravaj interesoj en nia urbo.

KONSULO BERNICK
La esenca afero estis, ke gxi ne utilus al la pli granda socio. Tial
mi kontrauxis gxin, kaj tial la intern-landa linio elektigxis.

HILMAR TONNESEN
Jes, sed tiu ne tusxos la urbojn en nia regiono.

KONSULO BERNICK
Gxi tusxos _nian_ urbon, mia kara Hilmar; cxar nun ni konstruos
flankan fervojon cxi tien.

HILMAR TONNESEN
Aha; nova elpensajxo do.

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Jes, cxu ne estas bonega elpensajxo? Cxu?

ADJUNKTO RORLUND
Hm --

KOMERCISTO VIGELAND
Ne estas neinde, ke la providenco arangxis la terenon por flanka
fervojo.

ADJUNKTO RORLUND
Cxu vere ke tiel estas, sinjoro Vigeland?

KONSULO BERNICK
Jes, mi devas konfesi, ke ankaux mi rigardas tion kiel providencan
arangxon, ke mi cxi tiun printempon veturis lauxvale en komerco, kaj
hazarde mi venis en valon, kie mi neniam antauxe estis. Frapis min
kvazaux fulmo, ke tie ni povus konstrui flankan fervojon al ni.
Mi dungis ingxenieron por inspekti la terenon; jen mi havas la
intertempajn kalkulojn kaj taksojn; nenio kontrauxas.

SINJORINO BERNICK
(dauxre kune kun la sinjorinoj cxe la gxardena pordo) Sed, kara
Karsten, ke vi tenis cxion tion kasxita por ni.

KONSULO BERNICK
Ho, mia bona Betty, vi tamen ne povus kapti la veran konekson. Cetere
mi ne priparolis tion al iu ajn vivanta homo antaux hodiaux. Sed nun
la decida momento venis; nun ni agu nekasxite kaj plenforte. Jes, ecx
se mi metu cxiun mian ekziston sur tiun aferon, mi realigu gxin.

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Ni kune, Bernick; pri tio vi fidu.

ADJUNKTO RORLUND
Cxu Vi do atendas tiom multe el tiu cxi entrepreno, sinjoroj?

KONSULO BERNICK
Jes, tion mi devus pensi. Kia levstango tio estu por nia tuta socio!
Imagu nur la vastajn arbarejojn, kiuj farigxos atingeblaj; imagu la
ricxajn erc-ejojn, kiujn ni povos ekspluati; imagu la riveron kun
aro da akvofaloj lauxvice en la valo! Kia fabrikado _tie_ povos esti
efektivigata!

ADJUNKTO RORLUND
Kaj vi ne timas, ke pli ofta interrilato kun malvirta ekstera
mondo --?

KONSULO BERNICK
Ne; estu tute trankvila, sinjoro adjunkto. Nia eta laborema loko
kusxas, lauxdo al Dio, nuntempe sur sana morala fundo; ni ja cxiuj
kunhelpis por dreni gxin, se mi rajtas tion diri; kaj tion ni faros
estonte, cxiu siamaniere. Vi, sinjoro adjunkto dauxrigos Vian
benoricxan agadon en la lernejo kaj en la hejmoj. Ni, la homoj de la
praktika laboro, subtenas la socion disvastigante bonfarton en plej
eble vastan rondon; -- kaj niaj virinoj, -- jes, nur proksimigxu,
miaj sinjorinoj; Vi bonvole devas auxdi -- niaj virinoj, mi diras,
niaj edzinoj kaj filinoj, -- jes, agadu negxenitaj en la servo de
bonfarado, miaj sinjorinoj, kaj cetere estu helpo kaj komforto por
Viaj proksimuloj, kiel mia kara Betty kaj Marta estas por mi kaj Olaf
-- (cxirkauxrigardas) Nu, kie estas Olaf hodiaux?

SINJORINO BERNICK
Ho, nun dum la feritagoj ne eblas teni lin hejme.

KONSULO BERNICK
Do li certe estas malsupre cxe la maro! Vidu, li ne finos antaux ol
okazos akcidento.

HILMAR TONNESEN
Bah -- eta ludo kun la naturfortoj --

SINJORINO RUMMEL
Kiel bele de Vi, ke Vi havas tiom da familia sento, sinjoro Bernick.

KONSULO BERNICK
Nu, la familio estas ja la kerno de la socio. Bona hejmo, honestaj
kaj fidelaj amikoj, eta dense kunligita rondo, kie neniuj
maltrankviligaj elementoj enjxetas sian ombron --

(_Plenrajtigito Krap_ envenas de dekstre kun leteroj kaj gazetoj.)

PLENRAJTIGITO KRAP
Eksterlandaj posxtajxoj, sinjoro konsulo; -- kaj telegramo el New
York.

KONSULO BERNICK
(prenas) Ah, de la sxipa societo de "Indian Girl".

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Nu, la posxto venis? Jes, do mi petas permeson.

KOMERCISTO VIGELAND
Jes, ankaux mi.

KOMERCISTO SANDSTAD
Adiaux, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICK
Adiaux, adiaux, miaj sinjoroj. Kaj memoru do nian kunvenon hodiaux
posttagmeze je la kvina.

LA TRI SINJOROJ
Jes; bone; kompreneble. (Ili foriras dekstre.)

KONSULO BERNICK
(Li legis la telegramon) Ne, tio cxi estas vere pure usona! Vere
sxoka --

SINJORINO BERNICK
Dio, Karsten, kio estas?

KONSULO BERNICK
Jen, vidu, sinjoro Krap; legu!

PLENRAJTIGITO KRAP
(legas) "Faru nur plej etan riparon, sendu 'Indian Girl' transen tuj
kiam flosebla; bona sezono; okaze nagxas sur la kargo." Nu, tion mi
diru --

KONSULO BERNICK
Nagxas sur la kargo! Tiuj sinjoroj bone scias, ke kun tia kargo la
sxipo sinkos funden kiel sxtono, se io okazos.

ADJUNKTO RORLUND
Jen ni vidas kiel statas en tiuj lauxdataj grandaj socioj.

KONSULO BERNICK
Vi pravas; ecx ne respekto por homa vivo, tuj kiam profito venas en
la ludon. (al _Krap_) Cxu "Indian Girl" estos mar-preta post kvar --
kvin tagoj?

PLENRAJTIGITO KRAP
Jes, se komercisto Vigeland akceptas, ke ni haltigas la laboron sur
"La Palmo" intertempe.

KONSULO BERNICK
Hm, tion li ne faros. Nu, bonvolu tralegi la posxtajxojn. Auxdu, cxu
Vi ne vidis Olaf tie sur la kajo?

PLENRAJTIGITO KRAP
Ne, sinjoro konsulo. (Li iras en la plej antauxan cxambron
maldekstre.)

KONSULO BERNICK
(denove legas la telegramon) Riski la vivon de dek ok homoj! Por tio
tiuj sinjoroj ne hezitas --

HILMAR TONNESEN
Nu, estas la destino de maristo spiti la elementojn; devas esti io
nervostrecxa en tio, kun maldika tabulo inter si kaj la abismo --

KONSULO BERNICK
Jes, mi dezirus vidi tiun sxipposedanton cxe ni, kiu povus decidigi
sin al tiajxo! Ecx ne unu, ecx ne unu sola -- (ekvidas _Olaf_) Nu,
lauxdo al Dio, la knabo cxeestas.

(_Olaf_ kun fisxsxnuro en la mano venis kurante laux la strato kaj
enen tra la gxardena pordego.)

OLAF
(ankoraux en la gxardeno) Onklo Hilmar, mi malsupreniris kaj rigardis
la vapor-sxipon.

KONSULO BERNICK
Cxu vi nun denove iris sur la kajon.

OLAF
Ne, mi nur estis en boato. Sed imagu, onklo Hilmar; venis surkajen
tuta aro da cirkistoj kun cxevaloj kaj bestoj; kaj estis multaj
pasagxeroj.

SINJORINO RUMMEL
Ho, cxu ni vere vidos cirkon!

ADJUNKTO RORLUND
Ni? Tion mi ne supozas.

SINJORINO RUMMEL
Ne, kompreneble ne ni, sed --

DINA
Mi sxatus vidi cirkon.

OLAF
Jes, ankaux mi.

HILMAR TONNESEN
Vi estas stultulo. Cxu _tio_ estas io rigardinda? Nura dreso. Ne,
kontrauxe estas io alia vidi la gauxcxon flugi trans la Pampo sur sia
spireganta mustango. Sed Dio gardu, cxi tie en la urbetoj --

OLAF
(tiras la jupon de _frauxlino Bernick_) Onklino Marta, vidu, vidu --
jen ili venas!

SINJORINO HOLT
Jes, je Dio, jen ni havas ilin.

SINJORINO LYNGE
Hu, la teruraj homoj!

(Multaj _pasagxeroj_ kaj aro da _urbanoj_ venas supren laux la
strato.)

SINJORINO RUMMEL
Jes, certe estas arlekenoj el la gxusta specio. Rigardu tiun en la
griza robo, sinjorino Holt; sxi portas la valizon sur la dorso.

SINJORINO HOLT
Jes, imagu, sxi portas gxin sur la ombreltenilo! Kompreneble sxi
estas la edzino de la direktoro.

SINJORINO RUMMEL
Kaj jen estas la direktoro mem; tiu kun la barbo. Nu, li ja aspektas
kiel rabisto. Ne rigardu lin, Hilda!

SINJORINO HOLT
Ankaux vi ne, Netta.

OLAF
Panjo, la direktoro salutas al ni.

KONSULO BERNICK
Kion do?

SINJORINO BERNICK
Kion vi diras, infano?

SINJORINO RUMMEL
Jes, je Dio, jen ankaux la virino salutas!

KONSULO BERNICK
Ne, _tio_ estas do tro senhonta!

FRAUXLINO BERNICK
(kun nevolonta ekkrio) Ah --!

SINJORINO BERNICK
Kio estas, Marta?

SINJORINO BERNICK
Ho ne, nenio; sxajnis nur al mi --

OLAF
(krias el gxojo) Vidu, vidu, jen venas la aliuloj kun la cxevaloj kaj
la bestoj! Kaj jen ankaux la usonanoj! Cxiuj la maristoj sur "Indian
Girl" --

(Oni auxdas "Yankee Doodle" akompanata de klarneto kaj tamburo.)

HILMAR TONNESEN
(kovras la orelojn) Uf, uf, uf!

ADJUNKTO RORLUND
Mi kredas, ke ni izolu nin iomete, miaj sinjorinoj; tio cxi ne estas
io por ni. Ni reiru al nia laboro.

SINJORINO BERNICK
Cxu ni eble antauxen tiru la kurtenojn?

ADJUNKTO RORLUND
Jes, jen gxuste kion mi pensis.

(La _sinjorinoj_ trovas siajn sidlokojn cxe la tablo; la _adjunkto_
fermas la gxardenan pordon kaj antauxen tiras la kurtenojn al gxi kaj
al la fenestroj; farigxas duone mallume en la cxambro.)

OLAF
(kiu sxtele rigardas) Panjo, nun la direktor-edzino staras cxe la
akvokrano lavante sian vizagxon.

SINJORINO BERNICK
Cxu! Meze sur la vendoplaco!

SINJORINO RUMMEL
Kaj tio dum brile hela tago!

HILMAR TONNESEN
Nu, se mi vojagxis en dezerto kaj trovis cisternon, ankaux mi ne
hezitus --. Uf, tiu terura klarneto!

ADJUNKTO RORLUND
Estas vere evidenta kauxzo por la polico por procedi.

KONSULO BERNICK
Nu do; kun eksterlandanoj oni ne devas esti tro severa; tiuj homoj ja
ne havas la enradikitan senton de deco, kiu tenas _nin_ ene inter la
gxustaj baroj. Lasu ilin nur devojigxi. Kiel tio afektas nin? Tiu
gxena konduto, kiu kontrauxas kutimon kaj bonajn morojn, felicxe ne
rilatas al nia socio, se mi rajtas tiel paroli. -- Jen kio!

(La _fremda sinjorino_ rapide envenas tra la pordo dekstre.)

LA SINJORINOJ
(timigite sed mallauxte) La rajdistino! La direktoredzino!

SINJORINO BERNICK
Dio, kion tio signifu!

FRAUXLINO BERNICK
(eksaltas) Ah --!

LA SINJORINO
Bonan tagon, kara Betty! Bonan tagon, Marta! Bonan tagon bofrato!

SINJORINO BERNICK
(ekkrie) Lona --!

KONSULO BERNICK
(ekretirigxas) Je mia vivo --!

SINJORINO HOLT
Sed Dio kompatu --!

SINJORINO RUMMEL
Vere ne eblas --!

HILMAR TONNESEN
Nu! Uf!

SINJORINO BERNICK
Lona --! Cxu vere --?

FRAUXLINO HESSEL
Cxu estas mi? Jes, efektive ke estas mi; Vi bonvole povas
cxirkauxbraki min por tio.

HILMAR TONNESEN
Uf; uf!

SINJORINO BERNICK
Kaj nun vi venas cxi tien kiel --?

KONSULO BERNICK
-- kaj vere volas ludi rolon --?

FRAUXLINO HESSEL
Ludi rolon? Kiel ludi rolon?

KONSULO BERNICK
Jes, mi pensas -- kun la rajdistoj --

FRAUXLINO HESSEL
Hahaha! Cxu vi estas freneza, bofrato? Cxu vi kredas, ke mi apartenas
al la rajdistoj? Ne; vere faris mi multajn artajxojn, kaj arlekenis
multmaniere --

SINJORINO RUMMEL
Hm --

FRAUXLINO HESSEL
-- sed akrobatajxojn sur cxevaldorso mi neniam faris.

KONSULO BERNICK
Do ne --

SINJORINO BERNICK
Ah, dank' al Dio!

FRAUXLINO HESSEL
Ne, ni venis gxuste kiel aliaj decaj homoj, -- tamen kun dualoka
bileto, sed al tio ni estas kutimitaj.

SINJORINO BERNICK
Vi diras ni?

KONSULO BERNICK
(pasxon pli proksimen) Kiuj ni?

FRAUXLINO HESSEL
Mi kaj la infano, kompreneble.

LA SINJORINOJ
(ekkrie) La infano!

HILMAR TONNESEN
Kio!

ADJUNKTO RORLUND
Nu, jen io direnda --!

SINJORINO BERNICK
Sed kion vi aludas, Lona?

FRAUXLINO HESSEL
Kompreneble mi aludas al John; mi ja ne havas alian infanon ol John,
mi scias, -- aux Johan, kiel vi nomis lin.

SINJORINO BERNICK
Johan --!

SINJORINO RUMMEL
(mallauxte al _sinjorino Lynge_) La perdita frato!

KONSULO BERNICK
(hezite) Cxu Johan kunvenis?

FRAUXLINO HESSEL
Nu jes; nu jes; mi ja ne vojagxas sen li. Sed vi aspektas tiel
triste. Kaj vi sidas en krepusko kudrante ion blankan. Cxu estas
morto en la familio?

ADJUNKTO RORLUND
Frauxlino, vi trovas vin en la asocio por morale perditaj --

FRAUXLINO HESSEL
(duonlauxte) Kion vi diras? Tiuj belaj, silentemaj sinjorinoj
estus --?

SINJORINO RUMMEL
Ne _nun_ mi diru --!

FRAUXLINO HESSEL
Ah, komprenas, komprenas! Sed diable, estas ja sinjorino Rummel! Kaj
jen ankaux sinjorino Holt! Nu, ni tri ne junigxis de post lastfoje.
Sed auxskultu nun bonuloj; lasu nun la morale perditaj atendi
almenaux tagon; ili ne plimalbonigxos pro tio. Gxoja momento kiel
tiu cxi --

ADJUNKTO RORLUND
Hejmenveno ne cxiam estas gxoja momento.

FRAUXLINO HESSEL
Cxu? Kiel vi legas vian biblion, pastoro?

ADJUNKTO RORLUND
Mi ne estas pastoro.

FRAUXLINO HESSEL
Nu; tamen tia vi certe farigxos. -- Sed fi, fi, fi, -- tiu cxi morala
linajxo odoras tiel putre, -- gxuste kiel mortotuko. Mi kutimigxis al
la aero sur la prerioj, mi; mi diru.

KONSULO BERNICK
(sekigas la frunton) Jes vere estas iom nauxze cxi ene.

FRAUXLINO HESSEL
Atendu, atendu; ni tamen elvenu el la tomba kelo. (tiras la kurtenojn
flanken) Plenan taglumon ni havu, kiam la knabo venos. Kaj vi vidos
knabon kiu forlavis la infanecon --

HILMAR TONNESEN
Uf!

FRAUXLINO HESSEL
(malfermas pordon kaj fenestrojn) -- Nu, tio signifas, kiam li
_estos_ sin lavinta -- tie supre en la hotelo; cxar sur la
vapor-sxipo li farigxis malpura kiel porko.

HILMAR TONNESEN
Uf, uf!

FRAUXLINO HESSEL
Uf? Jes vere, cxu ne estas --! (montras al _Hilmar_ kaj demandas al
la aliuloj) Cxu _li dauxre_ drivas dirante sian uf?

HILMAR TONNESEN
Mi ne drivas; mi estas cxi tie pro mia malsano.

ADJUNKTO RORLUND
Hm, miaj sinjorinoj, mi opinias ke ne --

FRAUXLINO HESSEL
(ekvidante _Olaf_) Cxu _tiu_ estas la _via_, Betty? -- Donu la
manegon, knabo! Aux cxu vi timas vian maljunan, malbelan onklinon?

ADJUNKTO RORLUND
(metante sian libron sub la brakon) Miaj sinjorinoj, mi opinias ke ne
estas animstato por pluen labori hodiaux. Sed morgaux ni ja denove
kunvenos?

FRAUXLINO HESSEL
(dum la fremdaj sinjorinoj levas sin por adiauxi) Jes, tion ni faru.
Mi gxuste estos sur la loko.

ADJUNKTO RORLUND
Vi? Permesu, frauxlino, kion _Vi_ volas fari en _nia_ asocio?

FRAUXLINO HESSEL
Mi volas aerumi, sinjoro pastoro.




DUA AKTO


(La gxardena salono de la domo de _konsulo
Bernick_.)

(_Sinjorino Bernick_ sidas sola cxe la labortablo kun sia kudrajxo.
Iom poste venas de dekstre _konsulo Bernick_ kun cxapelo sur la kapo
kaj kun gantoj kaj bastono.)

SINJORINO BERNICK
Cxu vi jam revenas hejmen, Karsten?

KONSULO BERNICK
Jes. Estas iu, kiun mi petis veni.

SINJORINO BERNICK
(kun sopiro) Ho jes. Johan certe venos, mi pensas.

KONSULO BERNICK
Estas iu viro, mi diras. (demetas la cxapelon) Kie estas cxiuj la
sinjorinoj hodiaux!

SINJORINO BERNICK
Sinjorino Rummel kaj Hilda ne havas tempon.

KONSULO BERNICK
Nu? Sendis ekskuzon?

SINJORINO BERNICK
Jes; ili havas tiom da farendajxoj en la domo.

KONSULO BERNICK
Kompreneble. Kaj la aliaj ankaux ne venos?

SINJORINO BERNICK
Ne, ankaux ili havas ekskuzojn.

KONSULO BERNICK
Tion mi estus povinta diri antauxe. Kie estas Olaf?

SINJORINO BERNICK
Mi permesis al li iomete promeni kun Dina.

KONSULO BERNICK
Hm; Dina, tiu acxa flirtulino --. Imagu ke hieraux sxi tuj ligis sin
al Johan --!

SINJORINO BERNICK
Sed kara Karsten, Dina ja tute ne scias ke --

KONSULO BERNICK
Nu, sed Johan almenaux devus havi la takton ne montri al sxi iun
atenton. Mi ja vidis la okuljxetojn de komercisto Vigeland.

SINJORINO BERNICK
(kun la kudrajxo sur la genuoj) Karsten, cxu vi povas imagi kion ili
volas cxi-hejme?

KONSULO BERNICK
Hm; li havas ja bienon tie transe, kiu ne bone prosperas; kaj _sxi_
ja diris hieraux, ke ili devis vojagxi duaklase --

SINJORINO BERNICK
Jes, bedauxrinde, eble estas io tia. Sed ke _sxi_ akompanis! _Sxi!_
Post tiu sanga insulto kiun sxi faris al vi --!

KONSULO BERNICK
Ho, ne pensu pri tiuj malnovaj historioj.

SINJORINO BERNICK
Kiel povas mi pensi pri aliajxoj nuntempe? Li ja estas mia frato; --
ne estas pro li; sed cxiuj malagrablajxoj kiuj kauxzigxus al _vi_ --.
Karsten, mi ege timas ke --

KONSULO BERNICK
Por kio vi timas?

SINJORINO BERNICK
Cxu oni imagus meti lin en karceron pro la mono, kiu malaperis por
via patrino?

KONSULO BERNICK
Ho, babilajxo! Kiu povas pruvi ke mono malaperis?

SINJORINO BERNICK
Ahx Dio, tion scias ja la tuta urbo, bedauxrinde; kaj vi mem ja
diris --

KONSULO BERNICK
Mi nenion diris. La urbo scias nenion pri tiuj aferoj; cxio estis nur
senfundaj onidiroj.

SINJORINO BERNICK
Ho kiel grandanima vi estas, Karsten!

KONSULO BERNICK
Cxesu pri tiuj memorajxoj, mi diras! Vi ne scias, kiom vi turmentas
min revivigi cxion tian! (Li pasxas tien kaj reen sur la planko; jen
li forjxetas la bastonon.) Cxagrene ke ili venis hejmen gxuste nun,
-- nun kiam mi bezonas bonvoleman animstaton kaj en la urbo kaj en la
gazetaro. Korespondigxos al la gazetoj en la najbaraj urboj. Cxu mi
akceptas ilin _bone_ aux cxu mi akceptas ilin _malbone_, ambauxkaze
tio pridiskutigxos kaj interpretigxos. Oni kirlas cxion tion
malnovan, -- tiel kiel _vi_ faras. En socio kiel la nia --. (jxetas
la gantojn sur la tablon) Kaj ecx neniun homon mi havas kun kiu mi
povas paroli kaj cxe kiu sercxi apogon.

SINJORINO BERNICK
Ecx neniu, Karsten?

KONSULO BERNICK
Ne, kiu _tiu_ estus? -- Ekhavi ilin sur la nukon gxuste nun! Ne estas
dubo ke ili iel faros skandalon, -- precipe sxi. Cxu ne estas
malfelicxo havi tiajn homojn en sia familio!

SINJORINO BERNICK
Jes, _mi_ ja ne povas kulpigxi ke --

KONSULO BERNICK
Pro kio vi ne povas kulpigxi? Ke vi estas parenca al ili? Jen vera
vorto.

SINJORINO BERNICK
Kaj mi ankaux ne petis ilin veni hejmen.

KONSULO BERNICK
Auxdu; jen ni estas! Mi ne petis ilin veni hejmen; mi ne skribis por
revenigi ilin; mi ne tiris ilin hejmen per la haroj! Ho, mi scias la
tutan cxenon parkere.

SINJORINO BERNICK
(ekploras) Sed nun vi ja estas tiel senkoreca --

KONSULO BERNICK
Ja, gxuste; ekploru, tiel ke la urbo ricevos ankaux _tion_ por
priparoli. Finu tiun stultecon, Betty. Eliru; eble venos iu. Cxu oni
vidu la sinjorinon kun rugxaj okuloj? Jes, tio estus bonege, se
disvastigxus inter la homoj ke --. Nu, jen mi auxdas iun en la
koridoro. (iu frapas) Envenu!

(_Sinjorino Bernick_ eliras sur la gxardenan sxtuparon kun sia
kudrajxo. _Sxipkonstruisto Auxne_ envenas de dekstre.)

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Bonan tagon, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICK
Bonan tagon. Nu, Vi certe divenas, kion mi volas pri Vi?

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
La plenrajtigito menciis hieraux, ke la konsulo ne estus kontenta
pri --

KONSULO BERNICK
Mi estas malkontenta pri la tuta organizado en la sxipfarejo, Auxne.
Vi ja neniel progresas pri la averiuloj. "La Palmo" devus ja esti sub
velo antaux longe. Komercisto Vigeland venas cxiun tagon cxagrenante
min; estas malfacila viro havi kiel kunpartoprenanto en sxipasocio.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
"La Palmo" povos forveli postmorgaux.

KONSULO BERNICK
Nu fine. Sed la usonano "Indian Girl", kiu atendis kvin semajnojn
kaj --

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
La usonano? Mi komprenigxis, ke ni unue faru la laboron sur Via
propra sxipo.

KONSULO BERNICK
Al tio mi ne donis al vi iun kauxzon kredi. Farigxus cxiu ebla
progresigo ankaux pri la usonano; sed tio ne okazas.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
La sxipo estas traputrita en la fundo, sinjoro konsulo; ju pli ni
flikas, des pli da putrajxo ni trovas.

KONSULO BERNICK
Tio ne estas la kialo. Plenrajtigito Krap diris al mi la tutan veron.
Vi ne kapablas labori per la novaj masxinoj, kiujn mi havigis, -- aux
pli gxuste, vi ne _volas_ labori per ili.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Sinjoro konsulo, mi estas nun en la kvindekaj jaroj; ecx de la knabaj
jaroj mi kutimigxis al la malnovaj labormetodoj --

KONSULO BERNICK
Ilin ni ne povas uzi nuntempe. Ne kredu, Auxne, ke estas pro la
profito; gxin mi ne bezonas, felicxe; sed mi havas konsiderojn al la
socio en kiu mi vivas, kaj al la firmao, kiun mi estras. Estas de mi,
ke la progresoj venos, alie ili neniam venos.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Ankaux mi bonvenigas progreson, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICK
Jes, por via limigita rondo, por la laborista profesio. Ho, mi bone
konas vian agitadon; Vi faras paroladojn; Vi agitigas la laboristojn;
sed kiam evidenta progreso ofertas sin, kiel nun niaj novaj masxinoj,
vi ne volas kunlabori; kaj vi farigxas timema.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Jes, mi efektive farigxas timema, sinjoro konsulo; mi timas pro tiuj
multaj, de kiuj la masxinoj prenas la panon. La konsulo ofte parolas
pri la devo atenti pri la socio; sed mi pensas, ke ankaux la socio
havas siajn devojn. Kiel kuragxas la tekniko kaj la kapitalo instali
la novajn inventajxojn en la laboron, antaux ol la socio povas
lernigi novan generacion uzi ilin?

KONSULO BERNICK
Vi tro multe legas kaj cerbumas, Auxne; ne estas bone por Vi; estas
_tio_ kio igas vin malkontenta pri via stato.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Ne estas tio, sinjoro konsulo; sed mi ne toleras ke unu post la alia
el lertaj laboristoj maldungigxas kaj farigxas mankohavaj pro tiuj
masxinoj.

KONSULO BERNICK
Hm; kiam la presarto elpensigxis, multaj skribistoj perdis la
laboron.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Cxu la konsulo sxatus tiun arton, se Vi tiam estus skribisto?

KONSULO BERNICK
Mi ne vokis Vin por disputi. Mi vokis Vin por diri al Vi, ke nia
averiulo "Indian Girl" estu preta forveli postmorgaux.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Sed, sinjoro konsulo --

KONSULO BERNICK
Postmorgaux, Vi auxdas; samtempe kun nia propra sxipo; ne horon pli
malfrue. Mi havas miajn bonajn kialojn por antauxenigi tiun aferon.
Cxu Vi legis la gazeton de hodiaux matene? Nu, do Vi scias ke la
usonanoj cxi tie denove faris tumultojn. Tiu malmorala kanajlaro
kvazaux renversigas la tutan urbon; ne pasas nokto sen iu interbatado
en la gastejoj kaj sur la stratoj; pri cxiu alia abomenajxo mi ne
volas paroli.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Jes, estas certe, ke ili estas fiuloj.

KONSULO BERNICK
Kaj kiu kulpigxas pro tiu malordajxo? Estas mi! Jes, estas mi kiu
kulpigxas. Tiuj gazetskribajxoj aludacxas kasxvorte, ke ni centrigas
la laboron al "La Palmo". Mi, kiu havas la taskon per la ekzemplo
influi la kuncivitanojn, devas lasi jxetigxi tiajon al mi en la
nazon. Tion mi ne toleras. Ne servas al mi, ke mia nomo tiel
makuligxas.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Ho, la nomo de la konsulo estas tiel bona, ke gxi povas porti tion
kaj ankaux pli.

KONSULO BERNICK
Ne nun; gxuste en tiu cxi tempo mi bezonas cxiun estimon kaj
bonvolon, kiun povas montri al mi miaj kunurbanoj. Mi havas en
preparo grandan entreprenon, kiel vi eble auxdis; sed se sukcesigxas
al malbonvolemaj homoj skui la nepran fidon al mia persono, tio povos
okazigi al mi la plej grandajn malfacilajxojn. Tial mi volas por kiu
ajn prezo eviti tiujn malicajn kaj kalumniantajn gazetskribajxojn,
kaj tial mi fiksis la datolimon al postmorgaux.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Sinjoro konsulo, Vi povus same bone fiksi la daton al hodiaux
posttagmeze.

KONSULO BERNICK
Vi aludas ke mi postulas neeblecon?

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Jes, kun tiu laboristaro, kiun ni nun havas --

KONSULO BERNICK
Bone, bone; -- do ni devas sercxi aliloke.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Cxu Vi vere volas maldungi ankoraux pliajn el la malnovaj laboristoj?

KONSULO BERNICK
Ne, pri tio mi ne pensas.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Cxar mi certe kredas, ke tio metus malbonan sangon kaj en la urbo kaj
en la gazetoj, se Vi tion farus.

KONSULO BERNICK
Eble, kaj tial mi tion ne faros. Sed se "Indian Girl" ne estos kvite
vojagxpreta postmorgaux, mi maldungos _Vin_.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
(kun ekskuo) Mi! (Li ridas) Nun Vi sxercas, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICK
Pri tio Vi ne fidu.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Vi povus pensi pri maldungo de _mi_? Mi, kies patro kaj avo estis en
la servo de la sxipfarejo cxiujn siajn vivotagojn, kaj same pri mi --

KONSULO BERNICK
Kiu nun devigas min al tio?

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Vi postulas neeblecon, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICK
Ho, bona volo ne konas neeblecon. Jes aux ne; respondu definite, aux
Vi havas Vian maldungon surloke.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
(pasxon pli proksimen) Sinjoro konsulo, cxu Vi vere pripensis, kion
signifas maldungi malnovan laboriston. Vi pensas ke li devas sercxi
por trovi ion alian? Nu ja, tion li ja povas; sed cxu estas per tio
farite? Vi devus iam esti en la domo de tia maldungita laboristo la
vesperon kiam li venas hejmen kaj metas la ilarkeston interne de la
pordo.

KONSULO BERNICK
Cxu vi opinias, ke mi maldungas Vin kun senzorga koro? Cxu mi ne
cxiam estis bona mastro?

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Tiel ju pli malbone, sinjoro konsulo. Gxuste tial tiuj hejme ne volas
kulpigi _Vin_; ili ne diros ion al mi, cxar tion ili ne kuragxas; sed
ili rigardos min, kiam mi tion ne rimarkas, kaj pensos tiel: certe
estas merite. Jenon Vi vidos -- tion mi ne povas elteni. Tia simpla
viro kia mi estas, mi tamen estas konsiderata kiel la unua inter la
miaj. Mia modesta hejmo ankaux estas eta socio, sinjoro konsulo. Tiun
etan socion mi povis apogi kaj subteni, cxar mia edzino fidis min,
kaj cxar miaj infanoj fidis min. Kaj nun cxio ruinigxos.

KONSULO BERNICK
Jes, se ne povas esti alie, la minoro devas fali por la majxoro; la
specialajxo estu je la nomo de Dio oferata por la gxereralajxo. Iun
alian respondon mi ne scias doni al Vi, kaj alimaniere ne okazas en
tiu cxi mondo. Sed Vi estas obstina viro, Auxne! Vi kontrauxstaras
min, ne cxar Vi nenion alian povas, sed cxar Vi ne volas realigi la
superecon de masxinoj kontraux la manforto.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Kaj Vi persistas je tio, sinjoro konsulo, cxar Vi scias, ke se Vi
forcxasas min, Vi almenaux pruvis por la gazetaro Vian bonan volon.

KONSULO BERNICK
Kaj ja se tiel estus? Vi ja auxdas, kiom tio gravas por mi, -- aux
ekhavi la gazetaron sur la nukon aux bonvoligi gxin por mi en la
momento, kiam mi laboras por granda afero por progresigi la komunan
bonon. Kio do? Cxu mi povas agi alimaniere ol mi faras? Mi povas diri
al Vi, ke cxi tie estas demando cxu subteni Vian hejmon, kiel Vi
esprimas Vin, aux eble teni centojn da novaj hejmoj malsupre, centojn
da hejmoj, kiuj neniam povos fondigxi, neniam ricevos fumantan tubon,
se mi ne sukcesos realigi, tion por kio mi nun laboras. Tial mi donis
al Vi la elekton.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Jes, cxar tiel estas, mi ne havas plian kontrauxdiron.

KONSULO BERNICK
Hm --; Mia kara Auxne, vere cxagrenigas min ke ni devas disigxi.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Ni ne disigxos, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICK
Kiel?

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Ankaux simpla viro havas ion por defendi en la mondo.

KONSULO BERNICK
Nu do, nu do; -- kaj vi do opinias, ke vi kuragxas promesi --?

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
"Indian Girl" kvitigxos por forvelo postmorgaux. (Li salutas kaj
eliras dekstre.)

KONSULO BERNICK
Aha, jen mi ekmastris tiun obstinulon. Tio estas por mi bona
auxguro --

(_Hilmar Tonnesen_, kun cigaro en la busxo, venas tra la gxardena
pordego.)

HILMAR TONNESEN
(sur la gxardena sxtuparo) Bonan tagon, Betty! Bonan tagon, Bernick!

SINJORINO BERNICK
Bonan tagon.

HILMAR TONNESEN
Nu, vi ploris, mi vidas. Vi sekve scias?

SINJORINO BERNICK
Kion mi scias?

HILMAR TONNESEN
Ke la skandalo vigle evoluas? Uf!

KONSULO BERNICK
Kion tio signifas?

HILMAR TONNESEN
(envenas) Jes, la du usonanoj cxirkauxiras en la stratoj, kaj montras
sin kune kun Dina Dorf.

SINJORINO BERNICK
(postsekvas lin) Sed, Hilmar, cxu eblas --?

HILMAR TONNESEN
Jes, bedauxrinde, estas pura vero. Lona ecx estis tiel senkonsidera
krii post min; sed kompreneble mi sxajnigis ne auxdi.

KONSULO BERNICK
Kaj certe ne pasis nerimarkate.

HILMAR TONNESEN
Ne, tion vi ja komprenas. La homoj staris trankvile postrigardante
ilin. Aspekte onidiro kuris fulme tra la urbo, -- kiel fajro sur la
prerioj. En cxiuj domoj homoj staris cxe la fenestroj atendante ke la
aro pretermarsxu; kapon cxe kapo malantaux la kurtenoj -- uf! Jes,
pardonu, Betty; mi diras uf; cxar tio cxi igas min nervoza; -- se tio
dauxru, mi devas pripensi entrepreni iom longan vojagxon.

SINJORINO BERNICK
Sed vi estus devinta paroli al li kaj admoni lin --

HILMAR TONNESEN
Meze en la strato? Ne, vi devas pardoni. Sed ke tiu homo entute
kuragxas aperi en la urbo! Nu, ni vidu cxu la gazetaro faros finon
pri li; jes, pardonu, Betty; sed --

KONSULO BERNICK
La gazetaro, vi diras? Cxu vi auxdis aludojn pri tiajxo?

HILMAR TONNESEN
Jes, versxajne. Kiam mi foriris de vi hieraux vespere, mi pasxadis al
la klubo pro mia malsano. Mi bone komprenis per la tuja silento, ke
ili estis parolintaj pri la usonanoj. Kaj jen envenas la impertinenta
redaktoro Hammer. Li gratulas min tute lauxte pri la hejmenveno de
mia ricxa kuzo.

KONSULO BERNICK
Ricxa --?

HILMAR TONNESEN
Jes, tiel li esprimis sin. Kompreneble mi mezure rigardis lin
lauxmerite, kaj komprenigis al li, ke mi nenion scias pri la ricxeco
de Johan Tonnesen. "Cxu?" li diras, "jen strangajxo; en usono oni
kutime trabatas sin, kiam oni havas ion komence, kaj via kuzo ja ne
transvojagxis senhava."

KONSULO BERNICK
Hm, faru nun al mi la servon --

SINJORINO BERNICK
(maltrankvila) Jen, vi povas vidi, Karsten --

HILMAR TONNESEN
Jes, mi almenaux havis sendorman nokton pro tiu persono. Kaj li tamen
cxirkauxiras en la stratoj kun vizagxo kvazaux nenio gxenis lin. Kial
li ne tuj malaperis? Estas ja netolereble kiel vivpersistaj iuj homoj
estas.

SINJORINO BERNICK
Dio, Hilmar, kion vi diras?

HILMAR TONNESEN
Ho, mi diras nenion. Sed jen li forsavas sin senvunde el
fervojaj akcidentoj kaj de atakoj de kaliforniaj ursoj kaj de
Nigrapied-Indianoj; ecx ne senskalpigita --. Uf, jen ili estas.

KONSULO BERNICK
(rigardas laux la strato) Ankaux Olaf estas kun ili!

HILMAR TONNESEN
Jes, kompreneble; ili volas ja memorigi al la homoj, ke ili apartenas
al la plej altstara familio de la urbo. Vidu, jen venas cxiuj
neniofarantoj el la apoteko por rigardi ilin kaj fari siajn
rimarkojn. Tio vere ne estas por _miaj_ nervoj; kiel viro sub tiaj
cirkonstancoj kapablu teni la standardon de la ideo alta, tio --

KONSULO BERNICK
Ili iros rekte cxi tien. Auxdu nun, Betty, estas mia definitiva
deziro, ke vi montru al ili cxian afablecon.

SINJORINO BERNICK
Vi permesas, cxu, Karsten?

KONSULO BERNICK
Jes certe; certe; kaj ankaux vi, Hilmar. Espereble ili ne restos
longe; kaj kiam kune inter ni mem --; neniuj aludoj; neniel ni devas
ilin ofendeti.

SINJORINO BERNICK
Ho, Karsten, kiel grandanima vi estas.

KONSULO BERNICK
Nu, nu, lasu tion.

SINJORINO BERNICK
Ho, ke mi danku vin; kaj pardonu, ke mi antauxe farigxis impeta.
Ho, vi ja havis cxian kauxzon por --

KONSULO BERNICK
Lasu, lasu, mi diras!

HILMAR TONNESEN
Uf!

(_Johan Tonnesen_ kaj _Dina_, poste _frauxlino Hessel_ kaj _Olaf_
venas tra la gxardeno.)

FRAUXLINO HESSEL
Bonan tagon, bonan tagon. Vi karaj homoj.

JOHAN TONNESEN
Nun ni cxirkauxiris por viziti la malnovajn ejojn, Karsten.

KONSULO BERNICK
Jes, mi auxdas tion. Multaj sxangxoj; cxu ne?

FRAUXLINO HESSEL
Cxie la grandaj bonfaroj de konsulo Bernick. Ni vizitis la
establajxojn, kiujn vi donis al la urbo --

KONSULO BERNICK
Nu _tie_?

FRAUXLINO HESSEL
"Donaco de Karsten Bernick", kiel skribigxis super la enirejo. Jes,
vi certe estas la viro malantaux cxio en la loko.

JOHAN TONNESEN
Kaj belaj sxipoj vi ankaux havas. Mi renkontis la sxipestron de "La
Palmo", mia malnova amiko de la lernejo --

FRAUXLINO HESSEL
Jes, kaj nova lernejo vi ankaux konstruigis; kaj ankaux la
gas-kondukilo kaj la akvo-kondukilo farigxis dank' al vi, mi auxdas.

KONSULO BERNICK
Nu, oni devas ja labori por la komunumo en kiu oni vivas.

FRAUXLINO HESSEL
Jes, bele, bofrato; sed estas ankaux gxojo vidi, kiel la homoj
montras al vi rekonon. Mi ne estas vanta, mi opinias; sed mi ne
povis min deteni memorigi al iu kaj alia kun kiuj ni parolis, ke
ni apartenas al la familio.

HILMAR TONNESEN
Uf --!

FRAUXLINO HESSEL
Cxu vi diras Uf! al tio?

HILMAR TONNESEN
Ne, mi diris hm --

FRAUXLINO HESSEL
Nu, tion vi rajtas, povrulo. Sed hodiaux vi aspekte estas solaj en la
domo?

SINJORINO BERNICK
Jes, hodiaux ni estas solaj.

FRAUXLINO HESSEL
Jes, efektive ni renkontis moralajn parojn supre sur la foirplaco;
aspekte urgxis por ili. Sed ni mem ankoraux ne suficxe kunparolis;
hieraux ja cxeestis tiuj fervoj-planantoj, kaj aldone ni havis tiun
pastoron --

HILMAR TONNESEN
La adjunkto.

FRAUXLINO HESSEL
_Mi_ nomas lin la pastoro. Sed kion vi opinias pri _mia_ faro dum
tiuj cxi dek kvin jaroj? Cxu li ne farigxis brava knabo? Kiu rekonus
la petolulon, kiu forkuris de la hejmo?

HILMAR TONNESEN
Hm --!

JOHAN TONNESEN
Ho, Lona, ne tro fanfaronu.

FRAUXLINO HESSEL
Jes, pri tio mi estas fiera. Je Dio, tio ja estas la sola, kion mi
faris en la mondo; sed tio almenaux donas al mi iun rajton ekzisti.
Jes, Johan, kiam mi pensas kiel ni du tie transe komencis per niaj
kvar nudaj manacxoj --

HILMAR TONNESEN
Manoj.

FRAUXLINO HESSEL
_Mi_ diras manacxoj; cxar malpuraj ili estis --

HILMAR TONNESEN
Uf!

FRAUXLINO HESSEL
-- kaj malplenaj ili ankaux estis.

HILMAR TONNESEN
Malplenaj? Ne, nun mi devas diri --!

FRAUXLINO HESSEL
Kion vi devas diri?

KONSULO BERNICK
Hm!

HILMAR TONNESEN
Nun mi devas diri -- uf! (Li eliras sur la gxardenan sxtuparon.)

FRAUXLINO HESSEL
Kio estas al li?

KONSULO BERNICK
Ne atentu lin; li estas iom nervoza cxi-tempe. Sed cxu vi ne volas
iomete cxirkauxrigardi en la gxardeno? Tie vi ankoraux ne estis, kaj
gxuste nun mi havas liberan horon.

FRAUXLINO HESSEL
Jes, sxatinde; vi sciu ke en miaj pensoj mi ofte estis en la gxardeno
cxe vi.

SINJORINO BERNICK
Ankaux tie estas grandaj sxangxoj, vi vidos.

(_La konsulo, la sinjorino_ kaj _frauxlino Hessel_ eliras en la
gxardenon, kie oni foje vidas ilin dum kio sekvas.)

OLAF
(cxe la gxardena pordo) Onklo Hilmar, cxu vi scias kion onklo Johan
demandis al mi? Li demandis, cxu mi volas akompani lin al Ameriko.

HILMAR TONNESEN
Vi mallertulo, ankoraux tirante la jupon de via patrino --

OLAF
Jes, sed tion mi ne plu faros. Vi vidos, kiam mi farigxos granda --

HILMAR TONNESEN
Ho, babilajxo; vi ne havas iun seriozan deziron por tiu sxtalhardigxo
en -- (Ili eliras en la gxardenon.)

JOHAN TONNESEN
(al _Dina_, kiu deprenis la cxapelon starante cxe la pordo kaj
skuante la polvon de sia robo) Vi farigxis suficxe varma dum la
promenado.

DINA
Jes, estis gxuinda promenado; tian gxuindan promenadon mi neniam
havis antauxe.

JOHAN TONNESEN
Vi eble kutime ne faras matenajn promenadojn.

DINA
Ho jes; sed nur kun Olaf.

JOHAN TONNESEN
Nu. -- Cxu Vi eble pli emas eliri en la gxardenon ol resti cxi tie?

DINA
Ne, mi pli deziras resti cxi tie.

JOHAN TONNESEN
Ankaux mi. Tamen nun estas interkonsento, ke ni cxiun matenon faros
tian promenadon kune.

DINA
Ne, sinjoro Tonnesen, tion Vi ne farus.

JOHAN TONNESEN
Kion mi ne farus? Vi ja promesis.

DINA
Jes, sed kiam mi pripensas, -- Vi ne eliru kune kun mi.

JOHAN TONNESEN
Sed kial ne?

DINA
Nu, Vi estas fremdulo; Vi ne povas kompreni; sed mi diru al Vi --

JOHAN TONNESEN
Ja?

DINA
Ne, mi preferas ne paroli pri tio.

JOHAN TONNESEN
Ho certe; al mi Vi povas ja paroli pri kio ajn.

DINA
Jes, mi diru al Vi, ke mi ne estas kiel la aliaj junaj knabinoj;
estas io -- io tia pri mi. Tial vi ne faru.

JOHAN TONNESEN
Sed tion cxi mi tute ne komprenas. Vi do ne faris ion malbonan?

DINA
Ne mi, sed --; ne, nun mi ne volas paroli pli pri tio. Vi certe
sciigxos de aliuloj.

JOHAN TONNESEN
Hm.

DINA
Sed estas io alia, pri kio mi volus demandi vin.

JOHAN TONNESEN
Kaj kio estas tio?

DINA
Lauxdire estas facile akiri iun lertecon tie transe en Ameriko?

JOHAN TONNESEN
Nu, tiel facile tio tamen ne cxiam estas; oni devas ofte suferi kaj
pene labori en la komenco.

DINA
Jes, tion mi emus --

JOHAN TONNESEN
Vi?

DINA
Mi certe povas labori; mi estas forta kaj sana, kaj onklino Marta
multe legis kun mi.

JOHAN TONNESEN
Sed je diablo, venu kaj forvojagxu kun ni.

DINA
Ho, Vi nur sxercas; tion Vi ankaux diris al Olaf. Sed _tion_ kion mi
volus scii, estas cxu la homoj estas tre -- tre moralecaj tie transe?

JOHAN TONNESEN
Moralecaj?

DINA
Jes, mi pensas, cxu ili estas tiel -- decaj kaj konvenkondutaj, kiel
cxi tie.

JOHAN TONNESEN
Nu, ili tamen ne estas tiel malbonaj, kiel oni cxi tie kredas. Pri
tio Vi ne timu.

DINA
Vi ne komprenas min. Mi dezirus, ke ili ne estus tiel decaj kaj
moralecaj.

JOHAN TONNESEN
Do ne? Kiel dezirus Vi ke ili estus?

DINA
Mi volus ke ili estu naturaj.

JOHAN TONNESEN
Nu ja, eble gxuste _tiaj_ ili estas.

DINA
Cxar tial estus bone por mi se mi venus transen.

JOHAN TONNESEN
Jes, certe estus! Tial vi akompanu nin.

DINA
Ne, kun Vi mi ne volus vojagxi; mi devus vojagxi sola. Ho, mi certe
atingus ion; mi certe farigxus --

KONSULO BERNICK
(antaux la gxardena sxtuparo kun la du sinjorinoj) Restu, restu; mi
sercxos gxin, kara Betty. Vi facile malvarmumigxus.

(Li venas en la salonon kaj sercxas la sxalon de la _sinjorino_.)

SINJORINO BERNICK
(ekstere en la gxardeno) Ankaux vi kunvenu, Johan; ni iros en la
groton.

KONSULO BERNICK
Ne, Johan devas resti. Jen vidu, Dina; prenu la sxalon de mia edzino
kaj kuniru. Johan restos cxe mi, kara Betty. Mi ja bezonas auxdi ion
pri la kondicxoj tie transe.

SINJORINO BERNICK
Jes, jes; sed venu do poste; vi ja scias kie vi trovos nin.

(_Sinjorino Bernick, frauxlino Hessel_ kaj _Dina_ foriras tra la
gxardeno dekstren.)

KONSULO BERNICK
(momenton postrigardas ilin, iras por fermi la plej internan pordon
maldekstre, poste iras al Johan, kaptas liajn manojn, skuas kaj
premas ilin) Johan, nun ni estas solaj; permesu al mi danki vin.

JOHAN TONNESEN
Pro kio?

KONSULO BERNICK
Mia domo kaj hejmo, mia familia felicxo, mia tuta civitana stato en
la socio, -- cxion mi sxuldas al vi.

JOHAN TONNESEN
Nu, tio gxojigas min, kara Karsten; sekvis do io bona el tiu freneza
historio.

KONSULO BERNICK
(denove skuas liajn manojn) Dankon, tamen dankon! Ne unu inter dek
mil farus, kion vi tiam faris por mi.

JOHAN TONNESEN
Jen babilajxo! Cxu ni ne ambaux estis junaj kaj facilanimaj? Unu el
ni devis ja preni sur sin la kulpon --

KONSULO BERNICK
Sed kiu estis pli proksima ol la kulpulo?

JOHAN TONNESEN
Haltu! Tiam la senkulpulo estis pli proksima. Mi ja estis libera kiel
birdo, orfa; eskapi el tiu penego en la oficejo estis por mi felicxo.
Vi kontrauxe havis vian maljunan patrinon en vivo, kaj krome vi ja
estis sekrete fiancxigxiinta al Betty, kiu multe sxatis vin. Kiel
okazus pri sxi, se sxi estus sciigxinta --?

KONSULO BERNICK
Vere, vere, vere; sed --

JOHAN TONNESEN
Kaj cxu ne estis gxuste pro Betty, ke vi rompis tiun kasxrilaton kun
sinjorino Dorf? Estis ja gxuste por rompi, ke vi vizitis sxin tiun
vesperon --

KONSULO BERNICK
Jes, tiun malfelicxan vesperon, kiam tiu drinkemulo venas hejmen --!
Jes, Johan, estis pro Betty; sed tamen, -- ke vi tiel grandanime
povis turni la sxajnon kontraux vin mem kaj forvojagxi --

JOHAN TONNESEN
Neniuj skrupuloj, kara Karsten. Ni ja samopiniis, ke tiel estu;
savenda vi ja estis, kaj vi ja estis mia amiko. Nu, pri tiu amikeco
mi fieris! Cxi tie mi penegis kiel hejmasidulo; kaj jen vi revenas,
eleganta kaj nobla, de via granda vojagxo eksterlanden; vizitis
Londonon kaj Parizon. Kaj vi elektas min via amiko, kvankam mi estis
kvar jarojn pli juna ol vi; -- nu, tio do estis cxar vi amindumis al
Betty; _nun_ mi ja komprenas. Sed ho, kiel fiera mi estis pro tio!
Kaj kiu ne estus? Kiu ne volonte oferus sin por vi; precipe kiam nur
temis pri ne pli ol monat-dauxra urba klacxado, kaj ke oni tuj povis
forkuri en la vastan mondon.

KONSULO BERNICK
Hm, mia kara Johan, mi sincere diru al vi, ke tiu historio ankoraux
ne estas tute forgesita.

JOHAN TONNESEN
Cxu ne? Nu, kiel tio koncernas min, kiam mi sidas tie transe sur mia
bieno --

KONSULO BERNICK
Vi do revojagxos?

JOHAN TONNESEN
Kompreneble.

KONSULO BERNICK
Sed tamen ne tiel frue, mi esperas?

JOHAN TONNESEN
Kiel eble plej frue. Estis ja nur por kontentigi al Lona, ke mi
akompanis sxin cxi tien.

KONSULO BERNICK
Nu? Kiel do?

JOHAN TONNESEN
Jes, vidu, Lona ne plu estas juna, kaj lastatempe la sopiro al la
hejmo komencis sorcxi kaj tiri sxin; sed sxi neniam volis konfesi
tion; (ridetas) kiel kuragxus sxi postlasi min, facilanimulon, min,
kiu jam en la agxo de dek naux eniris en --

KONSULO BERNICK
Kaj sekve?

JOHAN TONNESEN
Nu, Karsten, nun mi faros konfeson, pri kiu mi hontas.

KONSULO BERNICK
Vi do ne konfesis al sxi la konekson?

JOHAN TONNESEN
Jes. Ne estis gxuste de mi, sed mi ne povis alion fari. Vi ne povas
imagi al vi, kio Lona estis por mi. Vi neniam toleris sxin; sed por
mi sxi estis kvazaux patrino. En la unuaj jaroj, kiam estis pene por
ni tie transe, -- ho! kiel sxi laboris! Kaj kiam mi estis malsana dum
longa tempo, kaj nenion enspezis, kaj ne povis protesti, sxi komencis
kanti kanzonojn en la kafejoj, -- prezenti prelegojn, pri kiuj la
homoj sxercadis; kaj sxi ankaux verkis libron, pri kiu sxi poste kaj
ridis kaj ploris, -- cxion por subteni la vivon en mi. Cxu mi do
povus rigardi, ke sxi, cxi tiun vintron marasmigxu, _sxi_, kiu
penegadis por mi? Ne, tion mi ne povis, Karsten. Kaj jen mi diris:
Vojagxu vi, Lona; ne timu pro _mi_; mi ne estas nepripensema, kiel vi
pensas. Kaj jen -- jen sxi sciigxis.

KONSULO BERNICK
Kiel sxi prenis tion?

JOHAN TONNESEN
Nu, sxi opiniis, kiel vere estis, ke kiam mi scias ke mi estas
senkulpa, ne povus esti embaraso por mi fari ekskurseton cxi tien.
Sed estu trankvila; Lona nenion malkasxos, kaj _mi_ gardos mian
busxon la duan fojon.

KONSULO BERNICK
Nu ja; mi fidas tion.

JOHAN TONNESEN
Jen mia mano. Kaj nun ni ne plu parolu pri tiu malnova historio;
felicxe gxi estas la sola petolajxo pri kiu iu el ni estas kulpa, mi
pensas. Nun mi volas gxui la malmultajn tagojn, kiujn mi restos cxi
tie. Vi ne imagas kian bonegan ekskurson ni havis cxi-matene. Kiu
imagus ke tiu knabineto, kiu cxirkauxkuris ludante angxelon en la
teatro --! Sed diru, -- kio poste okazis pri sxiaj gepatroj?

KONSULO BERNICK
Ho, kara, mi ne scias pri io pli rakontinda, ol tio kion mi skribis
al vi tuj post kiam vi estis forvojagxinta. Nu, vi ja ricevis la du
leterojn?

JOHAN TONNESEN
Jes, ja, mi havas ambaux. La drinkemulo ja forkuris de sxi?

KONSULO BERNICK
Kaj poste mortigxis en ebrieco.

JOHAN TONNESEN
Ankaux _sxi_ mortis mallonge poste? Sed vi certe faris por sxi tion
kion vi kasxe povus fari?

KONSULO BERNICK
Sxi estis fiera; sxi nenion perfidis, kaj volis akcepti nenion.

JOHAN TONNESEN
Nu, tamen estis gxuste de vi preni Dina en la domon.

KONSULO BERNICK
Jes, efektive estis. Cetere estis vere Marta, kiu efektivigis tion.

JOHAN TONNESEN
Do estis Marta? Jes, Marta -- vere -- kie _sxi_ estas hodiaux?

KONSULO BERNICK
Nu _sxi_, -- kiam sxi ne devas atenti pri la lernejo, sxi havas siajn
malsanulojn.

JOHAN TONNESEN
Do estas Marta, kiu okupis sin pri sxi.

KONSULO BERNICK
Jes. Marta ja cxiam havis emon por edukado. Tial sxi ankaux akceptis
oficon en la lernejo. Tio estis ege malsagxa de sxi.

JOHAN TONNESEN
Jes, sxi aspektis ege laca hieraux; _mi_ ankaux timas, ke sxi ne
havas sanon por tio.

KONSULO BERNICK
Ho, pri la sano, sxi eble eltenus. Sed estas malagrable por _mi_;
sxajnas kvazaux mi, sxia frato, ne volus subteni sxin.

JOHAN TONNESEN
Subteni? Mi kredis, ke sxi havas tioman kapitalon mem --

KONSULO BERNICK
Ecx ne sxilingon. Vi certe memoras, kiel pene estis por patrino, kiam
vi forvojagxis. Sxi dauxrigis ioman tempon per kunhelpo de mi; sed
per tio mi ne longe povus esti kontenta. Kaj mi akceptis anigxi en la
firmaon; sed ecx ne _tio_ estis sukceso. Mi tial devis transpreni
cxion, kaj kiam ni faris la bilancon, montrigxis, ke restis preskaux
nenio el la parto de patrino. Kiam patrino mallonge poste mortis,
ankaux Marta staris senrimeda.

JOHAN TONNESEN
Kompatinda Marta!

KONSULO BERNICK
Kompatinda? Kial tio? Vi do ne pensas, ke mi lasas sxin ion malhavi?
Ho ne, tion mi kuragxas diri, ke mi estas bona frato. Kompreneble sxi
logxas kune kun ni kaj mangxas cxe nia tablo; per sia instru-salajro
sxi povas abunde vestigi sin, kaj sola virino, -- kion pli sxi
bezonas?

JOHAN TONNESEN
Tiel ni ne pensas en Ameriko.

KONSULO BERNICK
Ne, tion mi ja kredas; en strecxe agitita socio kiel la usonana. Sed
cxi tie en nia eta rondo, kie, dank' al Dio, la koruptigxo gxis nun
almenaux ne enpenetris; cxi tie la virinoj kontentigxas per deca
kvankam modesta stato. Cetere Marta mem kulpas; sxi estis povinta
sekurigi prizorgon antaux longe, se sxi mem volus.

JOHAN TONNESEN
Vi aludas, ke sxi povus edzinigxi?

KONSULO BERNICK
Jes, krome sxi estus povinta ege favore establigxi; sxi ricevis
plurajn bonajn ofertojn; suficxe strange; senrimeda knabino, ne plu
juna, kaj krome tute sensignifa.

JOHAN TONNESEN
Sensignifa?

KONSULO BERNICK
Nu, mi ne malestimas sxin pro tio. Mi tute ne deziras sxin alia.
Sciu, -- en granda domo, kiel la nia, -- estas cxiam bone havi tian
ordinaran homon, kiun oni povas igi labori pri okazajxoj.

JOHAN TONNESEN
Jes, sed _sxi_ --?

KONSULO BERNICK
Sxi? Kiel? Nu ja, _sxi_ kompreneble ja havas suficxe por sin
interesi; sxi havas ja min kaj Betty kaj Olaf kaj min. La homoj ne
devas unue pensi pri si mem, precipe ne la virinoj. Ni havas ja cxiuj
iun grandan aux malgrandan socion por kiu labori kaj gxin subteni.
Tiel almenaux _mi_ faras. (montras al _plenrajtigito Krap_, kiu
venas de dekstre) Nu, jen vi havas pruvon. Cxu vi opinias, ke estas
miaj propraj aferoj, kiuj okupas min? Neniel. (rapide al _Krap_) Nu?

PLENRAJTIGITO KRAP
(mallauxte; montras amaseton da paperoj) Cxiuj acxetkontraktoj en
ordo.

KONSULO BERNICK
Bonege! Superbe! -- Nu, bofrato, vi devas ekskuzi min dumtempe.
(mallauxte kaj kun manpremo) Dankon, dankon, Johan; kaj estu
konvinkita, ke cxio, cxio pri kio mi povos servi vin, -- nu, vi certe
komprenas min. -- Venu, sinjoro Krap. (ili iras en la cxambron de la
konsulo)

JOHAN TONNESEN
(dum tempeto postrigardas lin) Hm --

(Li intencas iri en la gxardenon. Samtempe _frauxlino Bernick_
envenas de dekstre kun eta korbo sur la brako.)

JOHAN TONNESEN
Jen, Marta!

FRAUXLINO BERNICK
Ah -- Johan, -- cxu estas vi?

JOHAN TONNESEN
Tiel frue surpiede ankaux vi.

FRAUXLINO BERNICK
Jes. Atendu iomete; nun eble tuj venos la aliuloj. (volas eliri
maldekstre)

JOHAN TONNESEN
Auxdu, Marta, cxu cxiam urgxas por vi?

FRAUXLINO BERNICK
Por mi?

JOHAN TONNESEN
Hieraux vi kvazaux evitis min, kaj mi povis intersxangxi ecx ne
vorton kun vi, kaj hodiaux --

FRAUXLINO BERNICK
Jes, sed --

JOHAN TONNESEN
Antauxe ni do cxiam estis kune, -- ni du malnovaj ludgeamikoj.

FRAUXLINO BERNICK
Ho, Johan, post tiam estas multaj, multaj jaroj.

JOHAN TONNESEN
Nu, je Dio, estas dek kvin jaroj post tiam, ne pli, ne malpli. Cxu
sxajnas al vi, ke mi multe sxangxigxis?

FRAUXLINO BERNICK
Vi? Nu jes, ankaux vi, kvankam --

JOHAN TONNESEN
Kion vi pensas?

FRAUXLINO BERNICK
Ho, estas nenio.

JOHAN TONNESEN
Aspekte vi ne multe gajigxis revidi min.

FRAUXLINO BERNICK
Mi atendis tiom longe, Johan, -- _tro_ longe.

JOHAN TONNESEN
Atendis? Ke mi revenus?

FRAUXLINO BERNICK
Jes.

JOHAN TONNESEN
Kaj kial vi pensis ke mi revenus?

FRAUXLINO BERNICK
Por pentofari vian delikton.

JOHAN TONNESEN
Mi?

FRAUXLINO BERNICK
Cxu vi forgesis, ke virino mortis en sufero kaj honto pro via kulpo?
Cxu vi forgesis, ke pro via kulpo la plej bonaj jaroj de kreskanta
infano amarigxis?

JOHAN TONNESEN
Kaj tion mi auxdu de vi? Marta, cxu via frato neniam --?

FRAUXLINO BERNICK
Cxu li?

JOHAN TONNESEN
Cxu li neniam --; nu ja, mi pensas, cxu li neniam diris ecx unu
vorton senkulpigan por mi?

FRAUXLINO BERNICK
Ho, Johan, vi ja konas la severajn principojn de Karsten.

JOHAN TONNESEN
Hm --, certe, certe mi konas la severajn principojn de mia malnova
amiko Karsten. -- Sed tio cxi estas ja --! Nu. Mi jxus nun parolis
kun li. Sxajnas al mi, ke li multe sxangxigxis.

FRAUXLINO BERNICK
Kiel vi povas tion diri? Karsten cxiam estis honesta viro.

JOHAN TONNESEN
Jes, mi nenion aludis; sed lasu tion. -- Hm; nun mi do komprenas, en
kiu lumo vi vidis min: estas la hejmenveno de la perditulo, kiun vi
atendadis.

FRAUXLINO BERNICK
Auxskultu, Johan, mi diros en kia lumo mi vidis vin. (montras al la
gxardeno) Cxu vi vidas sxin, kiu ludas tie en la herbaro kune kun
Olaf? Estas Dina. Cxu vi memoras la kapturnitan leteron, kiun vi
skribis al mi, kiam vi forvojagxis? Vi skribis, ke mi fidu vin. Mi
fidis vin, Johan. Cxio malbona, kio poste onidirigxis, certe okazis
en kapturnigxo, sencerbe, senpripense --

JOHAN TONNESEN
Kion vi sugestas?

FRAUXLINO BERNICK
Ho, vi certe komprenas min; -- ne plu vorto pri tio. Sed forvojagxi
vi ja devis; komenci denove -- novan vivon. Vidu, Johan, mi estis via
anstatauxanto cxi-hejme, mi, via malnova ludamikino. La devoj, kiujn
vi ne memoris prizorgi cxi tie aux ne povis prizorgi, tiujn mi
prizorgis por vi. Mi diras tion al vi, por ke vi ne havu _tion_ por
riprocxi al vi. Por la neglektita infano mi estis patrino, mi edukis
sxin kiel eble plej bone --

JOHAN TONNESEN
Kaj forjxetis vian vivon por tiu afero --

FRAUXLINO BERNICK
Gxi ne estas forjxetita. Sed vi revenis malfrue, Johan.

JOHAN TONNESEN
Marta, -- se mi povus diri al vi --. Nu, unue mi danku vin pro via
fidela amikeco.

FRAUXLINO BERNICK
(ridetas peze) Hm, -- Jes, nun ni do elparolis, Johan. Tsx; jen iu
venas. Adiaux; mi ne povas nun --

(Sxi eliras tra la malantauxa pordo maldekstre. _Lona Hessel_ envenas
de la gxardeno akompanata de _sinjorino Bernick_.)

SINJORINO BERNICK
(ankoraux en la gxardeno) Sed, pro Dio Lona, pri kio vi pensas!

FRAUXLINO HESSEL
Lasu min, mi diras; mi volas kaj devas paroli kun li.

SINJORINO BERNICK
Sed estus grandega skandalo! Ho, Johan, cxu vi ankoraux cxeestas?

FRAUXLINO HESSEL
Eliru, knabo; ne restadu cxi tie en la cxambra aero; eliru en la
gxardenon, kaj parolu kun Dina.

JOHAN TONNESEN
Jes, mi gxuste intencis tion.

SINJORINO BERNICK
Sed --

FRAUXLINO HESSEL
Auxdu nun, John, cxu vi vere rigardis al Dina?

JOHAN TONNESEN
Jes, mi kredas.

FRAUXLINO HESSEL
Jes, vi vere devus bone rigardi sxin, knabo. _Jen_ io por _vi!_

SINJORINO BERNICK
Sed Lona --!

JOHAN TONNESEN
Io por mi?

FRAUXLINO HESSEL
Jes, por rigardi, mi pensas. Iru nun!

JOHAN TONNESEN
Nu ja, mi iros voleme. (Li iras elen en la gxardenon.)

SINJORINO BERNICK
Lona, mi konsternigxas pro vi. En tio vi do ne povas esti serioza.

FRAUXLINO HESSEL
Jes, efektive tiel estas. Cxu sxi ne estas sana kaj sincera? Jen
edzino gxuste por John. Estas iu tia, kiun li bezonas tie en la
Okcidento; tio estus io alia ol maljuna duonfratino.

SINJORINO BERNICK
Dina! Dorf! Pripensu do --

FRAUXLINO HESSEL
Unue mi pripensas la felicxon de la knabo. Cxar kunhelpi, tion mi
devas; li mem ne estas precipe entreprenema en tiajxoj; knabinetoj
kaj virinoj li neniam vere komprenis.

SINJORINO BERNICK
Li? Johan! Nu, aspekte ni havas bedauxrindajn pruvojn por --

FRAUXLINO HESSEL
Ho, inferen kun tiu stulta historio! Kie estas Bernick? Mi volas
paroli kun li.

SINJORINO BERNICK
Lona, vi ne faru, mi diras!

FRAUXLINO HESSEL
Mi faros. Se la knabo sxatas sxin, -- kaj sxi lin, -- ili sekve havu
unu la alian. Bernick estas ja tia sagxa viro; li devas trovi
solvon --

SINJORINO BERNICK
Kaj vi imagus, cxu tiuj usonaj maldecajxoj estus tolerataj cxi tie --

FRAUXLINO HESSEL
Babilajxo, Betty --

SINJORINO BERNICK
-- ke viro, kiel Karsten, kun sia severa morala pensmaniero --

FRAUXLINO HESSEL
Ho, pa, gxi certe ne estas tiel senmezure severa.

SINJORINO BERNICK
Kion vi kuragxas diri?

FRAUXLINO HESSEL
Mi kuragxas diri, ke Bernick certe ne estas multe pli morala ol aliaj
viroj.

SINJORINO BERNICK
Tiel profunde sidas do ankoraux la malamo al li! Sed kion vi do volas
cxi tie, cxar vi ja neniam povis forgesi ke --? Mi ne komprenas, ke
vi kuragxis rigardi lin rekte en la okulojn post tiu hontinda
insulto, kiun vi tiam alportis al li.

FRAUXLINO HESSEL
Jes, Betty, tiam mi senpripense acxe faris.

SINJORINO BERNICK
Kaj kiel grandanime li pardonis vin, li, kiu ja neniam faris
delikton! Cxar _li_ ja ne povas kulpigxi pro tio, ke vi pri io
esperadis. Sed depost tiam vi malamis ankaux _min_. (ekploras) Vi
neniam malenviis al mi mian felicxon. Kaj nun vi venas cxi tien por
renversi cxion tion super min, -- por montri al la urbo, en kiun
familion mi enkondukis Karsten. Jes, estas super min ke cxio falos,
kaj estas _tio_, kion vi volas. Kaj tio estas acxa de vi! (Sxi eliras
plorante tra la fona pordo maldekstre.)

FRAUXLINO HESSEL
(postrigardas sxin) Kompatinda Betty.

(_Konsulo Bernick_ venas el sia cxambro.)

KONSULO BERNICK
(ankoraux cxe la pordo) Jes, jes, bone, sinjoro Krap; bonege. Sendu
400 kronojn por mangxigado al la povruloj. (turnas sin) Lona! (pli
proksime) Vi sola? Cxu Betty ne venas?

FRAUXLINO HESSEL
Ne. Eble mi sercxu sxin?

KONSULO BERNICK
Ne, ne, ne, lasu tion! Ho, Lona, vi ne scias, kiel mi arde sopiris
paroli malferme kun vi, -- petegi vian pardonon.

FRAUXLINO HESSEL
Auxskultu, Karsten, ni ne estu sentimentalaj; tio ne konvenas al ni.

KONSULO BERNICK
Vi _devas_ auxskulti min, Lona. Mi ja scias, kiel mi havas la sxajnon
kontraux mi nun, kiam vi sciigxis pri la okazajxo kun la patrino de
Dina. Sed mi jxuras, ke tio estis nur mallonga erarigxo; efektive mi
vere kaj sincere iam sxatis vin.

FRAUXLINO HESSEL
Kial vi kredas ke mi estas veninta hejmen?

KONSULO BERNICK
Ecx se ion ajn vi intencas, mi petas vin nenion fari, antaux ol mi
justigis min. Mi povas, Lona; mi almenaux povas senkulpigi min.

FRAUXLINO HESSEL
Nun vi estas en timo. -- Vi iam sxatis min, vi diras. Jes, pri tio vi
certigis min suficxe ofte en viaj leteroj; kaj eble tio estis vero --
iamaniere, tiom longe kiom vi vivis tie en granda liberigita mondo,
kiu donis al vi kuragxon mem pensi libere kaj alte. Vi eble trovis en
mi iom pli da karaktero kaj volo kaj memdependeco, ol cxe la plimulto
cxi-hejme. Kaj estis ja ankaux sekreto nur inter ni du; neniu povis
sxercacxi pri via malbona gusto.

KONSULO BERNICK
Lona, kiel vi povas do kredi --?

FRAUXLINO HESSEL
Sed kiam vi revenis; kiam vi auxdis la mokadon, kiu hajlis super min;
kiam vi spertis la ridadon super cxion, kion oni cxi tie nomis miajn
absurdajxojn --

KONSULO BERNICK
Vi _estis_ senkonsidera tiam.

FRAUXLINO HESSEL
Pleje por cxagreni tiujn jupvestitajn kaj pantalonvestitajn
geprudulojn, kiuj trotadis cxirkauxe en la urbo. Kaj kiam vi
renkontis la juna alloga aktorino --

KONSULO BERNICK
Estis nur danda petolajxo; nenio pli; mi jxuras al vi, ecx ne la
dekono estis vero de tiu klacxo kaj tiuj onidiroj, kiuj cirkuligxis.

FRAUXLINO HESSEL
Nu, bone; sed kiam Betty venis hejmen, bela, floranta, adorata de
cxiuj, -- kaj farigxis konate, ke sxi heredus la monon post onklino,
kaj ke mi ricevus nenion -- --

KONSULO BERNICK
Nu, jen ni estas cxe la afero, Lona; kaj nun vi auxdu senvuale. Mi ne
amis Betty tiam; mi ne rompis kun vi por iu nova inklino. Estis rekte
por la mono; estis devige; mi _devis_ havigi ilin al mi.

FRAUXLINO HESSEL
Kaj tion vi diras al mi rekte antaux la okuloj?

KONSULO BERNICK
Jes, mi faras. Auxskultu min, Lona --

FRAUXLINO HESSEL
Kaj vi tamen skribis al mi, ke nesubigebla amo al Betty kaptis vin,
kaj vi alvokis mian grandanimon, kaj petegis min pro Betty silenti
pri tio kio antauxe estis inter ni --

KONSULO BERNICK
Mi devis, mi diras.

FRAUXLINO HESSEL
Nu, je la vivanta Dio, nun mi ne pentas, ke mi tiam agis senpripense.

KONSULO BERNICK
Lasu min fride kaj trankvile diri al vi, kiel la stato estis en tiuj
tagoj. Mia patrino, kiel vi memoras, estris la komercon; sed tute
mankis al sxi komerca kompreno. Rapide mi vokigxis hejmen de Parizo;
la tempoj estis krizaj; mi metus la aferojn sur firmajn piedojn.
Kion mi trovis? Mi trovis ion, kio devus esti tenata en la plej
profunda sekreto: firmaon preskaux ruinigita. Jes, gxi estis
preskaux ruinigita, tiu cxi malnova respektata firmao, kiu staris
dum tri generacioj. Kion povis mi fari, la filo, la sola filo,
krom cxirkauxrigardi por savrimedo.

FRAUXLINO HESSEL
Kaj vi savis la firmaon Bernick je ofero de virino.

KONSULO BERNICK
Vi bone scias, ke Betty amis min.

FRAUXLINO HESSEL
Sed mi?

KONSULO BERNICK
Kredu min, Lona, -- vi neniam farigxus felicxa kun mi.

FRAUXLINO HESSEL
Cxu estis el zorgemo por mia felicxo, ke vi forlasis min?

KONSULO BERNICK
Cxu eble vi kredas, ke el egoismaj motivoj mi agis kiel mi faris? Se
mi tiam starus sola, mi brave rekomencus. Sed vi ne komprenas kiel
komercisto sub senmezura respondeco kunkreskas kun la komerco,
kiun li heredas. Cxu vi scias ke la bonfarto de centoj, ecx miloj
dependas de li? Cxu vi ne pripensas, ke la tuta socio, kiun kaj vi
kaj mi nomas nian hejmon, tusxigxus severe, se la firmao Bernick
ruinigxus?

FRAUXLINO HESSEL
Cxu estas ankaux pro la socio, ke vi dum tiuj dek kvin jaroj restis
staranta en la mensogo?

KONSULO BERNICK
En mensogo?

FRAUXLINO HESSEL
Kion scias Betty pri cxio, kio kusxas sube kaj antauxe de sxia
kunligo kun vi?

KONSULO BERNICK
Cxu vi opinias ke mi por neniu utilo vundus sxin malkovrante tiujn
aferojn?

FRAUXLINO HESSEL
Por neniu utilo vi diras? Nu ja, vi ja estas komercisto; vi certe
komprenas kio estas utila. -- Sed auxdu nun, Karsten, nun ankaux _mi_
volas paroli fride kaj trankvile. Diru, -- cxu vi ankaux vere estas
felicxa?

KONSULO BERNICK
En la familio, vi pensas?

FRAUXLINO HESSEL
Nu ja.

KONSULO BERNICK
Mi estas, Lona. Vi ne senutile estas estinta tia sindonema amikino
por mi. Mi kuragxas diri, ke mi farigxis pli kaj pli felicxa laux la
jaroj. Betty estas bona kaj cedema. Kaj kiel sxi dum la jaroj lernis
kurbi sian konduton laux _tio_, kio estas karakteriza en _mi_ --

FRAUXLINO HESSEL
Hm.

KONSULO BERNICK
Antauxe sxi ja nutris kelkajn romantikajn imagajxojn pri la amo; sxi
ne povis akordigxi kun la ideo, ke gxi iom post iom transirus al
trankvila amikecflamo.

FRAUXLINO HESSEL
Sed nun sxi estas kontenta?

KONSULO BERNICK
Komplete. Sciu, ke la cxiutaga rilato kun _mi_ ne estas sen maturiga
influo al sxi. La homoj devas reciproke lerni malaltigi siajn
postulojn, se oni volas agi kontentige en la socio en kiu oni
trovigxas. Tion ankaux Betty lauxe lernis kompreni, kaj tial nia domo
estas nun modelo por niaj samcivitanoj.

FRAUXLINO HESSEL
Sed tiuj samcivitanoj nenion scias pri la mensogo?

KONSULO BERNICK
Pri la mensogo?

FRAUXLINO HESSEL
Jes, pri la mensogo en kiu vi nun stara dum dek kvin jaroj.

KONSULO BERNICK
Kaj tion vi nomas -- --?

FRAUXLINO HESSEL
Mensogo mi gxin nomas. La triobla mensogo. Unue la mensogo kontraux
mi; poste la mensogo kontraux Betty; kaj fine la mensogo kontraux
Johan.

KONSULO BERNICK
Betty neniam postulis, ke mi parolu.

FRAUXLINO HESSEL
Cxar sxi nenion sciis.

KONSULO BERNICK
Kaj vi tion ne postulos; -- pro konsidero rilate sxin vi tion ne
postulos.

FRAUXLINO HESSEL
Ho ne, mi certe scios toleri la ridsalvojn; mi havas fortan dorson.

KONSULO BERNICK
Kaj ankaux Johan ne postulos; li jam promesis al mi.

FRAUXLINO HESSEL
Sed vi mem, Karsten? Cxu ne estas io interne en vi, kio postulas
eliri el la mensogo?

KONSULO BERNICK
Cxu mi libervole oferus mian familian felicxon kaj mian staton en la
socio!

FRAUXLINO HESSEL
Kiun rajton havas vi stari en la loko kie vi nun staras?

KONSULO BERNICK
Dum dek kvin jaroj mi tage acxetis al mi eron de rajto -- per mia
konduto, kaj per tio kion mi faris kaj progresigis.

FRAUXLINO HESSEL
Jes, vi multe faris kaj progresigis, por vi mem kaj por aliuloj.
Vi estas la plej ricxa kaj potenca homo en la urbo; sub via volo
ili kuragxas nenion alian fari ol kurbigxi, cxiuj, cxar vi estas
konsiderata esti sen makulo kaj perfekta; via hejmo estas konsiderata
kiel modela hejmo, via konduto kiel modela konduto. Sed cxiu tiu
gloro, kaj ecx vi mem samtempe, staras kvazaux sur sxanceligxanta
marcxo. Momenteto povos okazi, vorto povos esti dirata, -- kaj vi
kune kun la tuta glorajxo suben sinkos, se vi ne savos vin
gxustatempe.

KONSULO BERNICK
Lona, -- kion vi vere volas cxi tie?

FRAUXLINO HESSEL
Mi volas helpi vin al firma grundo sub la piedoj, Karsten.

KONSULO BERNICK
Vengxo! Vi volas vengxi vin? Mi ja suspektis. Sed vi ne sukcesos!
Estas nur unu cxi tie, kiu povas paroli kun auxtoritato, kaj li estas
silenta.

FRAUXLINO HESSEL
Johan?

KONSULO BERNICK
Jes, Johan. Se aliulo kulpigos min, mi cxion neas. Se oni volas
detrui min, mi luktos je la vivo. Sed vi neniam sukcesos, mi diras!
Li, kiu povus faligi min, li silentas -- kaj li reen forvojagxos.

(_Grandkomercisto Rummel_ kaj _komercisto Vigeland_ venas de
dekstre.)

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Bonan tagon, bonan tagon, kara Bernick; vi devas veni kun ni en la
komerca asocio; ni havas kunvenon pri la fervoja afero, vi ja scias.

KONSULO BERNICK
Mi ne povas. Ne eblas nun.

KOMERCISTO VIGELAND
Vi vere devas, sinjoro konsulo --

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Vi devas, Bernick. Jen estas homoj, kiuj laboras kontraux nin.
Redaktoro Hammer kaj la aliaj, kiuj preferis la marbordan linion,
pretendas, ke kasxas sin privataj interesoj malantaux la nova
propono.

KONSULO BERNICK
Nu, do klarigu al ili --

KOMERCISTO VIGELAND
Ne tauxgas kion ni klarigas, sinjoro konsulo --

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Ne, ne, vi devas mem veni; vin ja neniu kuragxas suspekti pri tiajxo.

FRAUXLINO HESSEL
Ho ne, mi tion opinius.

KONSULO BERNICK
Mi ne povas, mi diras; mi ne estas tute sana; -- aux almenaux, atendu
-- lasu min restitui min.

(_Adjunkto Rorlund_ envenas de dekstre.)

ADJUNKTO RORLUND
Pardonu, sinjoro konsulo; Vi jen vidas min en la plej impeta
incito --

KONSULO BERNICK
Nu jes, kio estas al vi?

ADJUNKTO RORLUND
Mi devas fari al vi demandon, sinjoro konsulo. Cxu estas kun via
kunsento, ke la juna knabino, kiu trovis azilon sub via tegmento,
montras sin publike sur la strato en kunestado kun homo, de kiu --

FRAUXLINO HESSEL
Kiu homo, sinjoro pastoro?

ADJUNKTO RORLUND
Kun tiu homo el cxiuj homoj en la mondo, de kiu sxi devus teni sin
plej fore.

FRAUXLINO HESSEL
Hoho!

ADJUNKTO RORLUND
Cxu estas kun via kunsento, sinjoro konsulo?

KONSULO BERNICK
(kiu sercxas cxapelon kaj gantojn) Mi scias pri nenio. Pardonu;
urgxas; mi devas iri al la komerca asocio.

HILMAR TONNESEN
(venas de la gxardeno kaj iras al la antauxa pordo maldekstre) Betty,
Betty, auxskultu!

SINJORINO BERNICK
(cxe la pordo) Kio estas?

HILMAR TONNESEN
Vi devas iri en la gxardenon, kaj finigi tiun flatadon, kiun certa
persono praktikas al tiu Dina Dorf. Mi farigxis tute nervoza
auxskulti al tio.

FRAUXLINO HESSEL
Cxu? Kion do tiu persono diris?

HILMAR TONNESEN
Ho, nenion alian ol tio, ke li volas ke sxi akompanu lin al Ameriko.
Uf!

ADJUNKTO RORLUND
Cxu tiajxo eblas!

SINJORINO BERNICK
Kion vi diras?

FRAUXLINO HESSEL
Sed estus ja bonege.

KONSULO BERNICK
Neeble! Vi misauxdis.

HILMAR TONNESEN
Do demandu lin mem. Jen venas la paro. Sed ne enmiksigu min.

KONSULO BERNICK
(al _Rummel_ kaj _Vigeland_) Mi venos poste, -- post momento --

(_Grandkomercisto Rummel_ kaj _Vigeland_ eliras dekstre. _Johan
Tonnesen_ kaj _Dina envenas de la gxardeno_.)

JOHAN TONNESEN
Hura, Lona, sxi akompanos nin!

SINJORINO BERNICK
Tamen Johan, -- vi senpripensa --!

ADJUNKTO RORLUND
Cxu tio estas vero! Tia superega skandalo! Per kiaj delogantaj artoj
estas vi --

JOHAN TONNESEN
Nu, nu, sinjoro; kion vi estas diranta?

ADJUNKTO RORLUND
Respondu al mi, Dina; cxu tio estas via intenco, -- cxu estas via
tute libera decido?

DINA
Mi devas for de tie cxi.

ADJUNKTO RORLUND
Sed kun _li_ -- kun _li!_

DINA
Menciu iun alian cxi tie, kiu kuragxus kunpreni min.

ADJUNKTO RORLUND
Nu, vi do sciu kiu li estas.

JOHAN TONNESEN
Ne parolu!

KONSULO BERNICK
Neniun plian vorton!

ADJUNKTO RORLUND
En tiu okazo mi malbone servus al la socio, kies moralon kaj morojn
mi postenigxis por gardi; kaj nepravigeble mi agis kontraux tiu cxi
juna knabino, en kies eduko ankaux mi havis esencan parton, kaj kiu
por mi estas --

JOHAN TONNESEN
Gardu vin por tio, kion vi faras!

ADJUNKTO RORLUND
Sxi tion _sciu!_ Dina, estas tiu viro, kiu kauxzis la malfelicxon kaj
honton al via patrino.

KONSULO BERNICK
Sinjoro adjunkto --!

DINA
Li! (al _Johan Tonnesen_) Cxu tio estas vero?

JOHAN TONNESEN
Karsten, respondu vi.

KONSULO BERNICK
Neniu vorto plu! Hodiaux estu silento.

DINA
Do vero.

ADJUNKTO RORLUND
Vero, vero. Kaj pli ol tio. Tiu homo, kiun vi tiel fidas, ne kuris
senhava el la hejmo; -- la kaso de vidvino Bernick --; la konsulo
povas atesti pri tio!

FRAUXLINO HESSEL
Mensoganto!

KONSULO BERNICK
Ah --!

SINJORINO BERNICK
Ho Dio, ho dio!

JOHAN TONNESEN
(kontraux lin kun levita brako) Kaj tion vi kuragxas --!

FRAUXLINO HESSEL
(deturnante) Ne frapu lin, Johan!

ADJUNKTO RORLUND
Jes, atencu min nur. Sed la vero apertigxu; kaj _estas_ vero; konsulo
Bernick mem tion estas dirinta, kaj la tuta urbo scias. -- Nun, Dina,
nun vi konas lin.

(Mallonga silento.)

JOHAN TONNESEN
(mallauxte; kaptas la brakon de _Bernick_) Karsten, Karsten, kion vi
faris!

SINJORINO BERNICK
(mallauxte kaj en ploro) Ho Karsten, ke mi tiris vin en tiun honton.

KOMERCISTO SANDSTAD
(envenas rapide de dekstre kaj krias kun la mano sur la anso) Nun vi
devas absolute veni, sinjoro konsulo! La tuta fervojo pendas en
fadeno.

KONSULO BERNICK
(spiritforeste) Kio estas? Al kio mi --?

FRAUXLINO HESSEL
(serioze kaj kun emfazo) Vi ekstaru por subteni la socion, bofrato.

KOMERCISTO SANDSTAD
Jes, venu, venu; ni bezonas vian tutan moralan superpezon.

JOHAN TONNESEN
(tute apude cxe li) Bernick, -- ni du kunparolos morgaux.

(Li eliras tra la gxardeno; _konsulo Bernick_ kvazaux senvola eliras
dekstre kun _komercisto Sandstad_.)




TRIA AKTO


(La gxardena salono en la domo de _Bernick_.)

(_Konsulo Bernick_, kun kanbastono en la mano, venas en impeta kolero
el la malantauxa cxambro maldekstre, kaj lasas la pordon duone
malferma post si.)

KONSULO BERNICK
Nu jen; fine farigxis seriozo en tio; tiun vangofrapon mi opinias, ke
li memoros. (al iu ene en la cxambro) Kion vi diras? -- Kaj mi diras,
ke vi estas malprudenta patrino! Vi senkulpigas lin, konsentas al
cxiuj liaj bubajxoj. -- Cxu ne bubajxoj? Kion vi do nomas ilin?
Sxteliri el la domo nokte, iri surmaren per la fisxistboato, resti
for gxis longe en la tago, kaj meti min en tian mortigan timon, mi,
kiu havas tiom da aliajxoj por pripensi. Kaj aldone tiu kanajlo
kuragxas minaci, ke li volas forkuri! Jes, ke li provu pri tio! --
Vi? Ne, tion mi efektive kredas; vi ne multe zorgas pri lia savo kaj
konduto. Mi volonte kredas, ke se li riskus la vivon --! -- Nu? Jes,
sed _mi_ havas taskon postlasendan en cxi tiu mondo; ne servas al mi
farigxi seninfana. -- Neniuj kontrauxdirajxoj, Betty; estu kiel mi
diris; li havu cxambran arestigxon -- (auxskultas) Sxsx; ke neniuj
ion rimarku.

(_Plenrajtigito Krap_ envenas de dekstre.)

PLENRAJTIGITO KRAP
Cxu Vi havas liberan momenton, sinjoro konsulo?

KONSULO BERNICK
(forjxetas la kanbastonon) Nu ja, jes ja. Cxu Vi venas de la
sxipfarejo?

PLENRAJTIGITO KRAP
Jxus nun. Hm --

KONSULO BERNICK
Nu? Cxu certe ne estas iu gxeno pri "La Palmo"?

PLENRAJTIGITO KRAP
"La Palmo" povos forveli morgaux, sed --

KONSULO BERNICK
"Indian Girl" do? Cxu mi ne scietis ke tiu obstinulo --

PLENRAJTIGITO KRAP
Ankaux "Indian Girl" povos forveli morgaux; sed -- eble ne atingos
foren.

KONSULO BERNICK
Kion Vi aludas?

PLENRAJTIGITO KRAP
Pardonu, sinjoro konsulo; tiu pordo estas nur duonfermita, kaj mi
kredas, ke iu estas tie --

KONSULO BERNICK
(fermas la pordon) Nu jen. Sed kio estas tio, kion neniu devas auxdi?

PLENRAJTIGITO KRAP
Estas tio, ke la konstruisto Auxne certe intencas sinkigi "Indian
Girl" kun aro da maristoj kaj musoj.

KONSULO BERNICK
Sed Dio kompatu, kiel vi povas kredi --?

PLENRAJTIGITO KRAP
Mi ne povas klarigi tion alimaniere, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICK
Nu, do diru al mi en malmultaj vortoj --

PLENRAJTIGITO KRAP
Mi faros. Vi mem scias kiel prokrasteme la laboro farigxis en la
sxipfarejo, post kiam ni ekhavis la novajn masxinojn kaj la novajn
malkutimigxintajn laboristojn.

KONSULO BERNICK
Jes, ja.

PLENRAJTIGITO KRAP
Sed hodiaux matene, kiam mi venis tien, mi rimarkis, ke la riparado
de la Usonano estis progresinta strange longe; la granda sxtopilo en
la fundo, -- Vi scias pri la traputrita loko --

KONSULO BERNICK
Jes, jes, kio pri gxi?

PLENRAJTIGITO KRAP
Tute riparita, -- lauxsxajne; tegita; aspektis tute nove; mi auxdis,
ke Auxne mem estis laborinta kun lumo tie malsupre la tutan nokton.

KONSULO BERNICK
Nu ja, kaj plue?

PLENRAJTIGITO KRAP
Mi estis tion pripensanta; la laboristoj gxuste tiam ripozis por
matenmangxo, kaj mi trovis okazon por nerimarkite cxirkauxrigardi kaj
ekstere kaj ensxipe; malfacile estis veni malsupren en la sxargxita
sxipo; sed mi sciigxis pri vero. Okazas insidajxoj, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICK
Mi ne povas kredi Vin, sinjoro Krap. Mi ne povas, mi ne volas kredi
tiajxon pri Auxne.

PLENRAJTIGITO KRAP
Doloras al mi, -- sed estas la pura vero. Okazas insidajxoj, mi
diras. Neniuj novaj tabuloj enfiksitaj, laux tio kion mi komprenas;
nur sxtopita per stupo kaj supernitita per metalaj folioj kaj
sxirmotukoj kaj tiajxoj. Pura fusxo! "Indian Girl" neniam atingos al
New York; gxi sinkos kiel fendita kaldrono.

KONSULO BERNICK
Tio ja estas terura! Sed kion Vi imagas, ke li intencas?

PLENRAJTIGITO KRAP
Versxajne li volas malkreditigi la masxinojn; volas vengxi sin; volas
denove dungi la malnovan laboristaron.

KONSULO BERNICK
Kaj li do eble oferas cxiujn tiujn homajn vivojn.

PLENRAJTIGITO KRAP
Li jxus diris: ne trovigxas homoj sursxipe en "Indian Girl", -- nur
bestacxoj.

KONSULO BERNICK
Nu ja, eble tiel; sed cxu li ne atentas pri la granda kapitalo, kiu
perdigxas?

PLENRAJTIGITO KRAP
Auxne ne precipe sxatas la grandan kapitalon, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICK
Vere; li estas ribeliganto kaj tumultulo; sed senkonscienca ago kiel
tiu --. Auxskultu, sinjoro Krap; cxi tiun aferon ni devas ekzameni du
fojojn. Ecx neniu vorto al iu ajn. Nia sxipfarejo farigxos
kompromita, se homoj sciigxos pri tiajxo.

PLENRAJTIGITO KRAP
Kompreneble, sed --

KONSULO BERNICK
Dum la tagmangx-ripozo Vi devas tien reiri; mi devas havi plenan
certecon.

PLENRAJTIGITO KRAP
Vi gxin ricevos, sinjoro konsulo; sed permesu min demandi: kion Vi
tiam volas fari?

KONSULO BERNICK
Kompreneble raporti la aferon. Ni do ne devas farigxi kunkulpuloj en
rekta krimo. Mi devas havi mian konsciencon sensxargxita. Farigxos
bona impreso kaj en la gazetaro kaj en la socio en tute, kiam oni
vidas, ke mi flanken pusxas cxiujn personajn interesojn, kaj igas la
justecon havi sian iron.

PLENRAJTIGITO KRAP
Vere, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICK
Sed antaux cxio kaj unue plena certeco. Kaj silento gxis tiam --

PLENRAJTIGITO KRAP
Neniu vorto, sinjoro konsulo; kaj la certeco, gxin Vi ricevos. (Li
eliras tra la gxardeno kaj malsupren laux la strato.)

KONSULO BERNICK
(duonlauxte) Indignige! Sed cxu? Ja ne eblas, -- neimageble!

(Gxuste kiam li volas iri en sian cxambron, _Hilmar Tonnesen_ venas
de dekstre.)

HILMAR TONNESEN
Bonan tagon, Bernick! Nu, mi gratulas pri la venko en la komerca
asocio hieraux.

KONSULO BERNICK
Ho, dankon.

HILMAR TONNESEN
Estis ja glora venko, mi auxdas; la venko de la inteligenta civitana
animo super la egoismo kaj la antauxjugxo, -- kvazaux franca razio
kontraux la Kabyloj. Strange ke vi post la malagrablaj epizodoj cxi
tie --

KONSULO BERNICK
Ja, ja, lasu tion.

HILMAR TONNESEN
Sed la decida batalo ankoraux ne estas frapita.

KONSULO BERNICK
En la fervoja afero vi pensas?

HILMAR TONNESEN
Jes, vi ja certe scias pri kio redaktoro Hammer estas brasanta?

KONSULO BERNICK
(strecxite) Ne! Kio estas _tio_?

HILMAR TONNESEN
Li ja krocxis sin al la onidiro, kiu disvastigxas, kaj el tiu li
volas fari gazetartikolon.

KONSULO BERNICK
Kiu onidiro?

HILMAR TONNESEN
Kompreneble pri la grandaj acxetoj de bienoj laux la flanka fervojo.

KONSULO BERNICK
Kion vi diras? Cxu tia onidiro disvastigxas?

HILMAR TONNESEN
Jes, iras tra la tuta urbo. Mi auxdis gxin en la klubo, kie mi faris
viziteton. Unu el niaj advokatoj lauxdire estas en tuta silento
komisie acxetinta cxiujn arbarbienojn, cxiujn ercejojn, cxiujn
akvofalojn --

KONSULO BERNICK
Kaj ne dirigxas por kiu?

HILMAR TONNESEN
En la klubo oni opiniis, ke devus esti por eksterurba kompanio, kiu
scietigxis pri tio, kion vi pretigis, kaj kiu rapidis antaux ol la
prezoj de la bienoj kreskus -- Cxu ne estas indignige -- uf!

KONSULO BERNICK
Indignige?

HILMAR TONNESEN
Jes, ke fremduloj tiel premas sin enen en niajn teritoriojn. Kaj ke
unu el la advokatoj de la urbo povas vendi sin al tiajxo! Nun do
eksterurbanoj eltiros la profiton.

KONSULO BERNICK
Sed estas ja nur hazarda onidiro.

HILMAR TONNESEN
Oni tamen kredas gxin, kaj morgaux aux postmorgaux redaktoro Hammer
kompreneble volas fiksnajli gxin kiel fakto. Estas jam gxenerala
inciteco tie. Mi auxdis pluruloj diri, ke se tiu onidiro
konfirmigxas, ili forstrekos sin el la listoj.

KONSULO BERNICK
Neeble!

HILMAR TONNESEN
Cxu? Kiel kredas vi, ke tiuj komercanimoj tiel volonte akceptis vian
entreprenon? Cxu vi ne kredas, ke ili mem flaris naze, ke --?

KONSULO BERNICK
Neeble, mi diras; _tiom_ da civitana virto tamen trovigxas en nia eta
komunumo --

HILMAR TONNESEN
Cxi tie? Jes, vi ja estas optimisto, kaj tial vi jugxas aliulojn laux
vi mem. Sed mi, kiu estas suficxe sperta observanto --. Ne estas unu,
-- kompreneble krom ni, -- ecx ne unu, mi diras, kiu tenas la
standardon de la ideo alta. (al la fono) Uf, jen mi vidas ilin!

KONSULO BERNICK
Kiujn?

HILMAR TONNESEN
La du usonanojn. (elrigardas dekstren) Kaj kun kiu ili iras? Jes, je
Dio, cxu ne estas la sxipestro de "Indian Girl". Uf!

KONSULO BERNICK
Kion ili volas pri _li_?

HILMAR TONNESEN
Ho, estas ja suficxe konvena socio. Li lauxdire estis sklavkomercisto
aux rabisto; kaj kiu scias pri kio la aliuloj sin okupis dum tiuj
multaj jaroj.

KONSULO BERNICK
Mi diras al vi, ke estas ege malgxuste pensi tiel pri ili.

HILMAR TONNESEN
Jes, vi ja estas optimisto. Sed nun kompreneble ni denove havos ilin
sur la nukon; tial mi gxustatempe -- (iras al la pordo maldekstre)

(_Frauxlino Hessel_ venas de dekstre.)

FRAUXLINO HESSEL
Nu, Hilmar, cxu estas mi, kiu pelas vin el la cxambro?

HILMAR TONNESEN
Tute ne; jxus nun urgxas; mi parolos kun Betty. (iras en la
malantauxan cxambron maldekstre)

KONSULO BERNICK
(post mallonga silento) Nu, Lona?

FRAUXLINO HESSEL
Jes.

KONSULO BERNICK
Kiel mi aspektas por vi hodiaux?

FRAUXLINO HESSEL
Kiel hieraux. Mensogo pli ol malpli --

KONSULO BERNICK
Vi devas klarigxi en tio cxi. Kien Johan iris?

FRAUXLINO HESSEL
Li venos; li havis ion priparolendan kun iu viro.

KONSULO BERNICK
Post tio kion vi auxdis hieraux, vi komprenas, ke mia tuta estado
estas detruita, se la vero venos en la lumon.

FRAUXLINO HESSEL
Mi tion komprenas.

KONSULO BERNICK
Estas kompreneble memsekvo, ke _mi_ ne faris min kulpa en tiu krimo,
pri kiu onidiras.

FRAUXLINO HESSEL
Estas memkompreneble. Sed kiu estas la sxtelisto?

KONSULO BERNICK
Ne estis iu sxtelisto. Ne sxteligxis iu mono; ecx ne sxilingo
malaperis.

FRAUXLINO HESSEL
Kiel?

KONSULO BERNICK
Ecx ne sxilingo, mi diras.

FRAUXLINO HESSEL
Sed la onidiro? Kiel tiu abomena onidiro estas disvastigita, ke Johan
--?

KONSULO BERNICK
Lona, kun vi mi opinias, ke mi povas paroli, kiel al neniu alia; mi
volas nenion prisilenti por vi. _Mi_ havas mian parton en la kulpo,
ke la onidiro disvastigxis.

FRAUXLINO HESSEL
Vi? Kaj tion vi povis fari kontraux li, kiu por vi --!

KONSULO BERNICK
Vi ne jugxu sen memori kiel la aferoj tiam statis. Mi ja rakontis al
vi tion hieraux. Mi revenis hejmen, kaj trovis mian patrinon
implikigita en serio de malsagxaj entreprenoj; diversaj malsukcesoj
aldonigxis; kvazauxis ke cxiuj malbonoj sturmis kontraux nin; nia
firmao estis cxe ruinigxo. Mi estis duone nepripensema kaj duone
malespera. Lona, mi opinias ke estis pleje por mutigi la pensojn, ke
mi ekrilatis al tiu konekso, kiu kauxzis ke Johan forvojagxis.

FRAUXLINO HESSEL
Hm --

KONSULO BERNICK
Vi certe povas imagi al vi, kiel cxiaj onidiroj cirkuligxis, kiam vi
kaj li estis for. Tio cxi ne estis lia unua malsagxeco, oni rakontis.
Dorf estis ricevinta grandan sumon da mono de li por silenti kaj
foriri, oni diris; aliuloj pretendis, ke _sxi_ ricevis gxin. Samtempe
ne kasxigxis, ke nia firmao spertis malfacilajxojn pagi siajn
sxuldojn. Kio estis pli komprenebla, ke la klacxantoj kunligis tiujn
du onidirojn? Kiam sxi restis cxi tie kaj vivis en malricxeco, oni
pretendis, ke li estis preninta la monon kun si al Usono, kaj la
onidiro cxiam pligrandigis la sumon.

FRAUXLINO HESSEL
Kaj vi, Karsten --?

KONSULO BERNICK
Mi kaptis tiun famon kiel savtabulon.

FRAUXLINO HESSEL
Vi pluen disvastigis gxin?

KONSULO BERNICK
Mi ne kontrauxdiris gxin. La kreditoroj komencis treti al ni pli
proksimen; mi devis trankviligi ilin; gravis ke oni ne ekhavus
malfidon al la solideco de la firmao; momenta malbonsxanco estis nin
frapinta; ili ne devus sin altrudi; nur atendi tempon; cxiu ekhavus
sian bonhavon.

FRAUXLINO HESSEL
Kaj cxiu ekhavis sian bonhavon?

KONSULO BERNICK
Jes, Lona, tiu famo savis nian firmaon kaj faris min la homo, kiu mi
nun estas.

FRAUXLINO HESSEL
Mensogo do faris vin la homo, kiu vi nun estas.

KONSULO BERNICK
Al kiu tio damagxis tiam? Estis la intenco de Johan neniam reveni.

FRAUXLINO HESSEL
Vi demandas, cxu kiun gxi damagxis. Rigardu en vin mem, kaj diru al
mi, cxu vi mem ne kaptis damagxon.

KONSULO BERNICK
Ekrigardu en kiun ajn homon, kaj vi trovos en cxiu ajn almenaux unu
nigran punkton, kiun li devas kasxi.

FRAUXLINO HESSEL
Kaj Vi nomas Vin la kolonoj de la socio!

KONSULO BERNICK
La socio ne havas pli bonajn.

FRAUXLINO HESSEL
Kiom gravas, ke tia socio subtenigxas aux ne? Pri kio temas en tio
cxi? La sxajno kaj la mensogo -- kaj nenio alia. Jen vi vivas, la
plej elstara viro de la urbo, en gloro kaj gxojo, en potenco kaj
honoro, vi, kiu gluis la krimulsignon sur senkulpulon.

KONSULO BERNICK
Cxu vi ne pensas, ke mi profunde sentas mian maljuston kontraux li?
Kaj cxu vi ne kredas, ke mi estas preta ree bonfari gxin?

FRAUXLINO HESSEL
Per kio? Parolante?

KONSULO BERNICK
Cxu tion vi povus postuli?

FRAUXLINO HESSEL
Kio alia povus rebonigi tian maljustajxon?

KONSULO BERNICK
Mi estas ricxa, Lona; Johan povas prezenti postulon kiun ajn --

FRAUXLINO HESSEL
Jes, ofertu al li monon, kaj vi auxdos, kion li respondos.

KONSULO BERNICK
Cxu vi konas liajn intencojn?

FRAUXLINO HESSEL
Ne, post hieraux li estas silenta. Estas kvazaux cxio tio faris lin
matura viro.

KONSULO BERNICK
Mi devas paroli kun li.

FRAUXLINO HESSEL
Jen li estas.

(_Johan Tonnesen_ venas de dekstre.)

KONSULO BERNICK
(al li) Johan --!

JOHAN TONNESEN
(deturnante) Unue _mi_. Hieraux matene mi donis al vi mian vorton por
silenti.

KONSULO BERNICK
Vi tion faris.

JOHAN TONNESEN
Sed tiam mi ankoraux ne sciis --

KONSULO BERNICK
Johan, permesu al mi per du vortoj klarigi al vi la konekson --

JOHAN TONNESEN
Ne bezonigxas; mi tute bone komprenas la konekson. La firmao estis
tiam en malfacila stato; kaj kiam mi do estis for, kaj vi havis
potencon super sendefenda nomo kaj famo --. Nu, mi ne ege imputas al
vi tion; ni estis junaj kaj facilanimaj en tiuj tagoj. Sed nun mi
bezonas la veron, kaj nun vi devas paroli.

KONSULO BERNICK
Kaj gxuste nun mi bezonas mian tutan moralan estimon, kaj tial mi ne
_povas_ paroli nun.

JOHAN TONNESEN
Mi ne gxenas min pro la fikciajxoj kiujn vi disvastigis pri mi; estas
tio alia, por kio vi prenu la kulpon. Dina farigxu mia edzino, kaj
cxi tie, en cxi tiu urbo, mi volas vivi kaj logxi kaj konstrui kun
sxi.

FRAUXLINO HESSEL
Vi jenon volas?

KONSULO BERNICK
Kun Dina! Kiel via edzino? Cxi tie en la urbo!

JOHAN TONNESEN
Jes, gxuste cxi tie; mi volas resti cxi tie por spiti cxiujn tiujn
mensogantojn kaj kalumniantojn. Sed por gajni sxin, estas necese, ke
vi liberigu min.

KONSULO BERNICK
Cxu vi pripensis, ke se mi konfesos la unuan, mi ankaux samtempe
prenos sur min la duan? Vi volas diri, ke el niaj libroj mi povas
pruvi, ke neniu trompo estas okazinta? Sed tion mi ne povos; niaj
libroj tiam ne tiel akurate tenigxis. Kaj ecx se mi povus, -- kion
per tio gajnigxus? Cxu mi ne almenaux starus kiel la homo, kiu iam
savis sin per mensogo, kaj kiu dum dek kvin jaroj lasis tiun mensogon
kaj cxiujn la aliajxojn fiksigxi, sen esti farinta pasxon kontrauxe?
Vi ne plu konas nian socion; alie vi devus scii ke tio cxi frakasus
min gxisfunde.

JOHAN TONNESEN
Mi povas nur diri al vi, ke mi volas preni la filinon de sinjorino
Dorf kiel edzinon, kaj vivi kun sxi en cxi tiu urbo.

KONSULO BERNICK
(sekigas la sxviton de la frunto) Auxskultu, Johan, -- kaj ankaux vi,
Lona. Ne estas ordinaraj cirkonstancoj en kiuj mi staras gxuste en
tiuj cxi tagoj. Mi staras tiel, ke se tiu cxi frapo direktigxos al
mi, vi estos min detruintaj, kaj ne nur min, sed ankaux grandan
benoricxan estontecon por la socio, kiu tamen estis via hejmo dum la
infanaj jaroj.

JOHAN TONNESEN
Kaj se mi ne direktos la frapon kontraux vin, mi detruos mem mian
tutan estontan felicxon.

FRAUXLINO HESSEL
Parolu dauxre, Karsten.

KONSULO BERNICK
Do auxskultu. Estas pri la fervoja afero, kaj tiu afero ne estas tute
tiel simpla, kiel vi opinias. Vi certe auxdis priparolata pasintan
jaron marbordan linion? Gxi ricevis multajn, gravajn vocxojn por si
cxi tie en la urbo kaj ankaux en la cxirkauxajxo; sed mi malhelpis
gxin, cxar gxi malutilus al nia vaporsxiptrafiko laux la marbordo.

FRAUXLINO HESSEL
Cxu vi mem interesigxis en tiu vaporsxiptrafiko?

KONSULO BERNICK
Jes. Sed neniu kuragxis suspekti min de tiu flanko; mi havis mian
estimitan nomon kiel sxildon kaj sxirmilon super mi. Cetere mi estus
povinta porti la perdon; sed la loko ne estus gxin portinta. Do
decidigxis por la internlanda linio. Kiam tio estis okazinta, mi
certigis al mi en tuta silento, ke flanka fervojo povus esti metata
cxi-malsupren al la urbo.

FRAUXLINO HESSEL
Kial en tuta silento, Karsten?

KONSULO BERNICK
Cxu vi auxdis priparolataj la grandajn acxetojn de arbaraj
proprajxoj, de minejoj kaj de akvofaloj --?

JOHAN TONNESEN
Jes, estas ja eksterurba asocio --

KONSULO BERNICK
Tiel ke tiuj bienoj nun situas, ili estas preskaux senvaloraj por la
disaj posedantoj; ili tial estas venditaj suficxe malmultekoste. Se
oni atendus gxis la flanka fervojo estus priparolata, la posedantoj
postulus malmoderajn prezojn.

FRAUXLINO HESSEL
Bone, bone; sed kio sekve?

KONSULO BERNICK
Nun venas tio, kio povas esti malsame eksplikata, -- tio, kion homo
en nia socio nur povas konfesi, se li havas nemakulitan kaj estimatan
nomon al kiu sin apogi.

FRAUXLINO HESSEL
Nu?

KONSULO BERNICK
Estas mi, kiu acxetis cxion.

FRAUXLINO HESSEL
Vi?

JOHAN TONNESEN
Je propra respondeco?

KONSULO BERNICK
Je propra respondeco. Se la flanka fervojo realigxos, mi estos
milionulo; se gxi ne realigxos, mi estos ruinigita.

FRAUXLINO HESSEL
Tio estas riska, Karsten.

KONSULO BERNICK
Mi riskis mian tutan kapitalon sur tio cxi.

FRAUXLINO HESSEL
Mi ne pensas pri la kapitalo; sed kiam tio malkasxigxos, ke --

KONSULO BERNICK
Jes, tie estas la nodpunkto. Kun la nemakulita nomo, kiun mi gxis nun
portis, mi povas preni tiun aferon sur miajn sxultrojn, porti gxin
antauxen, kaj diri al miaj kuncivitanoj: Vidu, tion mi riskis por la
bono de la socio.

FRAUXLINO HESSEL
Por la socio?

KONSULO BERNICK
Jes; kaj ecx ne unu volas dubi pri miaj intencoj.

FRAUXLINO HESSEL
Tamen trovigxas homoj, kiuj agis pli malferme ol vi, sen subintencoj,
sen flankaj konsideroj.

KONSULO BERNICK
Kiuj?

FRAUXLINO HESSEL
Kompreneble kaj Rummel kaj Sandstad kaj Vigeland.

KONSULO BERNICK
Por gajni ilin mi devis inici ilin pri la afero.

FRAUXLINO HESSEL
Kaj sekve?

KONSULO BERNICK
Ili rezervis al si kvinonon de la profito por divido.

FRAUXLINO HESSEL
Ho, tiuj kolonoj de la socio!

KONSULO BERNICK
Cxu ne estas la socio mem, kiu devigas nin iri laux insidaj vojoj?
Kio okazus cxi tie, se mi ne estus aginta en silento? Cxiuj estus sin
enjxetintaj en la entreprenon, dividantaj, disigantaj, fusxantaj la
tuton. En cxi tiu urbo estas neniu homo krom mi, kiu komprenas kiel
gvidi tian grandan entreprenon, kiel tiu cxi farigxos; en cxi tiu
lando estas entute nur la enmigrintaj familioj, kiuj havas talenton
por pli grandaj entreprenoj. Tial mia konscienco absolvas min en tiu
cxi rilato. Nur en miaj manoj cxi tiuj proprajxoj povos farigxi
dauxra beno por la multaj, al kiuj ili havigos panon.

FRAUXLINO HESSEL
En tio mi opinias ke vi pravas, Karsten.

JOHAN TONNESEN
Sed mi ne konas tiujn multajn, kaj la felicxo de mia vivo estas en
risko.

KONSULO BERNICK
La bonstato de via naskigxloko estas en risko. Se malkasxigxos
aferoj, kiuj jxetas ombron sur mian antauxan konduton, mia
kontrauxuloj kun unuigxintaj fortoj atakos min. Junula malprudento
neniam forvisxigxas en nia socio. Oni volas ekzameni mian tutan
intertempan vivon, eltiri milojn da etaj okazajxoj, interpreti kaj
ekspliki ilin en la lumo de tio, kio malkasxigxus; oni volas frakasi
min sub la pezo de famoj kaj kalumnioj. El la fervoja afero mi devos
retirigxi; kaj se mi malkaptos gxin, gxi falos, kaj mi estos samtempe
ruinigita kaj civitane morta.

FRAUXLINO HESSEL
Johan, post tio kion vi nun auxdis, vi devas forvojagxi kaj silenti.

KONSULO BERNICK
Jes, jes, Johan, tion vi devas!

JOHAN TONNESEN
Jes, mi forvojagxos kaj ankaux silentas; sed mi revenos, kaj tiam mi
parolos.

KONSULO BERNICK
Restu tie transe, Johan; silentu, kaj mi volonte dividos kun vi --

JOHAN TONNESEN
Retenu vian monon, sed redonu al mi mian nomon kaj mian reputacion.

KONSULO BERNICK
Kaj oferi mian propran!

JOHAN TONNESEN
Pri tio vi kaj via socio devas akordigxi. Mi devas kaj volas gajni
Dina por mi. Tial mi forvojagxos jam morgaux per "Indian Girl" --

KONSULO BERNICK
Per "Indian Girl"?

JOHAN TONNESEN
Jes. La sxipestro promesis kunpreni min. Mi transvojagxos, mi diras;
mi vendos mian bienon kaj ordigas miajn aferojn. Post du monatoj mi
estos reveninta.

KONSULO BERNICK
Kaj tiam vi volas paroli?

JOHAN TONNESEN
Tiam la kulpulo prenu la kulpon mem.

KONSULO BERNICK
Cxu vi forgesas, ke tiam mi devos preni _tion_ sur min, pri kio mi
_ne_ estas kulpa?

JOHAN TONNESEN
Kiu antaux dek kvin jaroj utiligis tiun hontindan famon?

KONSULO BERNICK
Vi pelas min al malespero! Sed se vi parolos, mi cxion neos! Mi
diros, ke estas komploto kontraux mi; vengxo; ke vi venis cxi tien
por elpremi monon de mi!

FRAUXLINO HESSEL
Honto al vi, Karsten!

KONSULO BERNICK
Mi estas malespera, mi diras; kaj mi luktos por la vivo. Mi neos
cxion, cxion!

JOHAN TONNESEN
Mi havas viajn du leterojn. En mia kofro mi trovis ilin inter miaj
aliaj paperoj. Cxi-matene mi tralegis ilin; ili estas suficxe klaraj.

KONSULO BERNICK
Kaj tiujn vi volas prezenti?

JOHAN TONNESEN
Se farigxos necese.

KONSULO BERNICK
Kaj post du monatoj vi denove estos cxi tie?

JOHAN TONNESEN
Mi tion esperas. La vento estas bona. Post tri semajnoj mi estos en
New York --, se "Indian Girl" ne subakvigxos.

KONSULO BERNICK
(ekmire) Subakvigxos? Kial "Indian Girl" subakvigxus?

JOHAN TONNESEN
Ne, ankaux mi tiel pensas.

KONSULO BERNICK
(preskaux ne auxdeble) Subakvigxi?

JOHAN TONNESEN
Jes, Bernick, nun vi do scias, kio atendas; dume vi devas konsideri
la situacion. Adiaux! Salutu al Betty, kvankam sxi ne akceptis min
kiel fratino. Sed Marta mi tamen volas vidi. Sxi diru al Dina --; sxi
promesu al mi --

(Li eliras tra la malantauxa pordo maldekstre.)

KONSULO BERNICK
(al si mem) "Indian Girl" --? (rapide) Lona, vi _devas_ malhelpi tion
cxi!

FRAUXLINO HESSEL
Vi mem vidas, Karsten, -- mi ne plu havas potencon super li.

(Sxi iras post _Johan_ en la cxambron maldekstre.)

KONSULO BERNICK
(en maltrankvilaj pensoj) Subakvigxi --?

(_Sxipkonstruisto Auxne_ venas de dekstre.)

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Je via permeso, cxu estas konvene por la konsulo --?

KONSULO BERNICK
(turnas sin impete) Kion Vi volas?

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Peti cxu mi povu fari demandon al la konsulo.

KONSULO BERNICK
Nu ja; rapidigxu. Pri kio Vi volas demandi?

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Mi volas demandi, cxu estas firma decido, -- nesxangxeble firma
decido, -- ke mi estus maldungata de la farejo, se "Indian Girl" ne
povus forveli morgaux?

KONSULO BERNICK
Kio nun? La sxipo ja _farigxos_ preta por forveli.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Jes, -- gxi farigxos. Sed se gxi ne farigxos, -- cxu mi tiam
maldungigxus?

KONSULO BERNICK
Por kio tiaj senutilaj demandoj?

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Mi ege volus scii tion, sinjoro konsulo. Respondu al mi pri _tio_:
Cxu mi maldungigxus?

KONSULO BERNICK
Cxu mia vorto kutime estas fiksa aux ne?

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Mi do morgaux estus perdinta la pozicion, kiun mi havas en mia domo
kaj inter tiuj al kiuj mi plej proksime apartenas, -- perdinta mian
influon en la rondo de la laboristoj, -- perdinta la eblecon bonfari
inter la malaltaj kaj malricxaj homoj en la societo.

KONSULO BERNICK
Auxne, pri tiu punkto ni estas finitaj.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Nu, do "Indian Girl" forvelu. (mallonga silento)

KONSULO BERNICK
Auxskultu; mi ne povas direkti miajn okulojn en cxiujn lokojn; ne
povas respondeci por cxio; -- Vi povas aserti al mi, ke la riparado
estas neriprocxeble farita?

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Vi fiksis mallongan tempolimon, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICK
Sed la riparo estas tauxga, Vi diras?

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Ni havas ja bonan veteron kaj somertempon. (denova pauxzo)

KONSULO BERNICK
Cxu Vi havas ion pli al mi direndan?

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Mi ne scias pri io alia, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICK
Do, -- "Indian Girl" forvelos --

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Morgaux?

KONSULO BERNICK
Jes.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Nu ja. (Li salutas kaj foriras.)

(_Konsulo Bernick_ staras momenton sendecida; tuj poste li iras
rapide al la elireja pordo, kvazaux volante revoki Auxne, sed haltas
maltrankvila kun la mano sur la anso. Samtempe malfermigxas la pordo
de ekstere, kaj _plenrajtigito Krap_ envenas.)

PLENRAJTIGITO KRAP
(mallauxte) Aha, li estis cxi tie. Cxu li konfesis?

KONSULO BERNICK
Hm --; cxu Vi ion malkasxis?

PLENRAJTIGITO KRAP
Cxu tio bezonigxas? Cxu la konsulo ne vidis la malbonan konsciencon
ekrigardi el liaj okulanguloj?

KONSULO BERNICK
Ho cxu; -- tiajxo ne vidigxas. Cxu Vi ion malkasxis, mi demandas?

PLENRAJTIGITO KRAP
Mi ne povis alveni; estis tro malfrue; ili jam estis tiranta la
sxipon el la doko. Sed gxuste tiu urgxo klare montras, ke --

KONSULO BERNICK
Montras nenion. La inspekto do jam okazis?

PLENRAJTIGITO KRAP
Kompreneble; sed --

KONSULO BERNICK
Vi do nun vidas. Kaj oni kompreneble trovis nenion priplendindan?

PLENRAJTIGITO KRAP
Sinjoro konsulo, Vi certe scias kiel tiaj inspektoj okazas, precipe
en sxipfarejo, kiu havas tian bonan nomon kiel la nia.

KONSULO BERNICK
Same bone; ni do estas senplendindaj.

PLENRAJTIGITO KRAP
Sinjoro konsulo, cxu Vi vere nenion rimarkis en Auxne, ke --?

KONSULO BERNICK
Auxne tute trankviligis min, mi diras al Vi.

PLENRAJTIGITO KRAP
Kaj mi diras al Vi, ke mi estas morale konvinkita, ke --

KONSULO BERNICK
Kion tio cxi signifu, sinjoro Krap? Mi ja komprenas, ke Vi portas
malamikan senton kontraux la viro; sed se Vi volas iel malutili al
li, Vi devas elekti alian okazon. Vi scias kiel grave estas por mi --
aux pli gxuste por la sxipsocieto -- ke "Indian Girl" forvelu
morgaux.

PLENRAJTIGITO KRAP
Nu bone; tio okazu; sed kiam ni auxdos ion de _tiu_ sxipo -- hm!

(_Komercisto Vigeland_ envenas de dekstre.)

KOMERCISTO VIGELAND
Estime bonan tagon, sinjoro konsulo. Cxu Vi havas liberan momenton?

KONSULO BERNICK
Je Via servo, sinjoro Vigeland.

KOMERCISTO VIGELAND
Jes, mi nur volus auxdi, cxu ne ankaux Vi subtenas la decidon, ke "La
Palmo" forvelu morgaux?

KONSULO BERNICK
Jes; tio ja estas interkonsentita afero.

KOMERCISTO VIGELAND
Sed nun la sxipestro venis al mi informante, ke estas prognozo por
ventego.

PLENRAJTIGITO KRAP
La barometro multe falis de post la mateno.

KONSULO BERNICK
Cxu? Cxu ni povas atendi ventegon?

KOMERCISTO VIGELAND
Almenaux fortan venton; sed ne kontrauxventon; male --

KONSULO BERNICK
Hm; nu, kion Vi do diras?

KOMERCISTO VIGELAND
Mi diras, kiel mi diris al la sxipestro, ke "La Palmo" estas en la
mano de la providenco. Kaj cetere gxi ja unue velos nur trans la
Nordan Maron; kaj en Anglio la frajtaj prezoj estas ja nun tiel
kontentige altaj, ke --

KONSULO BERNICK
Jes, kauxzus al ni perdon, se ni atendus.

KOMERCISTO VIGELAND
La sxipo estas ja solida, kaj krome plene asekurita. Ne, sed
tiarilate estas pli riske por "Indian Girl" --

KONSULO BERNICK
Kiel tio?

KOMERCISTO VIGELAND
Gxi ja ankaux forvelos morgaux.

KONSULO BERNICK
Jes, la sxipsocieto forte urgxis, kaj cetere --

KOMERCISTO VIGELAND
Nu, se tiu malnova kesto kuragxas forveli, -- kaj krome kun tia
sxipanaro, -- estus honto, se ni ne --

KONSULO BERNICK
Nu bone. Supozeble Vi havas la sxipdokumentojn kun Vi?

KOMERCISTO VIGELAND
Jes, jen.

KONSULO BERNICK
Bone; nun bonvole eniri kun sinjoro Krap.

PLENRAJTIGITO KRAP
Bonvolu; estos tuj arangxata.

KOMERCISTO VIGELAND
Dankon. -- Kaj la rezulton ni metos en la manon de la cxiopova,
sinjoro konsulo.

(Li iras kun _plenrajtigito Krap_ en la antauxan cxambron maldekstre.
_Adjunkto Rorlund_ envenas tra la gxardeno.)

ADJUNKTO RORLUND
Ah, cxu mi renkontu Vin hejme je tiu cxi tempo de la tago, sinoro
konsulo?

KONSULO BERNICK
(enpense) Kiel Vi vidas.

ADJUNKTO RORLUND
Jes, tamen estis pro la sinjorino, ke mi eniris. Mi imagis al mi, ke
sxi bezonus iun konsolan vorton.

KONSULO BERNICK
Sxi eble bezonus. Sed ankaux mi volus iomete paroli kun Vi.

ADJUNKTO RORLUND
Kun plezuro, sinjoro konsulo. Sed kio estas al Vi? Vi aspektas tute
pale kaj konfuzite.

KONSULO BERNICK
Cxu? Cxu mi tiel aspektas? Jes, kiel povas esti aliaspekte, -- tiom
kiom nuntempe amasigxas antaux min? Tuta, mia granda komerco, -- kaj
ankaux la fervoja establajxo --. Auxskultu: en unu vorto, sinjoro
adjunkto; permesu al mi fari al Vi demandon.

ADJUNKTO RORLUND
Tre volonte, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICK
Estas penso, kiu falis en min. Kiam oni staras antaux tia vastatinga
entrepreno, kiu postulus unu opan oferon --?

ADJUNKTO RORLUND
Kiel vi pensas?

KONSULO BERNICK
Ekzemple mi supozas: viro intencas establi grandan fabrikon. Li scias
certe -- cxar cxiuj spertoj montris tion -- ke frue aux malfrue dum
la ekspluatado en tiu fabriko homaj vivoj perdigxos.

ADJUNKTO RORLUND
Jes, tio estas nur tro versxajna.

KONSULO BERNICK
Aux iu jxetas sin sur ekspluatado de minejoj. Li prenas kaj familiaj
patroj kaj junaj vivfortaj homoj en sian servon. Cxu oni ne povas kun
certeco diri, ke ne cxiuj tiuj travivos.

ADJUNKTO RORLUND
Jes bedauxrinde, sendube estas tiel.

KONSULO BERNICK
Nu. Tia viro ja scias antauxe, ke la entrepreno, kiun li realigos,
sendube iam kostos homa vivo. Sed tiu entrepreno estas gxenerale
utila; por cxiu vivo, kiun gxi kostas, gxi same sendube progresigas
la bonfarton de multaj centoj.

ADJUNKTO RORLUND
Aha, Vi pensas pri la fervojo, -- pri cxiuj tiuj dangxeraj fosadoj
kaj krevigadoj de rokoj kaj cxio tio --

KONSULO BERNICK
Jes; nu jes; mi pensas pri la fervojo. Kaj krome, -- la fervojo
farigxos kauxzo por fabrikoj kaj ekspluatado de minejoj. Sed cxu Vi
tamen ja opinias --?

ADJUNKTO RORLUND
Kara sinjoro konsulo, Vi estas preskaux tro konscienca. Mi pensas, ke
kiam Vi metas la aferon en la manon de la providenco --

KONSULO BERNICK
Jes; certe ja; la providenco --

ADJUNKTO RORLUND
-- Vi estas senkulpa. Vi konstruu fidoplene la fervojon.

KONSULO BERNICK
Jes, sed nun mi supozas specialan okazon. Mi supozas, ke trovigxis
bor-truo, kiu eksplodigxus, kaj tio en dangxera loko; sed se tiu
bor-truo ne eksplodigxus, ne eblus realigi la fervojon. Mi supozas,
ke la ingxeniero scias, ke kostos la vivo de tiu laboristo, kiu
brulfajrigu la mecxon; sed fajrigata gxi devas esti, kaj estas la
devo de la ingxeniero sendi laboriston tien por fari la taskon.

ADJUNKTO RORLUND
Hm --

KONSULO BERNICK
Mi scias, kion Vi volas diri. Estus lauxdinde, se la ingxeniero mem
prenus la mecxon, kaj irus al la bor-truo por gxin brulfajrigi. Sed
tiajxon oni ne faras. Li sekve devas oferi laboriston.

ADJUNKTO RORLUND
Tion ingxeniero neniam farus cxe ni.

KONSULO BERNICK
Neniu ingxeniero en la grandaj landoj hezitus tion fari.

ADJUNKTO RORLUND
En la grandaj landoj? Nu, tion mi ja kredas. En tiuj koruptaj
senkonsciencaj socioj --

KONSULO BERNICK
Ho, tamen estas multaj bonoj en tiuj socioj.

ADJUNKTO RORLUND
Kaj tion Vi povas diri, Vi, kiu mem --?

KONSULO BERNICK
En la grandaj socioj ili tamen havas eblecojn antauxenigi utilan
entreprenon; tie ili havas kuragxon oferi ion por granda afero; sed
cxi tie oni restriktigxas de cxiaspecaj malgrandanimaj konsideroj kaj
skrupuloj.

ADJUNKTO RORLUND
Cxu homa vivo estas malgrandanima konsidero?

KONSULO BERNICK
Kiam tiu homa vivo staras kiel minaco al la bono de miloj.

ADJUNKTO RORLUND
Sed Vi starigas tute nepenseblajn kazojn, sinjoro konsulo! Mi tute ne
komprenas Vin hodiaux. Kaj Vi ecx montras al la grandaj socioj. Jes,
tie fremde, -- kion valoras homa vivo tie? Tie ili ne kalkulas per
homaj vivoj, sed per kapitaloj. Sed ni ja staras sur tute alia morala
starpunkto, mi opinias. Rigardu al nia honesta profesio de
sxipposedantoj! Menciu unu solan sxipposedanton cxe ni, kiu por fia
gajno volus oferi homan vivon! Kaj imagu tiujn friponojn en la
grandaj socioj, kiuj por avantagxo cxartedonas unu nemartauxgan
sxipon post la alia --

KONSULO BERNICK
Mi ne parolas pri nemartauxgaj sxipoj!

ADJUNKTO RORLUND
Sed mi parolas pri ili, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICK
Jes, sed pro kio? Tio ja ne rilatas al la afero. -- Ho, tiuj
bagatelaj timoplenaj konsideroj! Se generalo cxe ni kondukus siajn
homojn en la pafadon kaj ekhavus ilin mortpafataj, li poste ricevus
sendormajn noktojn. Tiel ne estas aliloke. Vi auxdus kion tiu tie
interne rakontas --

ADJUNKTO RORLUND
Li? Kiu? La usonano --?

KONSULO BERNICK
Nu jes. Vi auxdus, kiel oni en Usono --

ADJUNKTO RORLUND
Li estas tie? Kaj tion Vi ne diras al mi. Mi volas tuj --

KONSULO BERNICK
Vi ne sukcesos; Vi nenien atingos pri li.

ADJUNKTO RORLUND
Tion ni vidu. Nu, jen li estas.

(_Johan Tonnesen_ venas de la cxambro maldekstre.)

JOHAN TONNESEN
(Parolas malantauxen tra la malferma pordo:) Jes, jes, Dina, ke tiel
estu; sed mi tamen ne lasos vin. Mi revenos, kaj tiam farigxos bone
inter ni.

ADJUNKTO RORLUND
Je Via permeso, al kio vi aludas per tiuj vortoj? Kion Vi volas?

JOHAN TONNESEN
Mi volas, ke tiu juna knabino, antaux kiu Vi hieraux nigrigis min,
farigxu mia edzino.

ADJUNKTO RORLUND
Via --? Kaj Vi povas imagi al Vi, ke --?

JOHAN TONNESEN
Mi volas havi sxin edzine.

ADJUNKTO RORLUND
Nu, do vi spertu -- (iras al la duone malferma pordo) Sinjorino
Bernick, Vi bonvole devas esti atestanto --. Kaj ankaux Vi, frauxlino
Marta. Kaj igu Dina enveni. (vidas _frauxlinon Hessel_) Ahx, cxu
ankaux Vi cxeestas?

FRAUXLINO HESSEL
(en la pordo) Cxu ankaux mi venu?

ADJUNKTO RORLUND
Cxiuj kiuj volas; ju pli des pli bone.

KONSULO BERNICK
Kion vi intencas?

(_Frauxlino Hessel, sinjorino Bernick, frauxlino Bernick, Dina_ kaj
_Hilmar Tonnesen_ venas el la cxambro.)

SINJORINO BERNICK
Sinjoro adjunkto, per mia plej bona volo mi ne kapablis malhelpi
lin --

ADJUNKTO RORLUND
Mi malhelpos lin, sinjorino. -- Dina, Vi estas senpripensa knabino.
Sed mi ne multe riprocxas Vin. Tro longe Vi staris cxi tie sen morala
starpunkto, kiu subtenus Vin. Mi riprocxas min mem, ke mi ne antauxe
donis al Vi tiun starpunkton.

DINA
Vi ne parolu nun.

SINJORINO BERNICK
Sed kio estas?

ADJUNKTO RORLUND
Gxuste nun mi devas paroli, Dina, kvankam Via konduto hieraux kaj
hodiaux faris la staton dekoble pli malfacila por mi. Sed por Via
savo cxiuj aliaj konsideroj devas cedi. Vi memoras la vorton, kiun mi
donis al Vi. Vi memoras, kion Vi promesis respondi, kiam mi trovus la
tempon matura. Nun mi ne kuragxas pli longe heziti, kaj tial -- (al
_Johan Tonnesen_:) tiu cxi juna knabino, kiun Vi aspiras, estas mia
fiancxino.

SINJORINO BERNICK
Kion vi diras?

KONSULO BERNICK
Dina!

JOHAN TONNESEN
Sxi! Via --?

FRAUXLINO BERNICK
Ne, ne, Dina!

FRAUXLINO HESSEL
Mensogo!

JOHAN TONNESEN
Dina, -- cxu tiu viro diras la veron?

DINA
(post mallonga pauxzo) Jes.

ADJUNKTO RORLUND
Per tio espereble cxiuj logantaj artajxoj farigxis senpotencaj. La
pasxon kiun mi por la bono de Dina decidis fari, povas libere esti
konigata al nia tuta komunumo. Mi nutras la certan esperon, ke gxi ne
miskomprenigxas. Sed nun, sinjorino, mi opinias ke plej bone estas,
ke ni konduku sxin de cxi tie, kaj provu redoni trankvilon kaj
ekvilibron en sxian animon.

SINJORINO BERNICK
Jes, venu. Oh Dina, kia felicxo por vi!

(Sxi kondukas _Dina_ eksteren maldekstre; _adjunkto Rorlund_ sekvas
ilin.)

FRAUXLINO BERNICK
Adiaux, Johan! (Sxi eliras.)

HILMAR TONNESEN
(cxe la gxardena pordo) Hm -- jen priparolindajxo --

FRAUXLINO HESSEL
(kiu sekvis _Dina_ per la okuloj) Ne perdu kuragxon, knabo! Mi restos
kaj atentos pri la pastoro. (Sxi eliras dekstre.)

KONSULO BERNICK
Johan, nun vi ne forvojagxos per "Indian Girl".

JOHAN TONNESEN
Gxuste nun.

KONSULO BERNICK
Sed vi do ne revenos?

JOHAN TONNESEN
Mi revenos.

KONSULO BERNICK
Post tio cxi? Kion vi volas cxi tie post tiu okazajxo?

JOHAN TONNESEN
Vengxi min al vi cxiuj; krasxi plej eble multajn el vi.

(Li eliras dekstre. _Komercisto Vigeland_ kaj _plenrajtigito Krap_
venas de la cxambro de la konsulo.)

KOMERCISTO VIGELAND
Nun fine, la paperoj estas en ordo, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICK
Bone, bone --

PLENRAJTIGITO KRAP
(mallauxte) Kaj do estas fikse decidite, ke "Indian Girl" forvelos
morgaux.

KONSULO BERNICK
Gxi forvelos.

(Li iras en sian cxambron. _Komercisto Vigeland_ kaj _plenrajtigito
Krap_ eliras dekstre. _Hilmar Tonnesen_ volas sekvi ilin, sed
samtempe _Olaf_ metas la kapon singarde elen tra la pordo maldekstre.)

OLAF
Onklo! Onklo Hilmar!

HILMAR TONNESEN
Uf, cxu estas vi? Kial vi ne restas supre? Vi ja estas en aresto.

OLAF
(pasxon antauxen) Tsxsx! Onklo Hilmar, cxu vi scias novajxon?

HILMAR TONNESEN
Jes, mi scias, ke vi bastonigxis hodiaux.

OLAF
(rigardas minace al la cxambro de la patro) Li ne batos min pli ofte.
Sed cxu vi scias, ke onklo Johan forvelos morgaux kun la usonanoj?

HILMAR TONNESEN
Kiel tio koncernas vin? Irigu vin supren.

OLAF
Eble ankaux mi iam faros bizon-cxasadon, onklo.

HILMAR TONNESEN
Babilacxo; tia malkuragxulo, kiel vi --

OLAF
Nu, atendu nur; vi certe scios ion morgaux!

HILMAR TONNESEN
Stultulo!

(Li iras eksteren tra la gxardeno, _Olaf_ reen kuras en sian
cxambron, kaj fermas la pordon, kiam li vidas _plenrajtigiton Krap_,
venanta de dekstre.)

PLENRAJTIGITO KRAP
(iras al la pordo de la konsulo kaj malfermas gxin duone) Pardonu
ke mi denove venas, sinjoro konsulo; sed kuntirigxas al ventego.
(atendas momenton; neniu respondo.) Cxu "Indian Girl" tamen forvelu?
(Post mallonga pauxzo respondigxas de:)

KONSULO BERNICK
(ene en la cxambro:) "Indian Girl" tamen forvelos.

(_Plenrajtigito Krap_ fermas la pordon kaj reiras elen dekstre.)




KVARA AKTO


(Gxardena salono cxe _konsulo Bernick_. La labortablo estas eksteren
metita. Estas ventega posttagmezo kaj jam krepusko, kiu pliigxas dum
la sekvo.)

(_Servisto_ ekbruligas la lustron; _paro da servistinoj_ enportas
florpotojn, lampojn kaj lumojn, kiuj metigxas sur tablojn, kaj ujoj
metigxas laux la muroj. _Grandkomercisto Rummel_, en frako, kun
gantoj kaj blanka koltuko, staras en la salono kaj direktas la
arangxon.)

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
(al la servisto) Nur cxiun duan lumon, Jacob. Ne devas aspekti tro
festene; okazu ja surprize. Kaj cxiuj tiuj floroj --? Nu ja; lasu
ilin stari; povas ja aspekti, kvazaux ili staras tie cxiutage --

(_Konsulo Bernick_ elvenas de sia cxambro.)

KONSULO BERNICK
(venas pli proksimen) Sed, Rummel, kion tio cxi signifu?

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Tio signifas, ke via plej fiera momento venis. La urbo prezentos al
sia plej elstara viro standardprocesion cxi-vespere.

KONSULO BERNICK
Kion vi diras!

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Standardprocesion kun muziko! Torcxojn ni ankaux devus havi; sed tion
ni ne kuragxis en tiu cxi ventega vetero. Nu, iluminado tamen okazos;
kaj _tio_ ankaux havos efikon, en la gazetoj.

KONSULO BERNICK
Auxdu, Rummel, tio cxi mi tute ne volas akcepti.

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Nu ja, nun tio estas tro malfrue; post duona horo ili venos.

KONSULO BERNICK
Sed kial vi ne diris al mi antauxe?

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Gxuste cxar mi timis, ke vi farus protestojn. Sed mi kontaktis vian
edzinon; sxi permesis al mi iomete arangxi, kaj sxi havigos
refresxigajxojn.

KONSULO BERNICK
(auxskultas) Kio estas tio? Cxu ili jam venas? Sxajnas al mi, ke
estas kantado.

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
(cxe la gxardena pordo) Kantado? Ho, estas nur la Usonanoj. Estas
"Indian Girl", kiu tirigxas al la nagxobarelo.

KONSULO BERNICK
Gxi eltirigxas! Jes --; ne, mi ne povas cxi-vespere, Rummel; mi estas
malsana.

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Jes, vi vere aspektas malsane. Sed vi devas kuragxigi vin! Vi devas,
morto kaj sufero, kuragxigi vin! Kaj mi kaj Sandstad kaj Vigeland
trovis plej grave realigi cxi tiun arangxon. Niaj antagonistoj estu
premataj sub la pezo de kiel eble ampleksa esprimo de opinio. La
urbaj onidiroj multobligxas; la informo pri la acxetoj de bienoj ne
povas plu esti retenata. Kompreneble jam cxi-vespere vi devas, sub
kantado kaj paroladoj, sub tintado de glasoj, mallonge, sub sxvelanta
festena etoso sciigi, kion vi riskis por la bono de la socio.
Sub tia sxvelanta festena etoso, kiel mi jxus esprimis, oni povas
verki eksterordinare multe cxi tie cxe ni. Sed _tiu_ ja absolute
bezonigxas, alie ni ne sukcesos.

KONSULO BERNICK
Nu ja, ja --

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Kaj precipe kiam tia delikata kaj tikla punkto eltirigxas. Nu, vi
havas, dank' al Dio, nomon, kiu toleras tion, Bernick. Sed auxskultu
nun; ni devis ja interkonsenti pri io. Studento Tonnesen verkis
kanton por vi. Gxi komencas bele per la vortoj: "Levu alten la
standardon de l' ideo". Kaj adjunkto Rorlund ricevis la taskon
prezenti la fest-paroladon. Al gxi vi kompreneble devas respondi.

KONSULO BERNICK
Mi ne povas cxi-vespere, Rummel. Cxu vi ne povus --?

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Neeblas, kvankam mi volonte farus. La parolado farigxos ja, kiel vi
komprenas, precipe direktata al vi. Nu, eble direktigxos ankaux
kelkaj vortoj al ni aliuloj. Mi parolis kun Vigeland kaj Sandstad pri
tio. Ni estis elpensintaj, ke vi povus respondi per "vivo" por la
prospero de nia socio; Sandstad parolos kelkajn vortojn pri samopinio
inter la diversaj sociaj tavoloj; Vigeland certe volas diri ion
pri la dezirindeco, ke la nova entrepreno ne sxangxu la moralan
fundamenton, sur kiu ni nun staras, kaj mi intencas en iomaj konvenaj
vortoj memorigi la virinon, kies pli retenema agado ankaux ne estas
sen signifo por la socio. Sed vi ja ne auxskultas --

KONSULO BERNICK
Jes -- ja certe. Sed diru al mi, cxu vi opinias, ke estas tia ega
surmara vento ekstere?

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Ho, vi timas por "La Palmo"? Gxi estas ja bone asekurita.

KONSULO BERNICK
Jes, asekurita; sed --

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Kaj en bona stato; tio estas la plej grava.

KONSULO BERNICK
Hm --. Se okazos io al sxipo, ne estas certe ke homaj vivoj
perdigxos. Povas perdigxi sxipo kaj kargo, -- kaj oni povas perdi
kofrojn kaj paperojn --

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Ho tondre, kofroj kaj paperoj ne multe gravas.

KONSULO BERNICK
Cxu ne! Ne, ne, mi nur pensis -- Tsxsx, -- jen ili denove kantas.

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Estas en "La Palmo".

(Komercisto _Vigeland_ venas de dekstre.)

KOMERCISTO VIGELAND
Ja, nun ili eltrenas "La Palmon". Bonan vesperon, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICK
Kaj Vi, kia mar-spertulo, dauxre persistas je --?

KOMERCISTO VIGELAND
Mi persistas je la providenco, mi, sinjoro konsulo; cetere mi estis
sursxipe distribuante kelkajn traktajxojn, kiuj lauxespere efikos
benoricxe.

(_Komercisto Sandstad_ kaj _plenrajtigito Krap_ envenas de dekstre.)

KOMERCISTO SANDSTAD
(ankoraux cxe la pordo) Jes, se _tio_ sukcesos, cxio sukcesos. Ho
jen, bonan vesperon, bonan vesperon!

KONSULO BERNICK
Cxu io estas okazonta, sinjoro Krap?

PLENRAJTIGITO KRAP
Mi nenion diras, sinjoro konsulo.

KOMERCISTO SANDSTAD
La tuta sxipanaro sur "Indian Girl" estas ebria; mi ne estu honesta
viro, se tiuj fibestoj hejmenvenos en vivo.

(_Sinjorino Hessel_ venas de dekstre.)

FRAUXLINO HESSEL
(al _konsulo Bernick_) Jes, nun mi povas saluti de li.

KONSULO BERNICK
Jam sursxipe?

FRAUXLINO HESSEL
Baldaux almenaux. Ni disigxis ekstere de la hotelo.

KONSULO BERNICK
Kaj lia intenco staras fikse?

FRAUXLINO HESSEL
Fikse kiel monto.

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
(apud la fenestroj) Al diablo tiuj novmodaj instalajxoj; mi ne
kapablas malsuprentiri la kurtenon.

FRAUXLINO HESSEL
Cxu malsupren? Mi pensis ke kontrauxe.

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Unue malsupren, frauxlino. Jes, Vi do scias, kio okazos?

FRAUXLINO HESSEL
Nu ja. Permesu al mi helpi vin; (ekkaptas la sxnurojn) Mi
malsuprentiru la kurtenon por la bofrato, -- kvankam mi prefere
suprenlevus gxin.

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Tion vi ankaux povos fari poste. Kiam la gxardeno estas plena de la
ondanta homamaso, la kurteno suprenlevigxos, kaj oni vidos interne
surprizita kaj gxoja familio; -- hejmo de burgxo devas esti kiel
vitra sxranko.

KONSULO BERNICK
(aspekte li volas ion diri, sed turnas sin rapide kaj iras en sian
cxambron.)

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Do, ni faru la lastan interkonsilon. Kunvenu, sinjoro Krap; Vi devas
helpi nin per kelkaj faktaj informajxoj.

(Cxiuj sinjoroj iras en la cxambron de la konsulo. _Frauxlino Hessel_
estas tirinta la kurtenojn antaux la fenestrojn, kaj volas jxus fari
la samon pri la kurteno antaux la malferma vitra pordo, kiam _Olaf_
venas kuranta desupre malsupren sur la gxardenan sxtuparon; li havas
plejdon super la sxultro kaj kunligajxo en la mano.)

FRAUXLINO HESSEL
Ho, Dio pardonu vin, knabo, kiel vi timigis min!

OLAF
(kasxas la kunligajxon) Tsxsx, onklino!

FRAUXLINO HESSEL
Cxu vi saltas el la fenestro? Kien vi intencas?

OLAF
Tsxsx; diru nenion. Mi volas al onklo Johan; -- nur malsupren al la
kajo, vi komprenas; -- nur diri al li adiaux. Bonan nokton, onklino!
(Li kuras elen tra la gxardeno.)

FRAUXLINO HESSEL
Ho, restu! Olaf -- Olaf!

(_Johan Tonnesen_ vojagxvestita, kun sxultro-valizo, venas singardeme
tra la pordo dekstre.)

JOHAN TONNESEN
Lona!

FRAUXLINO HESSEL
(turnas sin) Kio? Cxu vi revenas?

JOHAN TONNESEN
Restas ankoraux kelkaj minutoj. Mi devas vidi sxin ankoraux unu
fojon. Ni ne povas disigxi tiel.

(_Frauxlino Bernick_ kaj _Dina_, ambaux kun manteloj, kaj la lasta
kun malgranda valizo cxemane, venas de la supera pordo maldekstre.)

DINA
Al li; al li!

FRAUXLINO BERNICK
Jes, vi venu al li, Dina!

DINA
Jen li estas!

JOHAN TONNESEN
Dina!

DINA
Prenu min kun Vi!

JOHAN TONNESEN
Kio --!

FRAUXLINO HESSEL
Vi volas?

DINA
Jes, prenu min kun Vi! La aliulo skribis al mi, kaj diris, ke
cxi-vespere publikigxos por cxiuj homoj --

JOHAN TONNESEN
Dina, -- Vi ne amas lin?

DINA
Mi neniam amis tiun homon. Mi jxetos min en la fundon de la fjordo,
se li farigxos mia fiancxo! Ho, kiel li subpremis min genuen
hieraux per siaj arogantaj vortoj! Kiel li igis min senti, ke li
tiris malestimindan estajxon supren al si! Mi ne volas plu esti
malestimata. Mi volas vojagxi. Cxu mi povas sekvi Vin?

JOHAN TONNESEN
Jes, jes -- kaj mil fojojn jes!

DINA
Mi ne longe maloportunos Vin. Nur helpu min transen; helpu min per
komenca arangxo --

JOHAN TONNESEN
Hura, tio certe arangxigxos, Dina!

FRAUXLINO HESSEL
(montras al la pordo de la konsulo) Tsxsx; mallauxte, mallauxte!

JOHAN TONNESEN
Dina, mi portos vin sur la manoj!

DINA
Tion mi ne permesos. Mi volas porti min mem antauxen; kaj tie transe
mi certe povos. Se mi nur eskapos de cxi tie. Ho, tiuj sinjorinoj, --
Vi tion ne scias, -- ankaux ili skribis al mi hodiaux; ili admonis
min aprezi mian felicxon, kaj eksplikis al mi kian grandanimon li
montris. Morgaux kaj cxiujn tagojn ili volas gardi min, por vidi cxu
mi faras min digna al cxio tio. Mi timas antaux tiu ega dececo!

JOHAN TONNESEN
Diru al mi, Dina, cxu estas nur pro tio ke Vi forvojagxos? Cxu mi
estas nenio por Vi?

DINA
Jes, Johan, Vi estas por mi pli ol cxiuj aliaj homoj.

JOHAN TONNESEN
Ho Dina --!

DINA
Cxiuj cxi tie diras, ke mi devas malami kaj abomeni Vin; ke estas mia
devo; sed mi ne komprenas tion pri devo; mi neniam venos al kompreno
de tio.

FRAUXLINO HESSEL
Vi ankaux ne faru, infano!

FRAUXLINO BERNICK
Ne, vi ne faru; kaj tial vi akompanu lin kiel lia edzino.

JOHAN TONNESEN
Jes, jes!

FRAUXLINO HESSEL
Kion? Nun mi devas kisi vin, Marta! _Tion_ mi ne atendis de _vi_.

FRAUXLINO BERNICK
Ne, tion mi ja kredas: mi mem tion ne atendis. Sed iam tio devis
erupcii en mi. Ho, kiel ni cxi tie suferas sub mistraktado pere de
kutimoj kaj statutoj! Ribelu kontraux tio, Dina. Farigxu lia edzino.
Okazu io kio spitas cxiun tiun kutimon kaj uzon.

JOHAN TONNESEN
Kion Vi respondas, Dina?

DINA
Jes, mi volas esti Via edzino.

JOHAN TONNESEN
Dina!

DINA
Sed unue mi volas labori, farigxi io mem, kiel Vi tia estas. Mi ne
volas esti ajxo, kiu prenigxas.

FRAUXLINO HESSEL
Jes, gxuste; tiel estu.

JOHAN TONNESEN
Bone; mi atendas kaj esperas --

FRAUXLINO HESSEL
-- kaj gajnos, knabo! Sed nun sursxipen!

JOHAN TONNESEN
Jes, sursxipen! Ah, Lona, vi kara fratino, unu vorto; auxskultu --
(Li kondukas sxin supren al la fono kaj parolas rapide al sxi.)

FRAUXLINO BERNICK
Dina, vi felicxulino, -- ke mi rigardu vin, -- kisu vin ankoraux unu
fojon, -- la lastan.

DINA
Ne la lastan; ne, kara amata onklino, ni certe revidigxos.

FRAUXLINO BERNICK
Neniam! Promesu tion al mi, Dina, neniam revenu. (kaptas ambaux
sxiajn manojn kaj rigardas sxin) Nun vi iras al la felicxo, vi amata
infano; -- trans la maron! Ho, kiom ofte en la lerneja cxambro mi
sopiris tien! Tie certe estas bele; pli granda cxielo; la nuboj
flugas pli alte ol cxi tie, pli libera aero refresxigas super la
kapoj de la homoj --

DINA
Ho, onklino Marta, iam vi postsekvos nin.

FRAUXLINO BERNICK
Mi? Neniam; neniam. Cxi tie mi havas mian etan vivotaskon, kaj nun mi
kredas ke certe mi farigxos tute plene kio mi devas esti.

DINA
Mi ne povas imagi disigxi de vi.

FRAUXLINO BERNICK
Ahx, homo disigxas de multe, Dina. (kisas sxin) Sed tion vi neniam
spertos, dolcxa infano. Promesu al mi fari lin felicxa.

DINA
Mi ne volas ion promesi; mi malamas promesi; cxio devas veni, kiel
gxi povas.

FRAUXLINO BERNICK
Jes, jes, gxi ja devas; vi nur restu kiel vi estas, -- vera kaj
fidela al vi mem.

DINA
Tion mi volas, onklino.

FRAUXLINO HESSEL
(kasxas en la posxon kelkajn paperojn, kiujn _Johan_ donis al sxi)
Bone, bone, mia kara knabo. Sed nun survoje.

JOHAN TONNESEN
Jes, nun ne estas tempo por perdi. Adiaux, Lona; dankon pro via amo.
Adiaux Marta, kaj dankon ankaux al vi pro via fidela amikeco.

FRAUXLINO BERNICK
Adiaux, Johan! Adiaux, Dina! Kaj felicxon al vi cxiujn viajn tagojn!

(Sxi kaj _frauxlino Hessel_ pusxas ilin al la pordo en la fono.
_Johan Tonnesen_ kaj _Dina_ iras malsupren tra la gxardeno.
_Frauxlino Hessel_ fermas la pordon kaj altiras la kurtenon.)

FRAUXLINO HESSEL
Nun ni estas solaj, Marta. Vi perdis sxin kaj mi lin.

FRAUXLINO BERNICK
Vi -- lin?

FRAUXLINO HESSEL
Ho, mi jam duone perdis lin tie transe. La knabo iris sopirante stari
sur propraj piedoj; tial mi kredigis al li, ke mi suferis pro
hejmveo.

FRAUXLINO BERNICK
Tial? Jes, nun mi komprenas kial vi venis. Sed li volas postuli vin
reen, Lona.

FRAUXLINO HESSEL
Maljuna duonfratino, -- kio sxi estu por li nun? -- La viroj
dissxiras multade cxirkaux si por atingi al la felicxo.

FRAUXLINO BERNICK
Foje okazas.

FRAUXLINO HESSEL
Sed ni kuntenu, Marta.

FRAUXLINO BERNICK
Cxu mi povas io esti por vi?

FRAUXLINO HESSEL
Kiuj pli? Ni du nutropatrinoj, -- cxu ni ne ambaux perdis niajn
infanojn? Nun ni estas solaj.

FRAUXLINO BERNICK
Jes, solaj. Kaj tial vi ankaux sciu, -- mi amis lin pli alte ol kion
ajn en la mondo.

FRAUXLINO HESSEL
Marta! (kaptas sxian brakon) Cxu tio estas vero?

FRAUXLINO BERNICK
La enhavo de mia tuta vivo kusxas en tiuj vortoj. Mi amis lin kaj
atendis lin. Cxiun someron mi atendis, ke li venus. Kaj jen li venis;
-- sed li ne vidis min.

FRAUXLINO HESSEL
Amis lin! Kaj vi mem estis tiu, kiu donis la felicxon al li en la
manon.

FRAUXLINO BERNICK
Cxu mi ne donus al li la felicxon? mi ja amis lin? Jes, mi amis lin.
Mia tuta vivo estis vivo por li, ekde kiam li forvojagxis. Kiun
kauxzon mi havis por la espero, vi pensas? Ho, mi kredas, ke mi tamen
havis iun kialon. Sed kiam li revenis, -- estis kvazaux cxio estas
forvisxita el lia memoro. Li ne vidis min.

FRAUXLINO HESSEL
Estis Dina, kiu ombris por vi, Marta.

FRAUXLINO BERNICK
Ja, ke sxi tion faris. Je lia forvojagxo ni estis samagxuloj; kiam mi
revidis lin, -- ahx, tiu terura momento, -- jen mi komprenis, ke mi
estas dek jarojn pli agxa ol li. Li estis vivinta ekstere en la
vibranta sunlumo kaj sucxanta junecon kaj sanon el cxiu spiro; kaj
cxi ene mi sidis dume sxpinante kaj sxpinante --

FRAUXLINO HESSEL
-- la fadenon de lia felicxo, Marta.

FRAUXLINO BERNICK
Jes, estis oro, kion mi sxpinis. Neniun amarecon! Cxu ne, Lona, ni
estis por li du bonaj fratinoj?

FRAUXLINO HESSEL
(cxirkauxbrakas sxin) Marta!

(_Konsulo Bernick_ elvenas de sia cxambro.)

KONSULO BERNICK
(al la sinjoroj tie ene) Jes, jes, estru pri la tuto, kiel vi volas.
Kiam la tempo venos, mi certe -- (fermas la pordon) Ahx, cxu vi jen?
Auxskultu, Marta, vi devas iomete sxangxi vestajxojn. Kaj diru al
Betty, ke sxi faru la samon. Mi ne deziras ian pompon, kompreneble;
nur beletan kun hejmeca fasono. Sed vi devas rapidigxi.

FRAUXLINO HESSEL
Kaj felicxa, gaja mieno, Marta; gxojajn okulojn vi devas briligi.

KONSULO BERNICK
Ankaux Olaf malsupren venu; mi volas havi lin flanke de mi.

FRAUXLINO HESSEL
Hm; Olaf --

FRAUXLINO BERNICK
Mi diros al Betty. (Sxi eliras tra la plej supra pordo maldekstre.)

FRAUXLINO HESSEL
Ja, nun estas do la granda solena momento veninta.

KONSULO BERNICK
(kiu maltrankvila iras tien kaj reen) Jes, gxi tiel estas.

FRAUXLINO HESSEL
En tia momento viro devas senti sin fiera kaj felicxa, mi opinias.

KONSULO BERNICK
(rigardas sxin) Hm!

FRAUXLINO HESSEL
La tuta urbo ja iluminigxos, mi auxdas.

KONSULO BERNICK
Jes, ili ekpensis tiajxon.

FRAUXLINO HESSEL
Cxiuj asocioj sin prezenos kun siaj standardoj. Via nomo lumos en
fajro-literoj. Cxi-nokte oni telegrafos al cxiuj partoj de la lando:
"Cxirkauxata de sia felicxa familio konsulo Bernick hodiaux ricevis
la omagxon de siaj kuncivitanoj, kiel unu el la kolonoj de la socio".

KONSULO BERNICK
Tio okazos; kaj oni krios hura ekstere, kaj la amaso salute vokos min
al la pordo tie, kaj mi farigxos devigata klini min kaj danki.

FRAUXLINO HESSEL
Nu, _devigata_ al tio --

KONSULO BERNICK
Cxu vi opinias, ke mi sentas min felicxa en cxi tiu momento?

FRAUXLINO HESSEL
Ne, _mi_ ne kredas, ke vi povas senti vin tiel tute felicxa.

KONSULO BERNICK
Lona, vi malestimas min.

FRAUXLINO HESSEL
Ankoraux ne.

KONSULO BERNICK
Vi ecx ne rajtas tion. Ne rajtas _malestimi_ min! -- Lona, vi ne
povas imagi, kiel nedireble soleca mi staras cxi tie en jena
kuntirita, kripligita socio, -- kiel mi jaron post jaro devis redukti
mian postulon pri tute plenumigxa vivotasko. Tio kion mi plenumis,
kvankam multspeca gxi tamen aspektas! Pecajxoj, -- okupetajxoj. Sed
aliajxon aux ion pli oni ne toleras cxi tie. Se mi volus iri pasxon
antaux la sentoj kaj la opinio, kiuj je tiu tempo estis reganta,
estus finite pri mia potenco. Cxu vi scias, kio ni estas, ni, kiuj
estas konsiderataj la kolonoj de la socio? Ni estas la laboriloj de
la socio, ne pli, ne malpli.

FRAUXLINO HESSEL
Kial vi tion vidas nur nun?

KONSULO BERNICK
Cxar mi lastatempe multe pripensis, -- post kiam vi revenis, -- kaj
pleje cxi tiun vesperon. -- Ho Lona, kial mi ne konis vin profunde
tiam -- en la pasintaj tagoj.

FRAUXLINO HESSEL
Kio sekve?

KONSULO BERNICK
Neniam mi tiam rezignus pri vi; kaj se mi estus vin havinta, mi ne
starus, kie mi nun staras.

FRAUXLINO HESSEL
Kaj cxu vi ne pensas pri tio, kio _sxi_ estus povinta farigxi por vi,
sxi, kiun vi elektis en mia loko?

KONSULO BERNICK
Mi almenaux scias, ke sxi nenio farigxis por mi el tio, kion mi
bezonis.

FRAUXLINO HESSEL
Cxar vi neniam dividis vian vivotaskon kun sxi; cxar vi neniam
starigis sxin libera kaj vera en sia rilato al vi; cxar vi igas sxin
iri cxi tie faladante sub la riprocxo pro la honto, kiun vi amasigis
sur sxiajn proksimulojn.

KONSULO BERNICK
Ja, ja, ja; cxio devenas de la mensogo kaj malhonesteco.

FRAUXLINO HESSEL
Kaj kial vi ne rompas kun tiu mensogo kaj malhonesteco?

KONSULO BERNICK
Nun? Nun tio estas tro malfrue, Lona.

FRAUXLINO HESSEL
Karsten, diru al mi, kian kontenton tiu cxi sxajno kaj trompo donas
al vi.

KONSULO BERNICK
Al mi donas gxi nenion. Mi pereos kiel tuta cxi tiu mizerigita socio.
Sed elkreskos parencaro post ni; estas por mia filo, ke mi laboras;
estas por _li_, ke mi adaptigas vivotaskon. Venos tempo, kiam
enspirigxos vero en la socian vivon, kaj sur gxi li fondos pli
felicxan estadon ol tiun de sia patro.

FRAUXLINO HESSEL
Kun mensogo por fundamento? Pripensu kion vi donos al via filo
herede.

KONSULO BERNICK
(en subpremita malespero) Mi donas al li mil fojojn da pli malbona
heredo ol vi scias. Sed iam tamen la kondamno devas cedi. Kaj tamen,
tamen -- (ekkriante) Kiel vi povis akumuli cxion tion sur mian kapon!
Sed nun tio jam okazis. Nun mi devas antauxen. Vi _ne sukcesu_
frakasi min!

(_Hilmar Tonnesen_, kun malferma bileto en la mano, envenas rapide
kaj eturdite de dekstre.)

HILMAR TONNESEN
Sed tio cxi ja estas --. Betty, Betty!

KONSULO BERNICK
Kio nun? Cxu ili jam venas?

HILMAR TONNESEN
Ne, ne; sed mi nepre devas paroli kun iu -- (Li eliras tra la supera
pordo maldekstre.)

FRAUXLINO HESSEL
Karsten; vi parolas kvazaux ni venis por frakasi vin. Permesu do al
mi diri, el kia erco li estas, cxi tiu perdita filo, kiun via morala
socio evitas kvazaux iun pestinfektitan. Li povas senesti de vi, cxar
nun li estas forvojagxinta.

KONSULO BERNICK
Sed li revenos --

FRAUXLINO HESSEL
Johan neniam revenos. Li forvojagxis por cxiam, kaj Dina kunvojagxis.

KONSULO BERNICK
Ne revenos? Kaj Dina kunvojagxis kun li?

FRAUXLINO HESSEL
Jes, por farigxi lia edzino. Tiel tiuj du frapas la vizagxon de via
deca socio, kiel mi iam -- nu!

KONSULO BERNICK
Forvojagxis; -- ankaux sxi -- kun "Indian Girl" --!

FRAUXLINO HESSEL
Ne; tian karan kargon li ne kuragxis konfidi al tiu malmorala bando.
Johan kaj Dina forvojagxas per "La Palmo".

KONSULO BERNICK
Ahx! Kaj do -- senutile -- (iras rapide kaj malferme tiras la pordon
al sia cxambro kaj krias enen) Krap, haltigu "Indian Girl"; gxi ne
devas forveli cxi-vespere!

PLENRAJTIGITO KRAP
(interne) "Indian Girl" jam velas surmare, sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICK
(fermas la pordon kaj diras senforte) Tro malfrue, -- kaj senutile --

FRAUXLINO HESSEL
Kion vi aludas?

KONSULO BERNICK
Nenion, nenion. Foriru de mi --!

FRAUXLINO HESSEL
Hm; vidu jen, Karsten. Johan dirigas al vi, ke li konfidas al mi la
nomon kaj famon, kiun li iam pruntedonis al vi, kaj ankaux _tiun_,
kiun vi rabis de li, dum li estis for. Johan silentas; kaj mi povas
agi kaj pretendi en tiu afero, kiel placxas al mi. Vidu, jen mi tenas
viajn du leterojn en mia mano.

KONSULO BERNICK
Vi havas ilin! Kaj nun -- nun vi volas -- jam cxi-vespere, -- eble
kiam la standarda procesio --

FRAUXLINO HESSEL
Mi ne revenis hejmen por riveli vin, sed por tremigi vin tiel, ke vi
libervole parolu. Mi ne sukcesis. Do restu staranta en la mensogo.
Jen vidu; mi sxiras viajn leterojn en pecojn. Prenu la pecojn; jen vi
havas ilin. Nun estas nenio, kio atestas kontraux vi, Karsten. Nun vi
estas sekura; estu nun ankaux felicxa, -- se vi povos.

KONSULO BERNICK
(traskuita) Lona, -- kial vi tion cxi ne pli frue faris! Nun estas
tro malfrue; nun la tuta vivo estas perdita por mi; mi ne povas
dauxrigi mian vivon post tiu cxi tago.

FRAUXLINO HESSEL
Kio estas okazinta?

KONSULO BERNICK
Ne demandu. -- Sed tamen mi _devas_ vivi! Mi _volas_ vivi -- por
Olaf. Li restarigos cxion kaj cxion rebonigos --

FRAUXLINO HESSEL
Karsten --! (_Hilmar Tonnesen_ rapide revenas)

HILMAR TONNESEN
Neniu trovebla; for; ecx ne Betty!

KONSULO BERNICK
Kio estas al vi?

HILMAR TONNESEN
Mi ne kuragxas diri.

KONSULO BERNICK
Kio estas? Vi nepre diru al mi!

HILMAR TONNESEN
Nu do; Olaf forkuris kun "Indian Girl".

KONSULO BERNICK
(sxanceligxas malantauxen) Olaf -- kun "Indian Girl"! Ne, ne!

FRAUXLINO HESSEL
Jes, li estas! Nun mi komprenas --; mi vidis lin saltanta tra la
fenestro.

KONSULO BERNICK
(cxe la pordo de sia cxambro krianta senespere) Krap, haltigu "Indian
Girl" por kiu ajn prezo!

PLENRAJTIGITO KRAP
(elvenas) Neeblas, sinjoro konsulo. Kiel Vi povas imagi al Vi --?

KONSULO BERNICK
Ni devas haltigi gxin; Olaf estas sursxipe!

PLENRAJTIGITO KRAP
Kion vi diras!

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
(elvenas) Olaf forkurinta? Neeblas!

KOMERCISTO SANDSTAD
(venas) Li resendigxos per la piloto, sinjoro konsulo.

HILMAR TONNESEN
Ne, ne; li skribis al mi; (montras la bileton) Li skribas, ke li
kasxos sin en la kargo, gxis ili estos sur libera maro.

KONSULO BERNICK
Mi neniam plu vidos lin!

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Ho, kia babilajxo; forta kaj bona sxipo, nove riparita --

KOMERCISTO VIGELAND
(kiu ankaux elvenis) -- de Via propra sxipfarejo, sinjoro konsulo!

KONSULO BERNICK
Mi neniam plu revidos lin, mi diras. Mi perdis lin, Lona, kaj -- nun
mi vidas -- ke mi neniam posedis lin. (auxskultas) Kio estas tio?

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Muziko. Nun venas la standardprocesio.

KONSULO BERNICK
Mi ne povas, mi ne volas akcepti iun!

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Pri kio vi pensas? Tute ne eblas.

KOMERCISTO SANDSTAD
Neeblas, sinjoro konsulo; pripensu tion, kio estas por vi
endangxerigita.

KONSULO BERNICK
Kiom tio nun valoras por mi? Por kiu mi nun laboru?

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Cxu tiel vi povu demandi? Vi ja havas nin kaj la socio.

KOMERCISTO VIGELAND
Jes, vera vorto.

KOMERCISTO SANDSTAD
Kaj la konsulo do ne forgesas, ke ni --

(_Frauxlino Bernick_ venas tra la pordo maldekstra supre. La muziko
auxdigxas mallauxte, fore malsupre en la strato.)

FRAUXLINO BERNICK
Nun venas la procesio; sed Betty ne estas hejme; mi ne komprenas kie
sxi --

KONSULO BERNICK
Ne hejme! Jen vi vidas, Lona; neniun subtenon, nek en gxojo, nek en
aflikto.

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Fortiru la kurtenojn! Venu min helpi, sinjoro Krap. Venu ankaux vi,
sinjoro Sandstad. Bedauxrinda afero, ke la familio gxuste nun estas
disigita; tute kontraux la programo.

(La kurtenoj fortirigxas de la fenestroj kaj la pordo. Oni vidas la
tutan straton iluminata. Sur la domo transstrata estas granda
tralumajxo kun la enskribo: "Vivu Karsten Bernick, la kolono de nia
socio!".)

KONSULO BERNICK
(pasxas malantauxen eviteme) For tio cxi! Mi ne volas vidi tion!
Estingu, estingu!

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Respekte demandite, cxu vi ne estas tute prudenta?

FRAUXLINO BERNICK
Kio estas al li, Lona?

FRAUXLINO HESSEL
Tsxsx! (parolas mallauxte kun sxi)

KONSULO BERNICK
For tiu mokanta enskribo, mi diras! Cxu vi ne vidas, ke cxiuj tiuj
lumoj elsxovas la langon al ni?

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Ne, nun mi devas konfesi --

KONSULO BERNICK
Ho, kion vi komprenas --! Sed mi, mi --! Cxio tio estas lumo en
kadavrejo!

PLENRAJTIGITO KRAP
Hm!

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Ne, sed haltu nun, -- vi tro afliktigxas.

KOMERCISTO SANDSTAD
La knabo faros vojagxon trans la Atlantiko, kaj jen vi havos lin
reen.

KOMERCISTO VIGELAND
Fidu al la mano de la cxiopotenculo, sinjoro konsulo.

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Kaj al la sxipo, Bernick; gxi ja ne estas subakvigxinda, mi scias.

PLENRAJTIGITO KRAP
Hm --

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Jes, se estus unu el tiuj nagxantaj kadavrokestoj, pri kiuj oni
auxdas en la grandaj socioj --

KONSULO BERNICK
Mi sentas miajn harojn grizigxi en cxi tiu momento.

(_Sinjorino Bernick_, kun granda sxalo super la kapo, envenas tra la
gxardena pordo.)

SINJORINO BERNICK
Karsten, Karsten, cxu vi scias --?

KONSULO BERNICK
Jes, mi scias --; sed vi, -- vi, kiu nenion vidas, -- vi, kiu ne
havas patrinan okulon por li --!

SINJORINO BERNICK
Ho, auxskultu do --!

KONSULO BERNICK
Kial vi ne atentis pri li? Nun mi perdis lin. Redonu lin al mi, se vi
povas.

SINJORINO BERNICK
Jes, mi povas; mi havas lin!

KONSULO BERNICK
Vi havas lin!

LA SINJOROJ
Ah!

HILMAR TONNESEN
Nu, tion mi ja pensis.

FRAUXLINO BERNICK
Vi ricevis lin reen, Karsten!

FRAUXLINO HESSEL
Jes, nun ankaux gajnu lin.

KONSULO BERNICK
Vi havas lin! Cxu estas vero, kion vi diras? Kie li estas?

SINJORINO BERNICK
Tion vi ne scios, antaux ol vi estos lin pardoninta.

KONSULO BERNICK
Ho cxu, pardonis --! Sed kiel vi sciigxis --?

SINJORINO BERNICK
Cxu vi ne kredas, ke patrino vidas? Mi estis en morta timo por ke vi
ion scius. Kelkaj vortoj kiujn li hazarde ekdiris hieraux --; kaj
cxar lia cxambro estis malplena, kaj dorsosako kaj vestajxoj estis
for --

KONSULO BERNICK
Jes, jes --?

SINJORINO BERNICK
Mi kuris; trovis Auxne; ni elvelis en lia velboato; la usona sxipo
estis ekvelonta. Dank' al Dio ke ni venis en gxusta tempo, -- grimpis
sursxipen, -- sercxis en la holdo, -- trovis lin. Ho, Karsten, vi ne
devas puni lin!

KONSULO BERNICK
Betty!

SINJORINO BERNICK
Kaj ankaux ne Auxne!

KONSULO BERNICK
Auxne? Kion vi scias pri li? Cxu "Indian Girl" denove estas velanta?

SINJORINO BERNICK
Ne, tio ja estas la afero --

KONSULO BERNICK
Diru, diru!

SINJORINO BERNICK
Auxne estis same skuata kiel mi; la sercxo dauxris; mallumigxis,
kaj la piloto protestis; kaj jen Auxne kuragxis -- en via nomo --

KONSULO BERNICK
Nu?

SINJORINO BERNICK
Haltigi la sxipon gxis morgaux.

PLENRAJTIGITO KRAP
Hm --

KONSULO BERNICK
Ho, kia nedirebla felicxo!

SINJORINO BERNICK
Vi ne estas kolera?

KONSULO BERNICK
Ho, kia supermezuro de felicxo, Betty!

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Vi do estas tro konscienca.

HILMAR TONNESEN
Jes, tuj kiam estas pri eta batalo kun la elementoj, ja -- uf!

PLENRAJTIGITO KRAP
(supre cxe la fenestroj) Nun la procesio venas tra la gxardena pordo,
sinjoro konsulo.

KONSULO BERNICK
Jes, nun ili povas veni.

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
La tuta gxardeno plenigxas de homoj.

KOMERCISTO SANDSTAD
La tuta strato estas plensxtopita.

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
La tuta urbo estas surpiede, Bernick. Tio cxi vere estas ardiga
momento.

KOMERCISTO VIGELAND
Ni prenu tion per humila animo, sinjoro Rummel.

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Cxiuj standardoj estas kunportataj. Kia procesio! Jen la festkomitato
kun adjunkto Rorlund antauxe.

KONSULO BERNICK
Ke ili venu, mi diras!

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Sed auxskultu; la skuita animstato, en kiu vi estas --

KONSULO BERNICK
Kiel?

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Mi ne estos neinklina preni la vorton en via nomo.

KONSULO BERNICK
Ne dankon; cxi-vespere mi mem parolos.

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Sed cxu vi ankaux scias, kion vi devas diri?

KONSULO BERNICK
Jes, fidu min, Rummel, -- nun mi scias, kion mi devas diri.

(La muziko dumtempe cxesis. La gxardena pordo malfermigxas. _Adjunkto
Rorlund_ antauxanta la festkomitaton entretas, akompanata de _kelkaj
dungitaj servistoj_, kiuj portas kovritan korbon. Post ili venas _la
burgxoj de la urbo_ el cxiuj tavoloj, tiom kiom trovas lokon en la
salono. Senfina nombro da standardoj kaj flagoj vidigxas ekstere en
la gxardeno kaj sur la strato.)

ADJUNKTO RORLUND
Alte estimata sinjoro konsulo! Mi vidas el la surprizo, kiu
pentrigxas en via vizagxo, ke ni cxi tie kiel neatenditaj gastoj
sxovas nin enen al vi en vian felicxan familian rondon, en vian pacan
hejmon, cxirkauxita de honestaj kaj agemaj amikoj kaj kuncivitanoj.
Sed estis por ni kora bezono porti al vi nian saluton. Ne estas
la unua fojo, ke tiajxo okazas, tamen la unua fojo en tia vasta
mezuro. Ni multfoje portis al Vi nian dankon pro la ampleksa morala
fundamento, sur kiu Vi, tiel dirite, konstruis nian socion. Cxi tiun
fojon ni salutas Vin cxefe kiel la klarvidan, senlacan, neegoisman,
ecx memoferan kuncivitanon, kiu kaptis la iniciativon por entrepreno,
kiu laux la opinio de cxiuj spertuloj donos potencan antauxenpusxon
al la prospero kaj bonstato de tiu cxi socio.

VOCXOJ INTER LA AMASO
Bravo, bravo!

ADJUNKTO RORLUND
Sinjoro konsulo, dum vico da jaroj vi donis brilan ekzemplon al nia
urbo. Cxi tie mi ne parolas pri via modela familia vivo, ankaux ne
pri Via senmakula morala konduto entute. Tiajxoj estu referencitaj
al la sekreta cxambreto kaj ne al la festsalono! Sed mi parolas pri
via burgxa aktiveco, tia, kia gxi kusxas malferma al cxiuj okuloj.
Bone ekipitaj sxipoj velas el viaj sxipfarejoj, kaj montras la flagon
sur la plej foraj maroj. Multnombra kaj felicxa laboristaro estimas
vin kiel patron. Vokante al vivo novajn profesiajn brancxojn vi
fondis la bonfarton de centoj da familioj. Per aliaj vortoj -- Vi
estas la fundamenta kolono de tiu cxi socio en eminenta signifo.

VOCXOJ
Auxskultu, auxskultu, bravo!

ADJUNKTO RORLUND
Kaj gxuste cxi tiu malegoisma aspekto, kiu karakterizas cxiun vian
konduton, estas tio, kio impresas tiel nedireble bonfare, precipe en
cxi tiuj tempoj. Vi nun estas havigonta al ni -- jes, mi ne hezitas
mencii la vorton prozajxe kaj rekte -- fervojon.

MULTAJ VOCXOJ
Bravo! Bravo!

ADJUNKTO RORLUND
Sed tiu entrepreno aspekte renkontas malfacilajxojn, precipe
diktitajn de malvastaj egoismaj celoj.

VOCXOJ
Auxskultu; auxskultu!

ADJUNKTO RORLUND
Ne restis ja nesciate, ke certaj individoj, kiuj ne apartenas al nia
socio, estas antauxvenintaj al la laboremaj burgxoj de nia loko, kaj
ekposedigxis de certaj avantagxoj, kiuj rajte venus profite al nia
propra urbo.

VOCXOJ
Jes, jes! Auxskultu!

ADJUNKTO RORLUND
Tiu bedauxrinda fakto estas kompreneble veninta al Via scio, sinjoro
konsulo. Sed tamen ne malpli vi persiste dauxrigas vian entreprenon,
bone sciante, ke sxtatano ne nur atentu pri sia propra komunumo.

DIVERSAJ VOCXOJ
Hm! Ne; ne! Jes; jes!

ADJUNKTO RORLUND
Do estas la homo kiel burgxo en la sxtato, -- la viro kiel li estu
kaj devas esti, -- al kiu ni cxi-vespere en vi salutu. Ke via
entrepreno farigxu al vera kaj dauxra prospero por tiu cxi socio!
La fervojo certe povos farigxi vojo per kiu ni riskos alkonduki
ruinigajn elementojn de ekstere, sed ankaux farigxi vojo, kiu rapide
kvitigas nin pri ili. Kaj de fiaj elementoj de ekstere ni ja ne
povas, ecx nun, teni nin liberaj. Sed ke ni gxuste nun cxi tiun
festenan vesperon, post kio la onidiro sciigas, sukcese kaj pli
rapide ol atendite, kvitigxis de tiaj elementoj --

VOCXOJ
Tsxsx! Tsxsx!

ADJUNKTO RORLUND
-- tion mi prenas kiel felicxa antauxdiro por la entrepreno. Ke mi
tusxas tiun punkton cxi _tie_, montras ke ni trovigxas en domo, kie
la etika postulo metigxas pli alten ol la familia ligo.

VOCXOJ
Auxskultu! Bravo!

KONSULO BERNICK
(samtempe) Permesu al mi --

ADJUNKTO RORLUND
Nur malmultaj vortoj ankoraux, sinjoro konsulo. Kion vi plenumis en
cxi tiu komunumo, vi certe ne plenumis kun la subintenco, ke vi mem
el gxi tirus realan avantagxon. Sed etan signon de la rekonado de
viaj kuncivitanoj vi do ne rifuzos, kaj tion ja absolute ne en tiu
cxi grava momento, kiam ni, laux la certigo de spertaj homoj, staras
cxe la komenco de nova tempo.

MULTAJ VOCXOJ
Bravo! Auxskultu! Auxskultu!

(Li donas al la dungitaj servistoj signon; ili alportas la korbon pli
proksimen; la membroj de la festkomitato dum tio, kio sekvas,
elprenas kaj prezentas la ajxojn pri kiuj paroligxos.)

ADJUNKTO RORLUND
Nun estas do por ni la tasko prezenti al Vi argxentan kafoservicon.
Ke gxi beligu Vian tablon, kiam ni estontece kiel tiom ofte antauxe,
kolektigxos en tiu cxi gastama domo. Kaj ankaux Vin, miaj sinjoroj,
kiuj tiel prete asistis al nia plej elstara civitano, ni petas
akcepti etan memorajxon. Tiu cxi argxenta pokalo estas por Vi,
grandkomercisto Rummel. Vi ofte, en elokventaj vortoj, sub la tintado
de pokaloj defendis la burgxajn interesojn de tiu cxi socio; ke vi
ofte trovu indajn okazajxojn por levi kaj malplenigi cxi tiun
pokalon. -- Al Vi, sinjoro komercisto Sandstad, mi transdonas tiun
cxi albumon kun fotografajxoj de kuncivitanoj. Via konata kaj
rekonata humaneco metis vin en tiun agrablan staton nombri amikojn
ene en cxiuj partioj en la socio. -- Kaj al Vi, sinjoro komercisto
Vigeland, por ornamajxo en via sekreta cxambreto, mi povas prezenti
tiun cxi doman predikaron sur veleno kaj en luksa bindo. Dum la
maturiganta influo de la jaroj vi atingis al serioza vivkoncepto;
Via agado en la cxiutagajxoj dum vico da jaroj estis purigita kaj
nobeligita de la penso pri tio pli alta kaj pri tio transa. (turnas
sin al la amaso) Kaj per tio cxi, miaj amikoj, vivuon por konsulo
Bernick kaj liaj kunbatalantoj! Vivuon por la kolonoj de nia socio!

LA TUTA KUNVENARO
Vivu konsulo Bernick! Vivu la kolonoj de la socio! Hura, hura, hura!

FRAUXLINO HESSEL
Bonfelicxon, bofrato!

(Atendoplena silento.)

KONSULO BERNICK
(komencas serioze kaj malrapide) Miaj kuncivitanoj, -- per via
prezidanto dirigxis, ke ni staras antaux la komenco de nova tempo, --
kaj mi esperas ke farigxos tiel. Sed se tio okazu, ni devas proprigi
al ni la veron, -- la veron, kiu gxis cxi-vespere, gxenerale kaj en
cxiuj rilatoj, estis sendoma en tiu cxi socio.

(Surprizo inter la cxirkauxstarantoj.)

KONSULO BERNICK
Mi devas nun komenci refutante la lauxdvortojn, per kiuj Vi,
adjunkto, laux kutimo kaj uzo cxe tiaj okazajxoj, supersxutis min. Mi
ne meritas ilin; cxar gxis hodiaux mi ne estis iu malegoisma viro.
Ecx se mi ne cxiam aspiris monan avantagxon, mi tamen estas konscia,
ke avido kaj deziro al potenco, influo, prestigxo estis la motiva
potenco en la plimulto de miaj agoj.

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
(duonlauxte) Kio nun?

KONSULO BERNICK
Vidalvide al miaj samburgxanoj mi ne riprocxas min; cxar mi kuragxas
ekstari en la antauxa linio inter la plej lertaj cxi tie cxe ni.

MULTAJ VOCXOJ
Jes, jes, jes!

KONSULO BERNICK
Sed tio, pro kio mi riprocxas min mem estas, ke mi ofte pro
malforteco agis inside, cxar mi konis kaj timis la emon de nia socio
videti malpurajn motivojn malantaux cxio, kion homo cxi tie
entreprenas. Kaj nun mi venas al la punkto, kiu koncernas tion cxi.

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
(maltrankvila) Hm -- hm!

KONSULO BERNICK
Disvastigxas onidiroj pri grandaj acxetoj de bienoj supre en la
lando. Tiujn bienojn mi acxetis, cxiujn, mi sola.

DUONLAUXTAJ VOCXOJ
Kion li diras? La konsulo? Konsulo Bernick?

KONSULO BERNICK
Gxis nun ili estas en mia mano. Kompreneble mi konfidis min al miaj
kunlaborantoj, la sinjoroj Rummel, Vigeland kaj Sandstad, kaj ni
samopiniis pri --

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Ne estas vero! Pruvo -- pruvo --!

KOMERCISTO VIGELAND
Ni ne samopiniis pri io ajn!

KOMERCISTO SANDSTAD
Ne, nun mi do devas diri --

KONSULO BERNICK
Estas tute gxuste; ni ankoraux ne samopiniis pri tio, kion mi volis
mencii. Sed mi certe esperas, ke la tri sinjoroj akordigxos kun mi,
kiam mi rakontos, ke mi cxi-vespere samopiniis kun mi mem, ke cxi
tiuj bienoj ofertigxos al gxenerala mendo de akcioj; kiu ajn kiu
volas, povas preni parton en ili.

MULTAJ VOCXOJ
Hura! Vivu konsulo Bernick!

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
(mallauxte al _konsulo Bernick_) Kia fia perfido --!

KOMERCISTO SANDSTAD
(same) Do trompis nin --!

KOMERCISTO VIGELAND
Nu, do la diablo sxiru --! Ho kruco, kion mi estas diranta?

LA AMASO
(ekstere) Hura, hura, hura!

KONSULO BERNICK
Silenton, miaj sinjoroj. Mi ne meritas cxi tiun saluton; cxar tio,
kion mi nun decidis, ne estis de komence mia intenco. Mia intenco
estis rezervi cxion por mi mem, kaj mi dauxre havas la opinion, ke
cxi tiuj bienoj plej bone estos utiligataj, se ili restos kune en unu
mano. Sed oni povas elekti. Se oni tion deziras, mi estas preta
administri ilin laux plej bona jugxo.

VOCXOJ
Jes! Jes! Jes!

KONSULO BERNICK
Sed unue miaj kuncivitanoj devas koni min gxisfunde. Ke cxiu opulo
esploru sin mem, kaj ke tio estu decidita, ke ekde cxi-vespere
komencigxas nova tempo. La malnova, kun sia sxminkajxo, kun sia
hipokriteco kaj sia falso, kun sia mensoga dececo kaj siaj mizeraj
konsideroj, staru por ni kiel muzeo, malferma por instruo; kaj al cxi
tiu muzeo ni donacas, -- cxu ne, miaj sinjoroj? -- la kafoservicon,
la pokalon kaj la albumon kaj la dompredikaron sur veleno kaj en
luksa bindajxo.

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Jes, kompreneble.

KOMERCISTO VIGELAND
(murmuras) Cxar Vi prenis la aliajxojn, do --

KOMERCISTO SANDSTAD
Bonvolu.

KONSULO BERNICK
Kaj nun la cxefa reguligo kun mia socio. Dirigxis ke fiaj elementoj
forlasis nin cxi-vespere. Mi povas aldoni, kion oni ne scias: La viro
al kiu celigxas, ne forvojagxis sola; lin akompanis por farigxi lia
edzino --

FRAUXLINO HESSEL
(lauxte) Dina Dorf!

ADJUNKTO RORLUND
Cxu!

SINJORINO BERNICK
Kion vi diras! (granda movigxo)

ADJUNKTO RORLUND
Fugxis? Forkurinta -- kun _li!_ Neeblas!

KONSULO BERNICK
Por farigxi lia edzino, sinjoro adjunkto. Kaj mi aldonas pli.
(mallauxte) Betty, regu vin, kaj portu tion, kio nun venas. (lauxte)
Mi diras: Levu la cxapelon por tiu viro; cxar li grandanime prenis la
pekon de aliulo sur sin. Miaj samcivitanoj, mi volas penetri el la
malvero; gxi estis preta venenigi cxiun opan fibron en mi. Vi sciu
cxion. _Mi_ estis antaux dek kvin jaroj la kulpulo.

SINJORINO BERNICK
(malrapide kaj treme) Karsten!

FRAUXLINO BERNICK
(same) Ahx, Johan --!

FRAUXLINO HESSEL
Jen vi fine revenkis vin mem!

(Konsternita surprizo inter la cxeestantaro.)

KONSULO BERNICK
Jes, miaj samcivitanoj, mi estis la kulpulo, kaj li forvojagxis. La
malicajn kaj malverajn onidirojn, kiuj poste disvastigxis, ne povas
homa potenco kontraux-pruvi. Sed pro tio mi ne kuragxas plendi.
Antaux dek kvin jaroj mi altigxis pere de tiuj onidiroj; se mi nun
pro ili falu, pri tio cxiu ajn konsideru en si mem.

ADJUNKTO RORLUND
Kia fulma frapo! La elstarulo de la urbo --! (mallauxte al _sinjorino
Bernick_) Ho, kiel mi bedauxras vin, sinjorino!

HILMAR TONNESEN
Kia konfeso! Nu, jen mi diru --!

KONSULO BERNICK
Sed neniu decido cxi-vespere. Mi petas cxiu ajn iri al la sia, --
pripensi, -- rigardi en si mem. Kiam trankvilo regas la animojn,
montrigxos, cxu mi perdis aux gajnis parolante. Adiaux! Mi ankoraux
havas multon, multon por penti; sed tio koncernas nur mian
konsciencon. Bonan nokton! For la festa luksajxo. Tion ni cxiuj
sentas, ke tiajxo ne havas sian gxustan lokon cxi tie.

ADJUNKTO RORLUND
Certe ne. (mallauxte al _sinjorino Bernick_) Forkurinta! Sxi do estis
al mi tute maldigna. (duonlauxte al la festkomitato) Jes, miaj
sinjoroj, post tio cxi mi opinias, ke plej bone estas, ke ni foriru
en kompleta silento.

HILMAR TONNESEN
Kiel oni de nun povu teni alte la standardon de la ideo, tio --. Uf!

(La informo intertempe iris flustre de busxo al busxo. Cxiuj
partoprenantoj en la standarda procesio foriras tra la gxardeno.
_Rummel, Sandstad_ kaj _Vigeland_ foriras dum vigla, sed mallauxta
disputo. _Hilmar Tonnesen_ sxteliras elen dekstre. En silento restas
en la salono _konsulo Bernick, sinjorino Bernick, frauxlino Bernick,
frauxlino Hessel_ kaj _plenrajtigito Krap_.)

KONSULO BERNICK
Betty, cxu vi havas pardonon por mi?

SINJORINO BERNICK
(rigardas lin ridete) Sciu, Karsten, ke nun vi malfermis por mi la
plej gxojan esperon dum multaj jaroj!

KONSULO BERNICK
Kiel --?

SINJORINO BERNICK
Dum multaj jaroj mi kredis, ke mi iam posedis vin, sed poste perdis
vin. Nun mi scias, ke mi neniam posedis vin; sed mi gajnu vin.

KONSULO BERNICK
(cxirkauxbrakas sxin) Ho, Betty, vi jam _gajnis_ min! Tra Lona mi
unue lernis koni vin. Sed nun Olaf venu.

SINJORINO BERNICK
Jes, nun vi ricevu lin. -- Sinjoro Krap --!

(Sxi parolas mallauxte kun li en la fono. Li eliras tra la gxardena
pordo. Dum tio kio sekvas estingigxas lauxvice cxiuj tralumajxoj kaj
lumoj en la domoj.)

KONSULO BERNICK
(mallauxte) Dankon, Lona, vi savis la plej bonan en mi -- kaj por mi.

FRAUXLINO HESSEL
Cxu ion alian mi volis?

KONSULO BERNICK
Nu cxu, -- aux cxu ne? Mi ne tute komprenas vin.

FRAUXLINO HESSEL
Hm --

KONSULO BERNICK
Do ne malamo? Ne vengxo? Kial vi do revenis transen?

FRAUXLINO HESSEL
Malnova amikeco ne rustas.

KONSULO BERNICK
Lona!

FRAUXLINO HESSEL
Kiam Johan rakontis al mi tion pri la mensogo, mi jxuris en mi mem:
La heroo de mia juneco staru libera kaj vera.

KONSULO BERNICK
Ho, kiom malmulte mi mizera homo meritis tion de vi!

FRAUXLINO HESSEL
Jes, se ni virinoj demandus pri la gajno, Karsten --!

(_Sxipkonstruisto Auxne_ venas kun _Olaf_ de la gxardeno.)

KONSULO BERNICK
(al li renkonte) Olaf!

OLAF
Patro, mi promesas, ke mi neniam plu --

KONSULO BERNICK
Forkuros?

OLAF
Jes, jes, tion mi promesas al vi, patro.

KONSULO BERNICK
Kaj mi promesas al vi, ke vi neniam ekhavos kauxzon por tio. De nun
vi kresku, ne kiel heredanto de _mia_ vivotasko, sed kiel tiu, kiu
mem havas vivotaskon atendanta.

OLAF
Kaj cxu mi ankaux rajtas farigxi, kion mi volas?

KONSULO BERNICK
Jes vi rajtas.

OLAF
Dankon. Do mi ne volas farigxi kolono de la socio.

KONSULO BERNICK
Nu? Kial ne?

OLAF
Ne, cxar mi kredas, ke tio estas vere teda.

KONSULO BERNICK
Vi farigxu vi mem, Olaf; kaj la sekvo iru kiel gxi povas. -- Kaj Vi,
Auxne --

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Mi scias, sinjoro konsulo; mi havas mian maldungon.

KONSULO BERNICK
Ni dauxrigos kune, Auxne; kaj pardonu al mi --

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Kiel? La sxipo do ne forvelos cxi-vespere.

KONSULO BERNICK
Gxi ecx ne forvelos morgaux. Mi donis al Vi tro mallongan tempolimon.
Gxi bezonas pli profundan inspekton.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Okazu, sinjoro konsulo -- kaj ecx per novaj masxinoj!

KONSULO BERNICK
Tiel estu. Sed profunde kaj honeste. Estas multo cxe ni, kiu bezonas
profundan kaj honestan riparon. Nun, bonan nokton, Auxne.

SXIPKONSTRUISTO AUXNE
Bonan nokton, sinjoro konsulo; -- kaj dankon, dankon, dankon! (Li
eliras dekstre.)

SINJORINO BERNICK
Nun cxiuj estas for.

KONSULO BERNICK
Kaj ni estas solaj. Mia nomo ne plu lumas per fajraj literoj; cxiuj
lumoj estingigxis en la fenestroj.

FRAUXLINO HESSEL
Cxu vi dezirus ilin denove eklumigitaj?

KONSULO BERNICK
Ne por kiu ajn prezo en la mondo. Kie mi do estis! Vi timigxos, kiam
vi scios tion. Nun estas kvazaux mi revenis al konscio post
venenigxo. Sed mi tion sentas, -- ke mi _povos_ denove farigxi juna
kaj fresxa. Ho, venu pli proksimen, -- tuj apude cxirkaux mi. Venu
Betty! Venu, Olaf, mia knabo! Kaj vi, Marta; -- sxajnas al mi, ke mi
ne vidis vin cxiujn tiujn cxi jarojn.

FRAUXLINO HESSEL
Ne, tion mi efektive kredas; via socio estas socio de frauxloanimoj;
vi ne vidas la virinon.

KONSULO BERNICK
Vere, vere; kaj gxuste tial, -- nu, _tio_ staras fikse, Lona, -- vi
ne forvojagxos de Betty kaj mi.

SINJORINO BERNICK
Ne, Lona, tion vi ne devas!

FRAUXLINO HESSEL
Ne, kiel mi povus defendi forvojagxo de vi, junuloj, kiuj komencos
establi hejmon? Cxu mi ne estas eduka patrino? Mi kaj vi, Marta, ni
du maljunaj onklinoj --. Por kio vi rigardas?

FRAUXLINO BERNICK
Kiel la cxielo klarigxas. Kiel lumas super la maro. "La Palmo" havas
la felicxon kun si.

FRAUXLINO HESSEL
Kaj la felicxon sursxipe.

KONSULO BERNICK
Kaj ni -- ni havas longan seriozan labortagon atendanta; pleje mi.
Sed ke gxi venu; kunigu vin dense al mi, vi fidelaj veroamaj virinoj.
_Tion_ mi ankaux lernis dum tiuj cxi tagoj: Estas vi virinoj, kiuj
estas la kolonoj de la socio.

FRAUXLINO HESSEL
Do vi lernis kadukan sagxon, bofrato. (metas la manon peze sur lian
sxultron) Ho ne; la spiritoj de vero kaj libereco, -- _tiuj_ estas la
kolonoj de la socio.


Kurteno






End of the Project Gutenberg EBook of La kolonoj de la socio, by Henrik Ibsen

*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LA KOLONOJ DE LA SOCIO ***

***** This file should be named 20162.txt or 20162.zip *****
This and all associated files of various formats will be found in:
        http://www.gutenberg.org/2/0/1/6/20162/

Produced by Andrew Sly

Updated editions will replace the previous one--the old editions
will be renamed.

Creating the works from public domain print editions means that no
one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
(and you!) can copy and distribute it in the United States without
permission and without paying copyright royalties.  Special rules,
set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark.  Project
Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
charge for the eBooks, unless you receive specific permission.  If you
do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
rules is very easy.  You may use this eBook for nearly any purpose
such as creation of derivative works, reports, performances and
research.  They may be modified and printed and given away--you may do
practically ANYTHING with public domain eBooks.  Redistribution is
subject to the trademark license, especially commercial
redistribution.



*** START: FULL LICENSE ***

THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK

To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
distribution of electronic works, by using or distributing this work
(or any other work associated in any way with the phrase "Project
Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
Gutenberg-tm License (available with this file or online at
http://gutenberg.org/license).


Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
electronic works

1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
and accept all the terms of this license and intellectual property
(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all
the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.

1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be
used on or associated in any way with an electronic work by people who
agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few
things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
even without complying with the full terms of this agreement.  See
paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project
Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
works.  See paragraph 1.E below.

1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the
collection are in the public domain in the United States.  If an
individual work is in the public domain in the United States and you are
located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
are removed.  Of course, we hope that you will support the Project
Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by
keeping this work in the same format with its attached full Project
Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.

1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern
what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in
a constant state of change.  If you are outside the United States, check
the laws of your country in addition to the terms of this agreement
before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
creating derivative works based on this work or any other Project
Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning
the copyright status of any work in any country outside the United
States.

1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:

1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate
access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
copied or distributed:

This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org

1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
and distributed to anyone in the United States without paying any fees
or charges.  If you are redistributing or providing access to a work
with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
1.E.9.

1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
with the permission of the copyright holder, your use and distribution
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked
to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
permission of the copyright holder found at the beginning of this work.

1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
License terms from this work, or any files containing a part of this
work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.

1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
electronic work, or any part of this electronic work, without
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
active links or immediate access to the full terms of the Project
Gutenberg-tm License.

1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or
distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
License as specified in paragraph 1.E.1.

1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.

1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing
access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
that

- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is
     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
     has agreed to donate royalties under this paragraph to the
     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments
     must be paid within 60 days following each date on which you
     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and
     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
     address specified in Section 4, "Information about donations to
     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."

- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
     License.  You must require such a user to return or
     destroy all copies of the works possessed in a physical medium
     and discontinue all use of and all access to other copies of
     Project Gutenberg-tm works.

- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
     electronic work is discovered and reported to you within 90 days
     of receipt of the work.

- You comply with all other terms of this agreement for free
     distribution of Project Gutenberg-tm works.

1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
electronic work or group of works on different terms than are set
forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the
Foundation as set forth in Section 3 below.

1.F.

1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
works, and the medium on which they may be stored, may contain
"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
your equipment.

1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
liability to you for damages, costs and expenses, including legal
fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
PROVIDED IN PARAGRAPH F3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
DAMAGE.

1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
written explanation to the person you received the work from.  If you
received the work on a physical medium, you must return the medium with
your written explanation.  The person or entity that provided you with
the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
refund.  If you received the work electronically, the person or entity
providing it to you may choose to give you a second opportunity to
receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy
is also defective, you may demand a refund in writing without further
opportunities to fix the problem.

1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.

1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied
warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any
provision of this agreement shall not void the remaining provisions.

1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
with this agreement, and any volunteers associated with the production,
promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
that arise directly or indirectly from any of the following which you do
or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.


Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm

Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
electronic works in formats readable by the widest variety of computers
including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists
because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
people in all walks of life.

Volunteers and financial support to provide volunteers with the
assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's
goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.


Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive
Foundation

The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification
number is 64-6221541.  Its 501(c)(3) letter is posted at
http://pglaf.org/fundraising.  Contributions to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
permitted by U.S. federal laws and your state's laws.

The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
throughout numerous locations.  Its business office is located at
809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
business@pglaf.org.  Email contact links and up to date contact
information can be found at the Foundation's web site and official
page at http://pglaf.org

For additional contact information:
     Dr. Gregory B. Newby
     Chief Executive and Director
     gbnewby@pglaf.org


Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation

Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
spread public support and donations to carry out its mission of
increasing the number of public domain and licensed works that can be
freely distributed in machine readable form accessible by the widest
array of equipment including outdated equipment.  Many small donations
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
status with the IRS.

The Foundation is committed to complying with the laws regulating
charities and charitable donations in all 50 states of the United
States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
with these requirements.  We do not solicit donations in locations
where we have not received written confirmation of compliance.  To
SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
particular state visit http://pglaf.org

While we cannot and do not solicit contributions from states where we
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
against accepting unsolicited donations from donors in such states who
approach us with offers to donate.

International donations are gratefully accepted, but we cannot make
any statements concerning tax treatment of donations received from
outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.

Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other
ways including checks, online payments and credit card donations.
To donate, please visit: http://pglaf.org/donate


Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic
works.

Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
concept of a library of electronic works that could be freely shared
with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project
Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.


Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily
keep eBooks in compliance with any particular paper edition.


Most people start at our Web site which has the main PG search facility:

     http://www.gutenberg.org

This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.