Project Gutenberg's Omnia Opera Sancti Patricii, by Saint Patrick of Ireland
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org
Title: Omnia Opera Sancti Patricii
All the Works of Saint Patrick
Author: Saint Patrick of Ireland
Release Date: April 28, 2014 [EBook #45527]
Language: Latin
Character set encoding: ASCII
*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK OMNIA OPERA SANCTI PATRICII ***
Produced by Michael Gray, Archdiocese of Portland in Oregon
Omnia Opera Sancti Patricii
All the Works of Saint Patrick
In the Original Latin
Scripti Sancto Patricio:
Confessio
Epistola Ad Coroticum
Synodus Episcoporum Patricii, Auxilii et Issernini
Proverbia Aliqua
Canones S. Patricio Ascripti
Attributi Sancto Patricio:
Synodus S. Patricio Attributi
Canones Alii S. Patricio Attributi
Charta S. Patricii
De Tribus Habitaculis Liber
Liber De Duodecim Abusionibus Saeculi
S. PATRICII CONFESSIO,
IN EPISTOLA AD HIBERNOS EXPLICATA.
---
I. Ego Patricius peccator, rusticissimus et minimus omnium fidelium,
et contemptibilissimus apud plurimos, patrem habui Calpornium
diaconem, filium quondam Potiti presbyteri, qui fuit in vico Bonavem
Taberniae: villulam Enon prope habuit, ubi capturam dedi. Annorum eram
tunc fere sedecim. Deum verum ignorabam; et Hiberione in captivitate
adductus sum, cum tot millibus hominum, secundum merita nostra, quia a
Deo recessimus et praecepta ejus non custodivimus, et sacerdotibus
nostris non obedientes fuimus, qui nostram salutem admonebant: et
Dominus induxit super nos iram animationis suae, et dispersit nos in
gentibus multis, etiam usque ad ultimum terrae, ubi nunc parvitas mea
esse videtur inter alienigenas. Et ibi Dominus aperuit sensum
incredulitatis meae, ut vel sero rememorarem delicta mea, et ut
converterer toto corde ad Dominum Deum meum; qui respexit humilitatem
meam, et misertus est adolescentiae et ignorantiae meae, et custodivit
me antequam scirem eum, et antequam saperem vel distinguerem inter
bonum et malum, et munivit me et consolatus est me, ut pater filium.
II. Unde autem tacere non possum, neque expedit quidem, tanta
beneficia et tantam gratiam quam mihi (Dominus praestare) dignatus
(est) in terra captivitatis meae: quia haec est retributio nostra, ut
post correctionem vel agnitionem Dei exaltaremur, et confiteremur
mirabilia ejus coram omni natione quae est sub omni coelo: quia non
est alius Deus, nec unquam fuit nec erit post hunc, praeter Deum
Patrem ingenitum sine principio, a quo est omne principium, omnia
tenens, ut diximus: et hujus Filium Jesum Christum, quem cum Patre
scilicet fuisse semper testamur, ante originem saeculi, spiritualiter
apud Patrem, inenarrabiliter genitum ante omne principium, et per
ipsum facta sunt visibilia et invisibilia, hominem factum devicta
morte, in coelos ad Patrem receptum. Et dedit illi omnem potestatem
_super omne nomen coelestium et terrestrium et infernorum, ut omnis
lingua confiteatur, quia Dominus_ et Deus _est Jesus Christus_
(_Philip_. II, 10, 11): quem credimus, et exspectamus adventum ipsius;
mox futurus judex vivorum et mortuorum, qui reddet unicuique secundum
facta sua, et infudit in nobis abunde Spiritus sancti donum et pignus
immortalitatis, qui facit credentes et obedientes, ut sint filii Dei
Patris et cohaeredes Christi, quem confitemur et adoramus, unum Deum
in Trinitate sacri nominis. Ipse enim dixit per prophetam: _Invoca me
in die tribulationis tuae, et liberabo te, et magnificabis me_ (_Jer._
XXIX, 12; _Psal._ LXXX, 8). Et iterum inquit: _Opera autem Dei
revelare et confiteri honorificum est_ (_Tob._ XII, 7).
III. Tamen etsi in multis imperfectus sum, opto fratres et cognatos
meos scire qualitatem meam, ut possint perspicere votum animae meae.
Non ignoro testimonium Domini mei qui in psalmo testatur: _Perdes eos
qui loquuntur mendacium_ (_Psal._ V, 7) et iterum: _Os quod mentitur
occidit animam_ (_Sap._ I, 11). Et idem Dominus in Evangelio inquit:
_Verbum otiosum quod locuti fuerint homines, reddent pro eo rationem
in die judicii_ (_Matth._ XII, 36). Unde autem vehementer (debueram)
cum timore et tremore metuere hanc sententiam in die illa, ubi nemo
poterit se subtrahere vel abscondere, sed omnes omnino reddituri sumus
rationem etiam minimorum peccatorum ante tribunal Christi Domini.
Quapropter olim cogitavi scribere, sed usque nunc haesitavi. Timui
enim ne inciderem in linguam hominum: et quia non legi, sicut caeteri
qui optime itaque jure et sacras litteras utroque pari modo
combiberunt, et sermonem illorum ex infantia nunquam mutaverunt, sed
magis ad perfectum semper addiderunt.
IV. Nam sermo et loquela nostra translata est in linguam alienam,
sicut facile potest probari ex saliva scripturae meae, qualiter sum
ego in sermonibus instructus atque eruditus; quia inquit Sapiens: _Per
linguam dignoscitur et sensus, et scientia, et doctrina veritatis_
(_Eccli._ IV, 29). Sed quid prodest excusatio juxta veritatem,
praesertim cum praesumptione? quatinus modo ipse appeto in senectute
mea, quod in juventute non comparavi, quia obstiterunt (peccata mea)
ut confirmarem quod ante non perlegeram. Sed quis me credit? Etsi
dixero quod ante praefatus sum; adolescens, imo pene puer imberbis
capturam dedi, antequam scirem quid peterem, vel quid vitare debueram.
Unde ego hodie erubesco et vehementer pertimeo denudare imperitiam
meam, quia diserti brevitate sermonis explicare nequeo, sicut spiritus
gestit et animus, et sensus monstrat et affectus. Sed si itaque datum
mihi fuisset sicut caeteris, verumtamen non silerem propter
retributionem. Et si forte videtur apud aliquantos me in hoc
praeponere cum mea inscitia et tardiori lingua (scriptum est enim:
_Linguae balbutientes velociter discent loqui pacem_ [_Isai._ XXXII,
4]), quanto magis nos appetere debemus qui sumus, inquit, _Epistola
Christi_, in salutem usque ad ultimum terrae, etsi non diserta, sed
rata et fortissime _scripta in cordibus vestris, non atramento, sed
Spiritu Dei vivi_ (_II Cor._ III, 2, 3).
V. Et iterum Spiritus testatur: _Et rusticatio ab Altissimo creata
est_ (_Eccli._ VII, 16). Unde ego primus rusticus perfuga, indoctus
scilicet qui nescio in posterum providere: sed scio illud certissime,
quia utique priusquam humiliarer, ego eram velut lapis qui jacet in
luto profundo: et venit qui potens est, et in sua misericordia
sustulit me; et quidem scilicet sursum allevavit et collocavit me in
summo pariete. Et inde fortiter debueram exclamare, ad retribuendum
quoque aliquid Domino ei pro tantis beneficiis ejus, hic et in
aeternum, quae mens hominum aestimare non potest. Unde autem
admiramini _magni et pusilli qui timetis Deum_ (_Apoc._ XIX, 5), et
vos ignari Domini rhetorici: audite ergo et scrutamini quis me stultum
excitavit de medio eorum qui videntur sapientes esse et legis periti,
et potentes in sermone et in onmi re. Et me quidem detestabilem hujus
mundi prae caeteris inspiravit, etsi talis essem: dummodo autem ut cum
metu et reverentia et sine querela fideliter prodessem genti ad quam
caritas Christi transtulit, et donavit me in vita mea, si dignus
fuero: denique, ut cum humilitate et veraciter deservirem illis.
VI. In mensura itaque fidei Trinitatis oportet distinguere et sine
reprehensione periculi notum facere donum Dei et consolationem
aeternam, ac sine timore fiducialiter Dei nomen ubique expandere, ut
etiam post obitum meum Gallicis relinquerem fratribus et filiis meis
quos ego in Domino baptizavi, tot millia hominum. Et non eram dignus
neque talis, ut hoc Dominus servulo suo concederet; et post aerumnas
et tantas moles, post captivitatem, post annos multos, in gentem illam
tantam gratiam mihi donaret, quod ego aliquando in juventute mea
nunquam speravi neque cogitavi. Sed postquam Hiberionem deveneram,
quotidie (igitur) pecora pascebam et frequens in die orabam, magis ac
magis accedebat amor Dei et timor ipsius, et fides augebatur, et
spiritus augebatur, ut in die una usque ad centum orationes, et in
nocte prope similiter; ut etiam in silvis et monte manebam, et ante
lucem excitabar ad orationem per nivem, per gelu, per pluviam: et
nihil mali sentiebam, neque ulla pigritia erat in me, sicut modo
video, quia tunc in me spiritus fervebat. Et ibi scilicet quadam
nocte, in somno audivi vocem dicentem mihi: Bene jejunas, cito iturus
ad patriam tuam. Et iterum post paululum tempus, audivi responsum
dicens mihi: Ecce navis tua parata est. Et non erat prope, sed forte
habebat ducenta millia passus: et ibi nunquam fueram, nec ibi notum
quemquam de hominibus habebam.
VII. Et deinde postmodum conversus sum in fugam, et intermisi hominem
cum quo fueram sex annis. Et veni in virtute Domini qui viam meam ad
bonum dirigebat, et nihil metuebam donec perveni ad navem illam. Et
illa (die) qua perveni, profecta est navis de loco suo, et locutus
sum, ut haberem unde navigarem cum illis. Et gubernatori displicuit,
et acriter cum indignatione respondit: Nequaquam tu nobiscum appetas
ire. Et cum haec audissem, separavi me ab illis, ut venirem ad
tuguriolum ubi hospitabam; et in itinere coepi orare, et antequam
orationem consummarem, audivi unum ex illis fortiter exclamantem post
me: Veni cito, quia vocant te homines isti. Et statim ad illos
reversus sum; et coeperunt mihi dicere: Veni quia ex fide recipimus
te; fac nobiscum amicitiam, quomodo volueris. Et in illa die itaque
repuli fugere propter timorem Dei. Verumtamen speravi ab illis, ut
mihi dicerent: Veni in fide Jesu Christi; quia gentes erant. Et hoc
obtinui cum illis (et protinus navigavimus).
VIII. Et post triduum terram cepimus, et viginti octo dies per
desertum iter fecimus, et cibus defuit illis, et fames invaluit super
eos. Et alia die coepit gubernator mihi dicere: Quid, Christiane,
dicis: Deus tuus magnus et omnipotens est? Quare ergo non potes pro
nobis orare, quia nos fame periclitamur? Difficile est enim ut aliquem
hominem unquam videamus. Ego enim evidenter dixi illis: Convertimini
ex fide et ex toto corde ad Dominum Deum nostrum, quia nihil est illi
impossibile, ut hodie cibum mittat vobis in viam vestram, usque dum
satiamini: quia ubique abundat illi. Et adjuvante Deo, ita factum est.
Ecce grex porcorum in via ante oculos nostros apparuit: et multos ex
illis interfecerunt, et ibi duas noctes manserunt bene refecti; et
carne eorum relevati sunt, quia multi ex illis defecerunt, et secus
viam semivivi derelicti sunt. Et post haec summas gratias egerunt Deo,
et ego honorificatus sum sub oculis eorum.
IX. (Et ex hac die abundanter cibum habuerunt.) Etiam mel silvestre
invenerunt, et mihi partem obtulerunt. Et unus ex illis dixit. Hoc
immolalitium est. Deo gratias exinde nihil gustavi. Eadem vero nocte
eram dormiens, et fortiter tentavit me satanas, cujus memor ero
quandiu fuero in hoc corpore. Et cecidit super me veluti saxum ingens,
et nihil membrorum meorum praevalens. Sed unde mihi venit, ignoro, in
spiritum ut Heliam vocarem. Et inter haec vidi in coelo solem oriri;
et dum clamarem: Heliam! Heliam! totis viribus meis, ecce splendor
solis decidit super me, et statim discussit a me omnem gravitudinem.
Et credo quod a Christo Domino meo (subventus sum, et Spiritus ejus
jam tunc) clamabat pro me, et spero quod sic erit in die pressurae
meae, sicut in Evangelio inquit (In illa die) Dominus (testatur): _Non
vos estis qui loquimini, sed Spiritus Patris vestri qui loquitur in
vobis_ (_Matth_. X. 20).
X. Et iterum post annos (non) multos adhuc capturam dedi. Ea nocte
prima itaque mansi cum illis. Responsum autem divinum audivi dicens
mihi: Duos menses eris cum illis; quod ita factum est. Nocte illa
sexagesima liberavit me Dominus de manibus eorum. Ecce in itinere
providit nobis cibum et ignem, et siccitatem quotidie: donec quarto
decimo die pervenimus ad homines. Sicut superius insinuavi, viginti et
octo dies per desertum iter fecimus, et ea nocte qua pervenimus ad
homines, de cibo vero nihil habuimus. Et iterum post paucos annos in
Britanniis eram cum parentibus meis, qui me ut filium susceperunt: et
ex fide rogaverunt me, ut vel modo ego (post tantas tribulationes quas
pertuli) nunquam ab illis discederem. Et ibi scilicet vidi in visu
nocte virum venientem quasi de Hiberione cui nomen Victoricius, cum
epistolis innumerabilibus: et dedit mihi unam ex illis, et legi
principium epistolae continentem: _Vox Hiberionacum_. Et dum recitabam
principium epistolae, putabam ipso momento, audire vocem ipsorum qui
erant juxta silvam Focluli, quae est prope mare Occidentale. Et sic
exclamaverunt quasi ex uno ore: Rogamus te, sancte puer, ut venias et
adhuc ambules inter nos. Et valde compunctus sum corde, et amplius non
potui legere, et sic expergefactus sum. Deo gratias, quia post annos
plurimos praestitit illis Dominus secundum clamorem eorum.
XI. Et alia nocte, nescio, Deus scit, utrum in me, an juxta me, verbis
peritissimis quae ego audivi et non potui intelligere, nisi ad
postremum orationis sic affatus est: _qui pro te animam suam posuit_.
Et sic expergefactus sum gaudibundus. Et iterum vidi in me ipsum
orantem, et eram quasi intra corpus meum: et audivi super me, hoc est,
super interiorem hominem; et ibi fortiter orabat gemitibus. Et inter
haec stupebam, et admirabar, et cogitabam quis esset qui in me orabat.
Sed ad postremum orationis sic effatus est, ut sit spiritus. Et sic
experrectus sum, et recordatus sum, Apostolo dicente: _Spiritus
adjuvat infirmitatem_ nostrae orationis. _Nam quid oremus sicut
oportet, nescimus; sed ipse Spiritus postulat pro nobis gemitibus
inenarrabilibus_ (_Rom_. VIII, 26), quae verbis exprimi non possunt.
Et iterum: _Dominus advocatus noster postulat pro nobis_ (_Ibid._,
34). Et quando tentatus sum ab aliquantis senioribus meis qui
venerunt, ob peccata mea, contra laboriosum episcopatum meum: utique
in illo die fortiter impulsus sum ut caderem hic et in aeternum. Sed
Dominus pepercit proselyto et peregrino propter nomen suum benigne; et
valde mihi subvenit in hac conculcatione, quod in labem et in
opprobrium non male deveni. Deum oro ut non illis in peccatum
reputetur occasio: nam post annos triginta invenerunt me, et adversus
verbum quod confessus fueram antequam essem diaconus.
XII. Propter anxietatem, moesto animo insinuavi amicissimo meo, quae
in pueritia mea, una die gesseram, imo in una hora, quia necdum
praevalebam. Nescio, Deus scit, si habebam tunc annos quindecim, et
Deum vivum non credebam, neque ex infantia mea; sed in morte et in
incredulitate mansi, donec valde castigatus sum, et in veritate
humiliatus sum a fame et nuditate; et quotidie contra Hiberionem non
sponte pergebam, donec prope deficiebam. Sed hoc potius bene mihi
fuit, quia ex hoc emendatus sum a Domino, et aptavit me ut hodie essem
quod aliquando longe a me erat, ut ego curas haberem aut satagerem pro
salute aliorum; quando tunc etiam de meipso non cogitabam. Igitur in
illo die quo reprobatus sum a memoratis supradictis (ad noctem illam),
vidi in visu noctis scriptum contra faciem meam, sine honore. Et inter
haec, audivi responsum (divinum) dicens mihi: Male vidimus faciem
designati nudato nomine. Nec sic praedixit: Male vidisti; sed: Male
vidimus, quasi ibi se junxit, sicut dixit: _Qui vos tangit, quasi
tangit pupillam oculi mei_ (_Zach_. II, 8). Idcirco gratias ago ei qui
me in omnibus confortavit, ut non me impediret a profectione quam
statueram, et de meo quoque opere quod a Christo didiceram: sed magis
ex eo sensi in me virtutem non parvam, et fides mea probata est coram
Deo et hominibus.
XIII. Unde autem audenter dico: Non me reprehendit conscientia mea hic
et in futurum. Testem Deum habeo quia non sum mentitus in sermonibus
quos ego retuli vobis. Sed magis doleo pro amicissimo meo, cur hoc
meruimus audire tale responsum, cui ego credidi etiam animam. Et
comperi ab aliquantis fratribus, ante defensionem illam, quod ego non
interfui, nec in Britanniis eram, nec a me orietur, ut et ille in mea
absentia, pro me pulsetur. Etiam mihi ipse ore suo dixerat: Ecce
dandus es tu ad gradum episcopatus, quo non eram dignus. Sed unde
venit illi postmodum, ut coram cunctis bonis et malis in me publice
dehonestaret, quod ante sponte et laetus indulserat? Est Dominus, qui
major omnibus est. Satis dico: sed tamen non debeo abscondere donum
Dei quod largitus est nobis in terra captivitatis meae: quia tunc
fortiter inquisivi eum, et ibi inveni illum, et servavit me ab omnibus
iniquitatibus. Sic credo, propter inhabitantem Spiritum ejus, qui
operatus est usque in hanc diem in me audenter rursus. Sed scit Deus,
si mihi homo effatus fuisset, forsitan tacuissem, propter caritatem
Christi.
XIV. Unde ergo indefessam gratiam agam Deo meo, qui me fidelem
servavit in die tentationis meae, ita ut hodie confidenter offeram
illi sacrificium, ut hostiam viventem animam meam Christo Domino meo,
qui me servavit ab omnibus angustiis meis: ut et dicam: Quis ego sum,
Domine, vel quae est vocatio mea, qui mihi tantam divinitatem
cooperuisti? ita ut hodie in gentibus constanter exsultarem et
magnificarem nomen tuum, ubicunque fuero; nec non in secundis, sed
etiam in pressuris: ut quidquid mihi evenerit, sive bonum sive malum,
aequaliter debeo suscipere et Deo gratias semper agere, qui mihi
ostendit ut indubitabilem eum sine fine crederem, et qui me audierit:
ut et ego inscius sim in novissimis diebus hoc opus tam pium et tam
mirificum adire aggrederer, ita ut imitarer quospiam illos quos ante
Dominus jam olim praedixerat praenuntiaturos Evangelium suum, _in
testimonium omnibus gentibus_, ante finem mundi. Quod ita ergo (ut
vidimus itaque) suppletum est. Ecce testes sumus, quia Evangelium
praedicatum est usque ubi nemo ultra est.
XV. Longum est autem totum per singula enarrare laborem meum, vel per
partes. Breviter dicam qualiter piissimus Deus de servitute saepe
liberavit ex duodecim periculis, quibus periclitata est anima mea,
praeter insidias multas, et quae verbis exprimere non valeo: nec et
injuriam legentibus faciam. Sed dum auctorem habeo, qui novit omnia,
etiam antequam fiant (ut me pauperculum pupillum). Ideo tamen
responsum divinum creberrime admonuit, unde mihi haec sapientia quae
in me non erat, qui nec numerum dierum noveram, neque Deum sapiebam:
unde mihi postmodum donum tam magnum, tam salubre, Deum agnoscere, vel
diligere: sed ut patriam, et parentes amitterem; et munera multa mihi
offerebantur, cum fletu et lacrymis: et offendi illos, nec non contra
votum, aliquantis de senioribus meis. Sed, gubernante Deo, nullo modo
consensi, neque acquievi illis, non mea gratia, sed Deus qui vicit in
me, et restitit illis omnibus, ut ego venirem ad Hibernas gentes
Evangelium praedicare, et ab incredulis contumelias perferre, ut
haurirem opprobrium peregrinationis meae, et persecutiones multas,
usque ad vincula, et ut darem ingenuitatem meam pro utilitate aliorum.
XVI. Et si dignus fuero, promptus sum ut etiam animam meam
incunctanter et libentissime pro nomine ejus, et ibi opto impendere
eam usque ad mortem, si Dominus mihi indulgeret: quia valde debitor
sum Deo, qui mihi tantam gratiam donavit, ut populi multi per me in
Deum renascerentur, et postmodum consummarentur; et ut clerici ubique
illis ordinarentur ad plebem nupervenientem ad credulitatem quam
sumpsit Dominus ab extremis terrae, sicut olim promiserat per
prophetas. _Ad te gentes venient ab extremis terrae, et dicent: Sicut
falsa comparaverunt patres nostri idola, et non est utilitas in eis_
(_Jer_. XVI, 19). Et iterum: _Posui te lumen in gentibus, ut sis in
salutem usque ad extremum terrae_ (_Isai_. XLIX, 6). Et ibi volo
exspectare promissum ipsius, qui utique nunquam fallit, sicut in
Evangelio pollicetur: _Venient ab Oriente et Occidente, et recumbent
cum Abraham, et Isaac, et Jacob_ (_Matth._ VIII, 11), sicut credimus,
ab omni mundo venturi sunt credentes.
XVII. Idcirco oportet quidem bene et diligenter piscari, sicut Dominus
praemonet, dicens: _Venite post me, et faciam vos fieri piscatores
hominum_ (_Matth_. IV, 18). Et iterum dicit per prophetas: _Ecce ego
mitto piscatores et venatores multos, dicit Dominus_ (_Jer_. XVI, 16),
etc. Unde autem valde oportebat retia nostra tendere, ita ut multitudo
copiosa et turba Deo caperetur, ut ubique essent clerici qui
baptizarent et exhortarentur populum indigentem et desiderantem, sicut
Dominus in Evangelio admonet et docet, dicens: _Euntes ergo docete
omnes gentes, baptizantes eos in nomine Patris, et Filii, et Spiritus
sancti; docentes eos observare omnia quaecunque mandavi vobis. Et ecce
ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi_
(_Matth_. XXVIII, 19, 20). Et iterum dicit: _Euntes ergo in mundum
universum praeedicate Evangelium omni creaturae. Qui crediderit et
baptizatus fuerit, salvus erit. Qui vero non crediderit condemnabitur_
(_Marc._ XVI, 15, 16). Et iterum: _Praedicabitur hoc Evangelium regni
universo mundo, in testimonium omnibus gentibus, et tunc veniet finis_
(_Matth_. XXIV, 14). Et item Dominus per prophetam praenuntians,
inquit: _Et erit in novissimis diebus, dicit Dominus: Effundam de
Spiritu meo super omnem carnem, et prophetabunt filii vestri et filiae
vestrae, et filii vestri visiones videbunt, et seniores vestri somnia
somniabunt. Et quidem super servos meos, et super ancillas meas, in
diebus illis effundam de Spiritu meo, et prophetabunt_ (_Joel_. II,
28, 29). Et in Osea dicit: _Vocabo non plebem meam, plebem meam, et
non misericordiam consecutam, misericordiam consecutam_ (_Oseae_ II,
24; _Rom_, IX, 25; _I Petr_. II, 10). _Et erit in loco ubi dictum est:
Non plebs mea vos, ibi vacabuntur filii a Dei vivi_ (_Oseae_ I, 10;
_Rom_. IX, 26).
XVIII. Unde autem Hiberionae qui nunquam notitiam Dei habuerunt, nisi
idola et immunda usque nunc semper coluerunt; quomodo nuper facta est
plebs Domini, et filii Dei nuncupantur? Filii Scottorum et filiae
regulorum, monachi et virgines Christi esse videntur. Et etiam una
benedicta Scotta genitiva nobilis, pulcherrima, adulta erat, quam ego
baptizavi. Et post paucos dies, una causa venit ad nos: insinuavit
nobis responsum accepisse a nuntio Dei, et monuit etiam ut esset virgo
Christi et ipsa Deo proximaret. Deo gratias: sexta ab hac die optime
et avidissime arripuit illud, quod etiam omnes virgines Dei ita hoc
faciunt, non sponte patrum earum, sed persecutionem patiuntur, et
improperia falsa a parentibus suis: et nihilominus plus augetur
numerus, et de genere nostro qui ibi nati sunt, nescimus numerum
eorum, praeter viduas et continentes. Sed et illae maxime laborant,
quae servitio detinentur, usque ad terrores et minas assidue
perseverant. Sed Dominus gratiam dedit multis ex ancillis suis; nam
etsi vetantur, tamen fortiter imitantur.
XIX. Unde autem etsi voluero amittere illas, et ut pergens in
Britannias et libentissime paratus eram, quasi ad patriam et parentes:
non id solum, sed eram usque Gallias visitare fratres, et ut viderem
faciem sanctorum Domini mei. Scit Deus quod ego valde optabam; sed
alligatus Spiritu, qui mihi protestatur si hoc fecero, ut futurum reum
me esse designat; et timeo perdere laborem quem inchoavi. Et non ego,
sed Christus Dominus qui me imperavit ut venirem, esse cum illis
residuum aetatis meae; si Dominus voluerit et custodierit me ab omni
via inala, ut non peccem coram illo. Spero autem hoc debueram, sed
memet ipsum non credo, quandiu fuero in hoc corpora mortis, quia
fortis est qui quotidie nititur subvertere me a fide et a proposita
castitate, usque in finem vitae meae, Christo Domino meo: sed caro
inimica semper trahit ad mortem, id est, ad illecebras illicite
perficiendas. Et scio ex parte quare vitam perfectam ego non egi,
sicut et caeteri credentes. Sed confiteor Domino meo, et non erubesco
in couspectu ipsius, quia non mentior: ex quo cognovi eum a juventute
mea crevit in me amor Dei et timor ipsius, et usque nunc favente
Domino fidem servavi.
XX. Rideat autem et insultet qui voluerit: ego non silebo, neque
abscondam signa et mirabilia quae mihi a Domino ministrata sunt ante
multos annos quam fierent, quasi qui novit omnia, etiam ante tempora
saecularia. Unde autem debueram sine cessatione Deo gratias agere, qui
saepe indulsit insipientiae meae...Et de loco non in unoquoque, ut non
mihi vehementer irasceretur, qui adjutor datus sum et non cito
acquievi, secundum quod mihi ostensum fuerat, et sicut Spiritus
suggerebat. Et misertus est mihi Dominus in millia millium, quia vidit
in me quod paratus eram, sed quod mihi pro his nesciebam de statu meo
quid facerem, quia multi hanc legationem prohibebant, et jam inter
seipsos post tergum meum narrabant et dicebant: Iste quare se mittit
in periculum inter hostes qui Dominum non noverunt? Non causa
malitiae; sed non sapiebat illis, sicut et ego ipse testor, intellexi,
propter rusticitatem meam. Et non cito agnovi gratiam quae tunc erat
in me: nunc mihi sapit quod ante debueram.
XXI. Nunc ergo simpliciter insinuavi fratribus et conservis meis qui
mihi crediderunt. Propter quod praedixi et praedico ad roborandam et
confirmandam fidem vestram. Utinam et vos imitemini majora, et potiora
faciatis. Hoc erit gloria mea; quia _filius sapiens gloria patris est_
(_Prov_. XI, 1; XV, 20). Vos scitis et Deus, qualiter apud vos
conversatus sum a juventute mea, in fide veritatis et in sinceritate
cordis: etiam ad gentes illas inter quas habito, ego fidem illis
praestavi et praestabo. Deus scit neminem illorum circumveni, nec
cogito propter Deum et Ecclesiam ipsius, ne excitem illis et nobis
omnibus persecutionem, et ne per me blasphemaretur nomen Domini, quia
scriptum est: _Voe homini per quem nomen Domini blasphematur_ (_Lev_.
XXIV, 16). Nam etsi imperitus sum in omnibus, tamen conatus sum
quispiam servare me etiam et fratribus Christianis, et virginibus
Christi, et mulieribus religiosis, quae mihi ultronea munuscula
donabant et super altare reddebant, ex ornamentis suis, et iterum
reddebam illis. Et adversus me scandalizabantur, cur hoc faciebam. Sed
ego (hoc faciebam) propter spem perennitatis, ut me in omnibus caute
propterea conservarem, ita ut me in aliquo titulo infideles non
carperent vel ministerium servitutis meae, nec etiam in minimo
incredulis locum darem infamare sive detrectare.
XXII. Forte autem, quando baptizavi tot millia hominum, speraverim ab
aliquo illorum vel dimidium scriptulae? Dicite mihi et reddam vobis:
aut quando ordinavit Dominus clericos per modicitatem meam et
ministerium, gratis distribui illis. Si poposci ab aliquo illorum vel
pretium calceamenti mei, dicite; dicite adversus me, et reddam vobis.
Magis ego impendi pro vobis, ut me caperet: et inter vos et ubique
pergebam causa vestra in multis periculis, etiam usque ad exteras
partes, ubi nemo ultra erat, et ubi nunquam aliquis pervenerat qui
baptizaret, aut clericos ordinaret, aut populum consummaret, donante
Domino, diligenter et libentissime pro salute vestra omnia generavi.
Interim praemia dabam regibus, propter quod dabam mercedem filiis
ipsorum qui mecum ambulant, et nihil comprehenderunt a me cum
comitibus meis. Et illa die avidissime cupiebant interficere me: sed
tempus nondum venerat. Et omnia quaecunque nobis invenerunt, rapuerunt
illa, et me ipsum ferro vinxerunt: et quarto decimo die absolvit me
Dominus de potestate eorum; et quidquid nostrum fuit, redditum est
nobis, propter Deum et necessarios amicos quos ante providimus.
XXIII. Vos autem experti estis quantum ego erogavi illis, qui
judicabant per omnes regiones quas frequentius visitabam. Censeo enim
non minimum pretium quindecim hominum distribui illis. Ita ut me si
fruamini, et ego vobis semper fruar in Deum, non me poenitet nec satis
est mihi, adhuc impendo et super impendam: potens est Dominus ut det
mihi postmodum ut meipsum _impendam pro animabus vestris_ (_II Cor_.
XII, 15). Ecce testem Deum invoco in animam meam, quia non mentior,
quod neque, ut fit, causa adulationis vel avaritiae scripserim vobis,
neque ut honorem sperarem vestrum. Sufficit enim mihi honor qui non
videtur, sed corde creditur; fidelis autem qui promisit, nunquam
mentitur. Sed video jam in praesenti saeculo me supra modum exaltatum
a Domino. Et non eram dignus neque talis, ut hoc mihi praestaret: dum
scio certissime quod mihi melius convenit paupertas et calamitas, quam
deliciae et divitiae. Sed et Christus Dominus pauper fuit pro nobis.
Ego vero miser et infelix, et si opes voluero, jam non habeo, neque
meipsum (dignum) judico, quia quotidie spero aut internecionem, aut
circumveniri, aut redigi in servitutem, sive occasionem cujuslibet.
Sed nihil horum vereor propter promissa coelorum, quia jactavi meipsum
in manus Dei omnipotentis qui ubique dominatur, sicut propheta dicit:
_Jacta cogitatum tuum in Deum, et ipse te enutriet_ (_Psal_. LIV, 23).
XXIV. Ecce nunc commendo animam meam fidelissimo Deo meo, pro quo
legatione fungor in ignobilitate mea (_II Cor_. V, 20). Sed quia
personam non accipit, et elegit me ad hoc officium, ut unus essem de
suis minimis minister: _Unde autem retribuam illi pro omnibus quae
retribuit mihi_ (_Psal_. CXV, 12). Sed quid dicam, vel quid promittam
Domino meo? Quia nihil valeo, nisi ipse mihi dederit; sed scrutatur
corda et renes, quia satis et nimis cupio, et paratus eram ut donaret
mihi bibere calicem ejus, sicut indulsit caeeteris amantibus se.
Quapropter non contingat mihi a Deo meo, ut unquam amittam plebem suam
quam acquisivi in ultimis terrae. Oro Deum ut det mihi perseverantiam,
et dignetur ut reddam illi testem fidelem usque ad transitum meum
propter Deum meum. Et si aliquid boni unquam imitatus sum propter Deum
meum quem diligo, peto illum det mihi ut cum illis proselytis et
captivis pro nomine suo effundam sanguinem meum, etsi ipse etiam
caream sepultura, aut miserrime cadaver per singula membra dividatur
canibus aut bestiis asperis, aut volucres coeli comederint illud.
Certissime reor, si mihi hoc incurrisset, lucratus sum animam cum
corpore meo: quia sine ulla dubitatione in die illa resurgemus in
claritate solis, hoc est, in gloria Christi Jesu redemptoris nostri,
Filii Dei vivi, et _cohaeredes Christi_ (_Rom_. VIII, 17) _et
conformes futurae imaginis ipsius_ (_Ibid_., 29): quoniam ex ipso, et
per ipsum, et in ipso, regnaturi sumus.
XXV. Nam sol iste quem videmus, Deo jubente, propter nos quotidie
oritur, sed nunquam regnabit, neque permanebit splendor ejus. Sed et
omnes qui adorant eum, in poenam miseri male devenient. Nos autem
credimus et adoramus Solem verum, Christum qui nunquam interibit;
neque qui facit voluntatem ipsius, sed manebit in aeternum, quomodo et
Christus manebit in aeternum, qui regnat cum Deo Patre omnipotente et
cum Spiritu sancto, ante saecula, et nunc, et per omnia saecula
saeculorum. Amen. Ecce iterum iterumque breviter exponam verba
_confessionis meae_. Testificor in veritate et in exsultatione cordis,
coram Deo et sanctis angelis ejus, quia nunquam habui aliquam
occasionem, praeter Evangelium et promissa illius, ut unquam redirem
ad gentem illam unde autem prius vix evaseram. Sed precor credentibus
et timentibus Deum, quicunque dignatus fuerit inspicere vel recipere
hanc scripturam, quam Patricius peccator, indoctus scilicet, Hiberione
conscripsit, ut nemo unquam dicat quod mea ignorantia, si aliquid
pusillum egi vel demonstraverim, secundum Dei placitum. Sed
arbitramini, et verissime credatur, quod donum Dei fuisset. Et haec
est confessio mea antequam moriar.
EPISTOLA AD COROTICUM.
---
I. Patricius, peccator, indoctus scilicet Hiberione constitutum
episcopum me esse fateor. Certissime reor, a Deo accepi id quod sum.
Inter barbaros itaque habito proselytus et profuga, ob amorem Dei
Testis est ille, si ita est: non quod optabam tam dure et tam aspere,
ex ore meo effundere, sed cogor zelo Dei et veritatis Christi, (_qui_)
excitavit me pro dilectione proximorum atque filiorum, pro quibus
tradidi patriam et parentes et animam meam usque ad mortem, si dignus
sum. Vovi Deo meo docere gentes, etsi contenmor a quibus manu mea
scripsi atque condidi verba ista danda et tradenda militibus mittenda
Corotico, non dico civibus meis, neque civibus sanctorum Romanorum,
sed civibus daemoniorum, ob mala opera ipsorum, ritu hostili. In morte
vivunt socii Scottorum atque Pictorum apostatarum, quasi sanguine
volentes saginari innocentium Christianorum, quos ego innumeros Deo
genui atque in Christo confirmavi.
II. Postera die qua chrismati neophyti in veste candida, dum (fides)
flagrabat in fronte ipsorum, crudeliter trucidati atque mactati (sunt)
gladio a supradictis, misi epistolam cum sancto presbytero, quem ego
ex infantia docui cum clericis, ut nobis aliquid indulgerent de praeda
vel de captivis baptizatis quos ceperunt: (_sed_) cachinnos fecerunt
de illis. Idcirco nescio quos magis lugeam, an qui interfecti, vel
quos ceperunt, vel quos graviter zabulus illaqueavit, (qui) perenni
poena gehennae pariter cum ipso mancipabuntur. Quia utique peccati,
qui facit peccatum, servus est (_I Joan_. III, 8), et fllius zabuli
nuncupatur.
III. Quapropter sciat omnis homo timens Deum quod a me alieni sunt et
a Christo Domino meo pro quo legatione fungor, patricidae,
fratricidae, lupi rapaces, _devorantes plebem Domini, ut cibum panis_
(_Psal_. XIII, 4), sicut ait; _Iniqui dissipaverunt legem tuam,
Domine_ (_Psal_. CXVIII, 126), qua in supremis temporibus Hiberione
optime et benigne plantata atque instructa erat favente Deo. Non
usurpo (aliena: sed) partem habeo cum his quos advocavit, et
praedestinavit Evangelium praedicare in persecutionibus non parvis
usque ad extremum terrae. Etsi invidet inimicus per tyrannidem
Corotici, qui Deum non veretur, nec sacerdotes ipsius quos elegit et
indulsit illis summam, divinam, sublimem potestatem, _quos ligarent
super terram, ligatos esse et in coelis_ (_Matth_. XVIII, 18).
IV. Unde ergo quaeso plurimum, sancti et humiles corde, adulari
talibus non licet, nec cibum nec potum sumere cum ipsis, nec
eleemosynas ipsorum recipere debere, donec crudeliter effusis lacrymis
satis Deo faciant et liberent servos Dei et ancillas Christi
baptizatas, pro quibus mortuus est et crucifixus. _Dona iniquorum
reprobat Altissimus. Qui offert sacrificium ex substantia pauperum,
quasi qui victimat filium in conspectu patris sui_ (_Eccli_. XXXIV,
23, 24). _Divitiae_, inquit, _quas congregabit injustus, evomentur de
ventre ejus; trahit illum angelus mortis: ira draconum multabitur:
interficiet illum lingua colubri_ (_Job_ XX, 15, 16). Comedet autem
eum ignis inexstinguibilis. Ideoque vae qui replent se (his) quae non
sum sua. Vel, _quid prodest homini, ut totum mundum lucretur, et
animae suae detrimentum patiatur_ (_Matth_. XVI, 26)? Longum est per
singula discutere vel insinuare, per totam legem carpere testimonia de
tali cupiditate. Avaritia mortale crimen. _Non concupisces rem proximi
tui. Non occides_ (_Exod_. XX, 17, 13). Homicida non potest esse cum
Christo. _Qui odit fratrem suum, homicida ascribitur_; vel, _qui non
diligit fratrem suum in morte manet_ (_I Joan_. III, 14, 15). Quanto
magis reus est qui manus suas coinquinavit in sanguine filiorum Dei,
quos nuper acquisivit in ultimis terrae, per exhortationem parvitatis
nostrae?
V. Nunquid sine Deo vel secundum carnem Hiberione veni? Quis me
compulit? alligatus sum spiritu, ut non videam aliquem de cognatione
mea. Nunquid piam misericordiam ago erga gentem illam quae me
aliquando ceperunt, et devastaverunt servos et ancillas domus patris
mei? Ingenuus fui secundum carnem: decorione patre nascor. Vendidi
enim nobilitatem meam (non erubesco, neque me poenitet) pro utilitate
aliorum. Denique servus sum in Christo Jesu Domino nostro, etsi mei me
non cognoscunt. _Propheta in patria sua honorem, non habet_ (_Marc_.
VI, 4). Forte non sumus ex uno ovili, neque unum Deum patrem habemus,
sicut ait: _Qui non est mecum contra me est, et qui non congregat
mecum spargit_ (_Luc_. XI, 23). Non convenit, _Unus destruit, alter
aedificat_ (_Eccli_. XXXIV, 28). Non quaero quae mea sunt.
VI. Non mea gratia; sed Deus quidem hanc sollicitudinem (dedit) in
corde meo, ut unus essem de venatoribus sive piscatoribus quos olim
Deus in novissimis diebus ante praenuntiavit (_Jer_. XXVI, 16).
Invidetur mihi: Quid faciam Domine? Valde despicior. Ecce oves tuae
circa me laniantur atque depraedantur a supradictis latrunculis,
jubente Corotico, hostili mente (longe est a caritate Dei traditor
Christianorum), in manus Scottorum atque Pictorum. Lupi rapaces
deglutierunt gregem Domini, qui utique Hiberione cum summa diligentia
optime crescebat; et filii Scottorum et filiae regulorum monachi
fiebant et virgines Christi; quos enumerare nequeo. Quamobrem injuria
justorum non tibi placeat, etiam usque ad inferos non placebit.
VII. Quis sanctorum non horreat jocundare vel convivio frui cum
talibus? De spoliis defunctorum Christianorum repleverunt domos suas;
de rapinis vivunt, nesciunt miseri. Venenum bibunt, lethalem cibum
porrigunt ad amicos et filios suos. Sicut Eva non intellexit quod
mortem tradidit viro suo; sic sunt omnes qui male agunt, mortem
perennem poenamque perpetuam operantur. Consuetudo Romanorum et
Gallorum Christianorum (est): mittunt viros sanctos idoneos ad Francos
et caeteras gentes cum tot millibus solidorum ad redimendos captivos
baptizatos. Tu omnes interficis, et vendis illos genti exterae
ignoranti Deum: quasi in lupanar tradis membra Christi. Qualem spem
habes in Deum?
VIII. Qui tecum sentit, aut qui communicat verbis alienis et
adulationis, Deus judicabit. Scriptum est enim: _Non solum facientes
mala, sed etiam consentientes damnandi sunt_ (_Rom_. I, 32). Nescio
quid dicam aut quid loquar amplius de defunctis filiorum Dei, quos
gladius supra modum dure tetigit. Scriptum est enim: _Flere cum
flentibus_ (_Rom_. XII, 15); et iterum: _Si dolet unum membrum,
condoleant omnia membra_ (_I Cor_. XII, 26). Quapropter Ecclesia
plorat et plangit filios et filias suas quas adhuc gladius nondum
interfecit, sed prolongati et exportati (sunt) in longa terrarum
spatia...Ut peccatum manifeste gravetur impudentiae, impudens ibi
habitat et abundat. Ibi venundati ingenui homines Christiani in
servitutem redacti sunt, praesertim indignissimorum, pessimorum,
apostatarumque Pictorum.
IX. Idcirco cum tristitia et maerore vociferabor: O speciosissimi
atque amantissimi fratres et filii quos in Christo genui, enumerare
nequeo quid faciam vobis! Non sum dignus Deo neque hominibus
subvenire. Praevaluit iniquitas iniquorum super nos. Quasi extranei
facti sumus. Forte non credunt (quod) unum baptismum percipimus, vel,
unum Deum patrem habemus. Indignum est illis; Hiberia nati sumus,
sicut ait: nonne unum Deum habetis? Quid dereliquistis unusquisque
proximum suum? Idcirco doleo pro vobis, doleo, carissimi mihi; sed
iterum gaudeo intra meipsum; non gratis laboravi, vel peregrinatio mea
in vacuum non fuit; et contigit scelus tam horrendum, ineffabile. Deo
gratias, creduli baptizati de saeculo recessistis ad paradisum. Cerno:
vos migrare coepistis ubi _nox non erit neque luctus, neque mors
amplius_ (_Apoc_. XXI, 4); sed exsultabitis sicut vituli ex vinculis
resoluti, et conculcabitis iniquos, et erunt cinis sub pedibus
vestris.
X. Vos ergo regnabitis cum apostolis et prophetis atque martyribus, et
aeterna regna capietis, sicut ipse testatur (qui inquit): _Venient ab
Oriente et Occidente, et recumbent cum Abraham et Isaac et Jacob in
regno coelorum_ (_Matth_. VIII, 11). _Foris canes, et venefici, et
homicidae, et mendaces_ (_Apoc_. XXII, 15), perjuri: _Pars eorum in
stagnum ignis aeternum_ (_Apoc_. XXI, 8). Non immerito ait Apostolus:
_Ubi justus vix salvus erit, peccator et impius transgressor legis,
ubi se recognoscit_ (_II Petr_. IV, 18). Ubi enim Coroticus cum suis
sceleratissimis rebellatoribus Christi? Ubi se videbunt, qui
mulierculas baptizatas et praedia orphanorum spurcissimis satellitibus
suis distribuunt ob miserum regnum temporale, quod utique in momento
transeat, sicut nubes, vel fumus qui utique vento dispergitur? Ita
peccatores et fraudulenti a facie Domini peribunt: justi autem
epulabuntur in magna constantia cum Christo: judicabunt nationes et
regibus iniquis dominabuntur in saecula saeculorum. Amen.
XI. Testificor coram Deo et angelis suis, quod ita erit sicut
intimavit imperitia mea. Non mea verba, sed Dei, et apostolorum atque
prophetarum (quod ego in Latinum exposui), qui nunquam enim mentiti
sunt. _Qui crediderit, salvus erit; qui vero non crediderit
condemnabitur_ (_Marc_. XVI, 16). Deus locutus est. Quaeso plurimum,
ut quicunque famulus Dei, ut promptus fuerit, ut sit gerulus
litterarum harum, ut neutiquam subtrahatur a nemine, sed magis potius
legatur coram cunctis plebibus, et coram ipso Corotico. Quod si Deus
inspirat illos ut quandoque Deo resipiscant, et vel sero poeniteant
quod tam impie gesserunt homicidae erga fratres Domini, et liberent
captivas baptizatas quas ante ceperunt, ita ut mereantur Deo vivere,
et sani efficiantur hic et in aeternum. Pax Patri, et Filio, et
Spiritui sancto. Amen.
SYNODUS EPISCOPORUM PATRICII, AUXILII ISSERNINI
Gratias agimus Deo Patri et Filio et Spiritui sancto. Presbyteris et
diaconibus et omni clero, Patricius, Auxilius et Isserninus episcopi,
salutem.
Satius nobis negligentes praemonere (quam) culpare quae facta sunt,
Salomone dicente: _Melius est arguere quam irasci_ (_Eccli_. XX,
l).Exempla definitionis nostrae inferius conscripta sunt, et sic
inchoant.
I. Si quis in quaestionem captivis quaesierit in plebe, suo jure, sine
permissione, meruit excommunicari.
II. Lectores denique cognoscant unusquisque ecclesiam in qua psallat.
III. Clericus vagus non sit in plebe.
IV. Si quis permissionem acceperit, et collectum sit pretium, non plus
exigat quam quod necessitas poscit.
V. Si quid supra manserit, ponat super altare pontificis, ut detur
alii indigenti.
VI. Quicunque clericus ab ostiario usque ad sacerdotem sine tunica
visus fuerit, aut turpitudinem ventris et nuditatem non tegat; et si
non more Romano capilli ejus tonsi sint, et uxor ejus si non velato
capite ambulaverit, pariter a laicis contemnentur, et ab Ecclesia
separentur.
VII. Quicunque clericus jussus negligentiae causa ad collectas mane
vel vespere non occurrerit, alienus habeatur, nisi forte jugo
servitutis sit detentus.
VIII. Clericus si pro gentili honrine fideijussor fuerit in quaecunque
quantitate, et si contigerit (quod mirum non potest) per astutiam
aliquam, gentilis ille clerico fallat rebus suis; clericus ille solvat
debitum: nam si armis compugnaverit cum illo, merito extra Ecclesiam
computetur.
IX. Monachus et virgo, unus ab hinc, et alia ab aliunde, in uno
hospitio non commaneant, nec in uno curru a villa in villam
discurrant, nec assidue invicem confabulationem exerceant.
X. Si inceptum boni operis ostenderit in psallendo, et comam habeat,
ab Ecclesia excludendus, nisi statui priori se restituerit.
XI. Quicunque clericus ab aliquo excommunicatus fuerit et alius eum
susceperit, ambo coaequali poenitentia utantur.
XII. Quicunque Christianus excommunicatus fuerit, nec ejus eleemosyna
recipiatur.
XIII. Eleemosynam a gentibus offerendam in ecclesiam recipi non licet.
XIV. Christianus qui occiderit, aut fornicationem fecerit, aut more
gentilium ad aruspicem meaverit; per singula crimina annum
poenitentiae agat: impleto, cum testibus veniat anno poenitentiae, et
postea resolvetur a sacerdote.
XV. Et qui furtum fecerit, dimidium poeniteat, viginti diebus cum
pane; et si fieri potest, rapta repraesentet: sic in Ecclesiam
renuetur.
XVI. Christianus qui crediderit esse _Lamiam_ in speculo, quae
interpretatur _Striga_, anathematizandus, quicunque super animam,
famam istam imposuerit; nec ante in Ecclesiam recipiendus quam ut idem
criminis quod fecit, sua iterum voce revocet: et sic poenitentiam cum
omni diligentia agat.
XVII. Virgo quae voverit Deo permanet casta, et postea nupserit
carnalem sponsum, excommunionis sit donec convertatur. Si conversa
fuerit, et dimiserit adulterium, poenitentiam agat, et postea non in
una domo nec in una villa habitent.
XVIII. Si quis excommunionis fuerit, nec nocte pascharum in ecclesiam
(non) introeat, donec poenitentiam recipiat.
XIX. Mulier Christiana quae acceperit virum honestis nuptiis, et
postmodum discesserit a primo, et junxerit se adulterio, quae haec
fecit, excommunionis sit.
XX. Christianus qui fraudat debitum cujuslibet ritu gentilium,
excommunionis sit donec solvat debitum.
XXI. Christianus cui dereliquerit aliquis, et provocat eum in ductum
et non in ecclesiam, ut ibi examinetur causa, qui sic fecerit alienus
sit.
XXII. Si quis tradiderit filiam suam viro honestis nuptiis, et
amaverit alium et consentit filiae suae, et acceperit dotem, ambo ab
Ecclesia excludantur.
XXIII. Si quis presbyterorum ecclesiam aedificaverit, non offerat
antequam adducat suum pontificem, ut eam consecret, quia sic decet.
XXIV. Si quis advena ingressus fuerit plebem, non ante baptizet neque
offerat, nec consecret, nec ecclesiam aedificet, nec permissionem
accipiat ab episcopo; nam qui a gentibus sperat permissionem, alienus
sit.
XXV. Si quae a religiosis hominibus donata fuerint, diebus illis
quibus pontifex in singulis habitaverit ecclesiis, pontificialia dona,
sicut mos antiquus, ordinare, ad episcopum pertinebunt, sive ad usura
necessarium, sive egentibus distribuendum, prout ipse episcopus
moderabit.
XXVI. Si quis vero clericus contravenerit, et dona invadere fuerit
deprehensus, ut turpis lucri cupidus ab Ecclesia sequestretur.
XXVII. Clericus episcopi in plebe quislibet novus ingressor, baptizare
et offerre illum non licet, nec aliquid agere: qui si sic non faciat,
excommunionis sit.
XXVIII. Si quis clericorum excommunionis fuerit solus, non in eadem
domo cum aliis orationem faciat; nec offerre nec conservare licet,
donec se faciat emendatum; qui si sic non fecerit, dupliciter
vindicetur.
XXIX. Si quis fratrum accipere gratiam Dei voluerit, non ante
baptizetur quam quadragesimum agat.
XXX. Episcopus quislibet qui de sua in alteram progreditur parochiam,
nec ordinare praesumat, nisi permissionem acceperit ab eo qui in suo
principatu est; die dominica offerat tantum susceptione, et obsequi
hic contentus sit.
XXXI. Si quis conduxerit e duobus clericis quos discordare convenit
per discordiam aliquam, prolatum uni e duobus hostem ad interficiendum
homicidam congruum est nominari; qui clericus ab omnibus rectis
habetur alienus.
XXXII. Si quis clericorum voluerit juvare captivo, cum suo pretio illi
subveniat: nam si per furtum illum inviolaverit, blasphemantur multi
clerici per unum latronem; qui sic fecerit, excommunionis sit.
XXXIII: Clericus qui de Britannis ad nos venit sine epistola, etsi
habitet in plebe, non licitum ministrare.
XXXIV. Diaconus nobiscum similiter, qui inconsulto suo abbate, sine
litteris in aliam parochiam assentiat, nec cibum ministrare decet: et
a suo presbytero quem contempsit, per poenitentiam vindicetur: et
monachus inconsulto abbate vagulus debet vindicari.
_Finiunt synodi instituta._
PROVERBIA ALIQUA S. PATRICII.
Patricius dicit: Satius est nobis negligentes praemonere, ne delicta
abundent, quam culpare quae sunt facta. Salomon: _Melius est arguere
quam irasci_ (_Eccli_. XX, 1).
Patricius ait: Non oportet judices Ecclesiae habere timorem hominum,
sed timorem Dei; quia _Timor Dei principium sapientiae est_ (_Psal_.
CX, 10).
Non oportet judices Ecclesiae Dei habere sapientiam hujus mundi; quia
_sapientia hujus mundi stultitia est apud Deum_ (_I Cor_. III, 19);
sed sapientiam Dei habere.
Non oportet judices Ecclesiae munera suscipere: _quia munera excaecant
oculos sapientium, et mutant verba justorum_ (_Deut_. XVI, 19).
Non oportet judices Ecclesiae habere personam in judicio: quia _Non
est acceptio personarum apud Deum_ (_Rom_. II, 11).
Non oportet judices Ecclesiae cautelam saecularem habere, sed exempla
divina: quia non oportet servum Dei cautum esse vel astutum.
Non oportet judices Ecclesiae tam veloces esse in judicio, donec
sciant quam verum fiat quod scriptum est: _Noli judex esse cito_
(_Prov_. XXV, 8).
Non oportet judices Ecclesiae volubiles esse.
Non oportet judices Ecclesiaae mendacium dicere; quia magnum crimen
est mendacium. Sed oportet judices Ecclesiae rectum judicium judicare;
quia in quocunque judicio judicaverint, judicabitur de eis.
Patricius (_ait_): Exempla majorum perquire, ubi nihil fallaciae
invenies.
Patricius ait: Judices qui non recte judicant judicia Ecclesiae, non
judices, sed falsatores sunt.
CANONES S. PATRICIO ASCRIPTI.
---
I.
_De judicio clericorum, ut non sit apud iniquos, aut apud infideles_.
Omnis mundialis sapiens, si sapiens sit, non judicet judicia
Ecclesiae.
II
_De subjectione populi principi_.
Ministri vos estis, et unusquisque vestrum principem suum cui assistat
et ministrat, timeat.
III.
_De poenitentia blasphemantis principem bonum_.
Qui murmurat verba blasphemiae contra principem bonum per odium aut
invidiam, cum pane et aqua poeniteat septem diebus, exemplo Mariae
contra Moysen murmurantis.
IV.
_De eo quod incertum sit, utrum priorem gradum episcopus post lapsum
recipiat_.
Patricius episcopus dicit: Qui sub gradu peccat, debet excommunicari,
quia magna est dignitas hujus nominis; tamen potest redimere animam
suam post poenitentiam: ad priorem gradum venire difficile. Nescio an
non. Deus scit.
V.
_De recipienda adultera post poenitentiam, et de quantitate
poenitentiae_.
Si alicujus uxor fornicata fuerit cum alio viro, non adducet aliam
uxorem, quandiu viva fuerit uxor prima. Si forte conversa fuerit et
agat poenitentiam, suscipiet eam, et serviet ei in vicem ancillae, et
annum integrum in pane et aqua per mensuram poeniteat, nec in uno
lecto permaneant.
VI.
_De alienis adeundis ad judicandum_.
Si quae quaestiones in hac insula oriantur, ad sedem apostolicam
referantur.
VII.
_De poenitentia agenda in ultimo spiritu_.
Si quis infirmatur, agat poenitentiam, etiam ex necessitate, quia
misericors est Deus.
VIII.
_De eo quod insipientes praeesse non debent_.
Synodus totius mundi, et Patricias decrevit: Qui insipiens est, nullo
modo praeesse liceat, sed sub manu abbatis catholici opus suum
exerceat.
IX.
_De collectura pecuniae non vituperanda, necessitate cogente_.
Patricius ait: Si quis acceperit permissionem pontificis, et collectum
sit pretium captivi, non plus exegerit quam necessitas poposcit. Si
quid supra remanserit, ponat super altare, et indigentibus detur et
captivis.
Item si quis, colligit pecuniam sub nomine misericordiae, non audeat
spoliare Ecclesiam Dei, sed reges et plebiles, quibus melius est dare
quam recondere.
SYNODUS S. PATRICIO ATTRIBUTI
CAPUT PRIMUM.
_De habitatione cum fratribus peccatoribus_.
De eo quod mandastis, de habitatione cum fratribus peccatoribus,
audite Apostolum dicentem: _Cum hujusmodi ne cibum quidem sumere_ (_I
Cor_. V, 11); non ejus escas sumas cum eo. Caeterum si _bos_ sis et
_trituras_, hoc est, si doctor es et doces, _non obturatur tibi os_
(_I Cor_. IX, 9), _et dignus es mercede tuu_ (_Luc_. X, 7). Sed _oleum
peccatoris non impinguet caput tuum_ (_Psal_. CXL, 5): sed corripe
adhuc et argue.
CAPUT II.
_De oblationibus eorum_.
_Contentus tegmento et alimento tuo_, caetera _dona iniquorum reproba_
(_Eccli_. XXXIV, 23), quia non sumit lucerna nisi quod alitur.
CAPUT III.
_De poenitentia post ruinus_.
Statuitur ut abbas videat cui attribuetur potestas alligandi et
solvendi; sed aptior est, juxta Scripturae exempla, veniam. Si vero
cum fletu et lamentatione et lugubri cum veste, sub custodia
poenitentia brevis, quam longa et remissa cum temperamentis.
CAPUT IV.
_De excommunicato repellendo_.
Audi Dominum dicentem: _Si tibi non audierit, sit tibi velut gentilis
et publicanus_ (_Matth_. XVIII, 37). Non maledices, sed repelles
excommunicatum a communione et mensa, et missa et pace. Et _si
haereticus est, post unam correptionem devita_ (_Tit_. III, 10).
CAPUT V.
_De suspectis causis_.
Audi Dominum dicentem: _Sinite utraque crescere usque ad messem_
(_Matth_. XIII, 30), hoc est, donec veniet qui _manifestabit consilia
cordium_ (_I Cor_. IV, 5), ne judicium ante diem judicii facias. Vide
Judam ad mensam Domini, et latronem in paradiso.
CAPUT VI.
_De vindictis Ecclesiae_.
Audi item Dominum dicentem: _Qui effuderit sanguinem_ innocentem,
_sanguis ipsius effundetur_ (_Gen_. IX, 6), sed ab eo qui portat
gladium dictatur, aut vindictae innocens habetur. De caeteris autem
per legem evangelicam, ab eo loco in quo ait: Et eum _qui aufert
aliquid a te, ne repetas_ (_Luc_. VI, 30), sed libenter; si ipse quid
referat, humiliter recipias.
CAPUT VII.
_De baptismatis incertis_.
Statuunt ne rebaptizati (sint) qui symboli traditione a quocunque
acceperunt, quia non inficit semen seminantis iniquitas. Sin vero, non
est rebaptizare, sed baptizare. Non absolvendos autem lapsos a fide
credamus, nisi per impositionem manus accepi.
CAPUT VIII.
_De reis autem abstractis ab Ecclesia_.
Non ad reorum defensionem facta est Ecclesia, sed judicibus
persuadendum est, ut spiritali morte eos occiderent, qui ad sinum
matris Ecclesiae confugiunt.
CAPUT IX.
(Desideratur.)
CAPUT X.
_De lapsis post gradum_.
Audi canonica instituta: Qui cum gradu cecidit, sine gradu surgat:
contentus nomine tantum, amittat ministerium, nisi qui tantum a
conspectu Domini peccans non recessit.
CAPUT XI.
_De separations sexuum post lapsum_.
Consideret unusquisque in conscientia sua si amor et desiderium
cessavit peccati; quia corpus mortuum non inficit corpus alterius
mortui. Sin vero, separentur.
CAPUT XII.
_De oblatione pro defunctis_.
Audi Apostolum dicentem: _Est autem peccatum ad mortem, non pro illo
dico, ut roget quis_ (_I Joan_. V, 16). Et Dominus: _Nolite donare
sanctum canibus_ (_Matth_. VII, 6). Qui enim in vita sua sacrificium
non merebitur accipere, quomodo post mortem illi poterit adjuvare?
CAPUT XIII.
_De sacrificio_.
In nocte paschae, si fas est ferre foras. Non foras fertur, sed
fidelibus deferatur. Quid aliud significat, quod _in una domo_ sumitur
agnus, quam sub uno fidei culmine creditur et communicatur Christus?
CAPUT XIV.
_De abstinenti...a cibis_.
Statutum ut Christi adventum sponsi nullas ratas leges inveniat
jejunii. Quid autem inter Novatiainum et Christianum interest, nisi
quod Novotianus indesinenter, Christianus vero per tempus abstineat?
ut locus, et tempus, et persona per omnia observetur.
CAPUT XV.
_De relinquenda vel docenda patria_.
Docenda patria prius per exemplum Domini, et derelinquenda postea, si
non proficiat, juxta exemplum Aposloli. Sed qui potest proficere,
licet periclitatur, ubique doceat, et se ostendat; qui vero non
potest, taceat et abscondat: alius quippe ab Jesu in domum suam
mittitur, alius sequi jubetur.
CAPUT XVI.
_De falsis episcopis_.
Qui non secundum Apostolum electus est ab altero episcopo, est
damnandus; et deinde ad reliquaui plebem declinandus et degradandus.
CAPUT XVII.
_De proposito monachorum_.
Monachi sunt qui solitarii sine terrenis opibus habitant sub potestate
episcopi vel abbatis. Non autem monachi, sed _Vactro_ periti, hoc est,
contemptores solliciti ad vitam perfectam in aetate perfecta. Hoc est,
a viginti annis debet unusquisque constringi non attestando, sed voto
perficiendo, ut est illud: _Unusquisque sicut proposuit corde suo_ (_I
Cor_. VII, 37) faciat, et ut _Vota mea reddam in conspectu Domini_
(_Psal_. CXV, 14, 18), et reliqua: quo voto vivitur, situs locorum
coarctat: si superabundantia, in omnibus devitetur in vita; quia (_II
Cor_. XI, 27) in frigore et nuditate, in fame et siti, in vigiliis et
jejuniis vocati sunt.
CAPUT XVIII.
_De tribus seminibus Evangeliorum_.
Centesimum (_Matth_. XIII, 8, 25) episcopi et doctores, qui omnibus
omnia sunt; sexagesimum, clerici et viduae qui continentes sunt;
trigesimum, laici qui fideles sunt, qui perfecte Trinitatem credunt.
His amplius non est in messe Domini; monachos vero et virgines cum
centesimis jungimus.
CAPUT XIX.
_Qua aetate baptizandi_.
Octavo die catechumeni sunt, postea solemnitatibus Domini baptizantur,
id est, Pascha, Pentecoste et Epiphania.
CAPUT XX.
_De parochiis_.
Cum monachis non est dicendum quorum malum est inauditum, qui unitatem
vero plebis non incongrue suscepimus.
CAPUT XXI.
_De retinendis vel dimittendis monachis_.
Unusquisque fructum suum in Ecclesia in qua imbutus est perfruatur,
nisi causa majoris profectus ad ultoris ferre permisso abbatis cogat.
Si vero exierit, causa utilior cum benedictione dicatur, _Ecce Agnus
Dei_, non quae sua sunt singuli quaerentes, sed quae _Jesu Christi_
(_Philipp_. II, 21). Vocationis autem causam non permittant subditos
discurrere.
CAPUT XXII.
_De sumenda Eucharistia post lapsum_.
Post examinationem carceris sumenda est, maxime autem in nocte
Paschae, in qua qui non communicat, fidelis non est. Ideo brevia sunt
et stricta apud eos spatia, ne anima fidelis intereat tanto tempore
jejuna medicinae, Domino dicente: _Nisi manducaveritis carnem Filii
hominis, non habebitis vitam in vobis_ (_Joan_. VI, 54).
CAPUT XXIII.
_De juramento_.
_Non jurare omnino_ (_Matth_. V, 34). De hoc consequente lectionis
series docet, non adjurandam esse creaturam aliam, nisi creatorem: ut
prophetis mos est: _Vivit Dominus et vivit anima mea_ (_IV Reg_. II,
2, 4, 6); et: _Vivit Dominus cui assisto hodie_ (_III Reg_. XVIII,
15). Finis autem contradictionis est nisi Domino. Omne enim quod amat
homo, hoc et juratur.
CAPUT XXIV.
_De contentione duorum absque testibus_.
Statuunt ut per quatuor sancta Evangelia, antequam communicet,
testatur quid probatur, et deinde sub judice fama relinquatur.
CAPUT XXV.
_De toro fratris defuncti_.
Audi decreta synodi super istis. Frater torum defuncti fratris non
ascendat, Domino dicente: _Erunt duo in carne una_ (_Gen_. II, 24).
Ergo uxor fratris soror tua est.
CAPUT XXVI
_De meretrice conjuge_.
Audi Dominum dicentem: _Qui adhaeeret meretrici, unum corpus
efficitur_ (_I Cor_. VI, 16). Item: _Adultera lapidetur_ (_Lev_. XX,
10; _Deut_. XXII, 22); id est, huic vitio moriatur, ut desinat
crescere quae non desinit moechari. Item: _Si adulterata fuerit
mulier, nunquid revertitur ad virum suum priorem_ (_Jer_. III, 1)?
Item: Non licet viro dimittere uxorem, _nisi ob causam fornicationis_
(_Matth_. V, 32; XIX, 9): ac si dicat, ob hanc causam. Unde si ducat
alteram velut post mortem prioris, non vetunt.
CAPUT XXVII.
_De voluntate virginis vel patris, in conjugio_.
Quod vult pater, faciat virgo, quia _caput mulieris vir_ (_I Cor_. XI,
3). Sed requirenda est a patre voluntas virginis, dum _Deus relinquit
hominem in manibus consilii sui_ (_Eccli_. XV, 14).
CAPUT XXVIII.
_De primis vel secundis votis_.
Eadem ratione observanda sunt prima vota, et prima conjugia, aut
secundis prima non sint irrita, nisi fuerint adulterata.
CAPUT XXIX.
_De consanguinitate in conjugio_.
Intelligite quid lex loquitur, non minus nec plus. Quod autem
observatur apud nos, ut quatuor genera dividantur, nec vidisse dicunt
nec legisse.
CAPUT XXX.
_De vindicandis assuetis_.
Nunquam vetitus licet: verum observandae sunt leges jubilaei, hoc est
quinquaginta anni ut non affirmentur incerta veterato temporis. Et
ideo omnes negotia subscriptione Romanorum confirmanda est.
CAPUT XXXI.
_De gentilibus qui ante baptismum credunt, quam poenitentiam habeunt_.
Remittuntur quidem omnium peccata in baptismo; sed quia cum fideli
conscientia infidelem tempor...vixit, ut fidelis peccator judicandus
est.
_Finit Patricii synodus_.
CANONES ALII S. PATRICIO ATTRIBUTI
_E codice ms. Collegii Benedictini Cantabrigiae descripti_.
I.
_De unitate subditorum_.
Quis ergo audet scindere unitatem, quam nemo hominum solvere vel
reprehendere potest? _Multitudinis autem credentium erat cor unum et
anima una, et nulla erat separatio in eis, nec quisquam ex bonis suis
dicebat esse aliquid: sed erant illis omnia communia. Gratia quoque
erat magna super illos omnes, nec in eis aliquis indigens. Nam
quicunque possessores agrorum aut domorum erant, vendentes afferebant
pretia illorum et ponebant ante_ [pedes] _apostolorum; et dividebatur
unicuique ut opus erat_ (_Act_. IV, 32-35). Deinde: _Quidam autem vir
nomine Ananias_, etc., usque ad illa verba: _Audiens autem Ananias
haec verba, cecidit et exspiravit_ (_Act_. V, 1-5).
II.
_De furto in ecclesia peracto_.
Qui furatus fuerit pecuniam ab ecclesia sancta ubi martyres et corpora
sanctorum dormiunt, illius manus vel pes circumcidatur, aut in
carcerem mittatur, aut in peregrinationem ejiciatur, et restituat
duplum; et jurabit quod non revertetur donec impleverit poenitentiam.
III.
_De veris viduis_.
De veris viduis Paulus: _Vidua eligatur non minus annorum_ 60, _unius
viri uxor_ (_I Tim_. V, 9). Nota: Si plures viros habuerit, vidua non
sit.
_Adjiciuntur deinde mox sequentes duo canones: sed an S. Patricii, vel
cujus sint, e ms. Benedictino non liquet. Eorum vero posterior in
codice Cottoniano canonum, tit._ 66, _diserte synodo Hiberniensi
ascribitur._
I. De eo quod non repudianda sit, si sterilis, si deformis est, si
aetate vetula, si fetida, si temulenta, si iracunda, si jurgatrix,
tenenda sit velis nolis. Qualiscunque accepta sit, tenenda est.
II. Omnis adulter sive a concelebratione, sive a communicatione
mensae, sive a colloquio, sive a comitatu, usque dum poeniteat,
excludendus est.
CHARTA S. PATRICII.
In nomine Domini nostri Jesu Christi. Ego Patricius humilis
servunculus Dei, anno incarnationis ejusdem quadringentesimo vigesimo
quinto, in Hiberniam a sanctissimo papa Coelestino legatus, Dei gratia
Hibernicos ad viam veritatis converti. Et cum eos in fide catholica
solidassem, tandem in Britanniam sum reversus, ac, ut credo, duce Deo,
_qui vita est et via_ (_Joan._ XIV, 6), incidi in insulam _Ynswytryn_,
in qua inveni locum sanctum ac vetustum, a Deo electum et
sanctificatum, in honore intemeratae Virginis Dei genitricis Marias.
Ibique reperi quosdam fratres rudimentis catholicae fidei imbutos, et
piae conversationis, qui successerunt discipulis sanctorum Phagani et
Diruviani, quorum nomina, pro vitae meritis, veraciter credo scripta
in coelis (_Philip_. IV, 5). Et quia in memoria aeterna erunt justi
(_Psal_. CXI, 7), cum eosdem fratres tenere dilexissem, eorum nomina
scripto meo redigere volui, quae sunt: Brumban, Hyregaan, Bremwal,
Wencreth, Bantommeweng, Adelwolred, Loyor, Wellias, Breden, Swelwes,
Hinloernus, et alius Hyn. Hi cum essent nobilibus orti natalibus,
nobilitatem suam fidei operibus ornare cupientes, eremiticam vitam
ducere elegerunt. Et quoniam inveni eos humiles ac quietos, elegi
potius cum illis abjectus esse, magis quam in regalibus curiis
habitare (_Psal_. LXXXIII, 11). Sed quia omnium nostrum _erat cor unum
et anima una_ (_Act_. IV, 32), elegimus omnes simul habitare, comedere
et bibere pariter, et in eadem domo dormire. Sicque me licet invitum
sibi praetulerunt. _Non enim dignus eram solvere corrigiam
calceamentorum_ (_Marc_. I, 7) eorum.
Et cum vitam monasticam ita duceremus juxta normam probabilium Patrum,
ostenderunt mihi praefati fratres scripta sanctorum Phagani et
Diruviani, in quibus continebatur, quod duodecim discipuli sanctorum
Philippi et Jacobi, ipsam vetustam ecclesiam construxerunt in honore
praelibatae Advocatricis nostrae, per doctrinamentum beati archangeli
Gabrielis. Insuper et quod Dominus eamdem ecclesiam coelitus in honore
suae Matris dedicaverat, et quod tres reges pagani, ipsis duodecim ad
eorum sustenementum duodecim portiones terrae dederunt; nec non et in
scriptis recentioribus inveni, quod sancti Phaganus et Diruvianus
perquisierant ab Eleutherio papa, qui eos miserat, triginta annos
indulgentiae. Et ego frater Patricius a piae memoriae Coelestino papa
duodecim annos tempore meo acquisivi.
Post multum vero temporis, assumpto mecum Wellia confratre meo, per
condensitatem silvae cum magna difficultate conscendimus cacumen
montis qui eminet in eadem insula. Quo cum pervenissemus, apparuit
oratorium unum vetustum et fere dirutum, habile tamen devotioni
Christianae, et (prout mihi videbatur) a Deo electum. Quod cum
ingressi essemus, anta odoris suavitate replebamur, ut in paradisi
amoenitate positos nos crederemiis. Egredientes igitur et
reingredientes, locumque diligentius perscrutantes, invenimus volumen
unum in quo scripti erant Actus apostolorum, pariter cum actis et
gestis sanctorum Phagani et Diruviani, ex magna parte consumptum; in
cujus tamen fine voluminis invenimus scripturam quae dicebat quod
praedicti Phaganus et Diruvianus, per revelationem Domini nostri Jesu
Christi idem oratorium aedificaverunt in honore sancti Michaelis
archangeli, quatenus ibi ab hominibus haberet honorem, qui homines in
perpetuos honores, jubente Deo, est introducturus. At cum delectaret
nos illa scriptura, nitebamur eam ad finem legere. Dicebat enim eadem
scriptura quod venerandi Phaganus et Diruvianus moram ibi fecerunt per
novem annos, et quod ipsi etiam perquisierant triginta annorum
indulgentiam omnibus Christicolis locum ipsum ad honorem beati
Michaelis pia voluntate visitantibus. Invento ergo tanto divinae
bonitatis thesauro, ego et frater Wellias tribus mensibus jejunavimus,
orationibus vacantes et vigiliis, daemonibusque et belluis
multiformiter apparentibus imperantes. Quadam autem nocte cum me
sopori dedissem, apparuit mihi Dominus Jesus in visa dicens: Patrici
serve meus, scias me elegisse locum istum ad honorem nominis mei, et
ut hic honoranter invocent adjutorium archangeli mei Michaelis. Et hoc
tibi signum et fratribus tuis, quatenus et ipsi credant: brachium tuum
sinistrum arescet, donec quae vidisti annuntiaveris fratribus qui in
cella sunt inferiori, et denuo hic redieris. Et factum est ita.
Ab illo die statuimus duos fratres in perpetuum ibi, nisi pastores
futuri ob justam causam aliter decreverint. Arnulpho autem et Ogmar
Hibernicis fratribus qui mecum venerant de Hibernia, pro eo quod ad
exhortationem meam apud dictum humiliter oratorium manere coeperunt,
praesentem paginam commisi, aliam similem in arca sanctae Mariae
retinens, in monumentum posteris. Et ego frater Patricius per
consilium fratrum meorum, omnibus qui silvam ex omni parte praefati
montis (_Psal_. LXXIII, 6) in securi et ascia, pia intentione
dejecerint, ut facilior paretur aditus Christianis, ecclesiam beatae
perpetuaeque Virginis pie visitantibus, centum dies veniae concedo.
De Tribus Habitaculis Liber
CAPUT PRIMUM.
De tribus habitaculis, regno Dei, mundi, inferno. Regni Dei bona, et
inferni mala.
Tria sunt sub omnipotentis Dei manu habitacula, primum, imum, medium:
quorum summum regnum Dei vel regnum coelorum dicitur; imum vocatur
infernus; medium mundus praesens vel orbis terrarum appellatur. Quorum
extrema omnino sibi invicem sunt contraria, et nulla sibi societate
conjuncta. Quae enim societas potest esse lucis ad tenebras, et
Christi ad Belial (II Cor. VI, 14, 15)? Medium autem nonnullam habet
similitudinem ad extrema. Unde lucem et tenebras habet, frigus et
calorem, dolorem et sanitatem, laetitiam et maerorem, odium et amorem,
bonos et malos, justos et injustos, dominos et servos, regnum et
subjectionem, famem et satietatem, mortem et vitam, et innumera
hujusmodi. Quorum omnium pars una imaginem habet regni Dei, pars
altera inferni. Commixtio namque malorum simul et bonorum in hoc mundo
est; in regno autem Dei nulli mali sunt, sed omnes boni; at in inferno
nulli boni, sed omnes mali: et uterque locus ex medio suppletur.
Hominum enim hujus mundi, alii elevantur ad coelum, alii trahuntur ad
infernum. Similes quippe similibus junguntur, id est, boni bonis, et
mali malis; justi homines justis angelis, et transgressores homines
transgressoribus angelis; servi Dei Deo, servi diaboli diabolo:
benedicti vocantur ad regnum sibi paratum ab origine mundi, maledicti
expelluntur in ignem aeternum, qui paratus est diabolo et angelis ejus
(Matth. XXV, 34, 41).
Bona autem regni coelestis dicere, vel cogitare, vel intelligere ut
sunt, nullus potest carne vestitus: multo enim majora et meliora sunt,
quam cogitantur et intelliguntur; unde scriptum est: Quod oculus non
vidit, nec auris audivit; nec in cor hominis ascendit, quae
praeparavit Deus diligentibus se (I Cor. II, 9). Regnum namque Dei
omni fama majus, omni laude melius, omni scientia innumerabilius, omni
gloria quae putatur, excellentius. Mala etiam inferni dicere vel
cogitare, ut sunt, nemo potest: pejora quippe sunt valde quam
cogitantur. Regnum itaque Dei plenum est lucis, et pacis, et
caritatis, et sapientiae, et gloriae, et honestatis, et dulcedinis, et
dilectionis, et melodiae, et laetitiae, et beatitudinis perennis, et
omnis boni ineffabilis, quod nec dici nec cogitari potest. At locus
inferni plenus est tenebrarum, discordiae, odii, stultitiae, miseriae,
turpitudinis, amaritudinis, offensionis, doloris, adustionis, sitis,
famis, ignis inexstinguibilis, tristitiae, vindictae perennis, et
omnis ineffabilis mali, quod nec dici nec cogitari potest. Cives coeli
sunt justi homines et angeli, quorum rex est Deus omnipotens; at
contra cives inferni sunt impii homines et daemones, quorum princeps
est diabolus. Satiat justos visio sanctorum hominum et angelorum, et
super omnia ipsius Dei. Cruciat impios et peccatores visio hominum
damnatorum et daemonum, et super omnia ipsius diaboli. Nihil in regno
Dei desideratur quod non inveniatur: at in inferno nihil invenitur
quod desideratur. In regno Dei nihil invenitur, nisi quod placet, et
delectat, et satiat; at contra in lacu miseriae perennis nihil
videtur, nihilque sentitur, nisi quod displicet, nisi quod offendit,
nisi quod cruciat. (In regno aeterno erit vita sine morte, veritas
sine errore, felicitas sine perturbatione.) Omne bonum in regno Dei
abundat, et nullum malum; omne malum in carcere diaboli abundat, et
nullum bonum. Nullus indignus in regno Dei suscipitur; nullus vero
dignus, nullus justus ad infernum trahitur.
CAPUT II.
De poenis infernalibus.
Principalia autem sunt duo tormenta in inferno: frigus intolerable, et
calor ignis inexstinguibilis. Unde in Evangelio legitur: Illic erit
fletus et stridor dentium (Matth. XIII, 51; XXII, 13, et XXV, 30).
Fletus namque et liquefactio oculorum ex calore nascitur; stridor vero
dentium ex frigore nascitur. Hinc etiam beatus Job: De aquis, inquit,
nivium transibunt ad calorem nimium (Job. XXIV, 19). De quibus duobus
innumera pendent poenarum genera; videlicet, sitis intolerabilis,
poena famis, poena fetoris, poena horroris, poena timoris, poena
angustiae, poena tenebrarum, severitas tortorum, praesentia daemonum,
ferocitas bestiarum, crudelitas ministrantium, dilaceratio immortalium
vermium, vermis conscientiae, ignitae lacrymae, suspiria, miseriae,
dolor sine remedio, vincula sine solutione, mors aeterna, poena sine
fine, absentia Christi post visionem ejus, quae sola omnia supra dicta
superat, et omnibus poenis intolerabilior.
CAPUT III.
De his quos poenae aeternitas a mundi voluptate non deterret. Inferni
duplex poena. Anni 100 nulla aeternitatis portio.
Vae igitur illis perenne qui subire haec omnia mala etiam sine fine
merentur, pro delectabili unius horae somnio: tanta etenim et talis
est omnis hujus mundi gloria, ad aeternam comparata gloriam. Melius
erat eis, quod dictum est de infelice Juda (Matth. XXVI, 24), non
nasci, quam malis suis meritis plagas inferni sustinere. Quid
stultius, quid insanius est, quam umbra et imagine et similitudine
verae gloriae et verae delectationis, verae pulchritudinis, veri
decoris, veri honoris, more infantium, decipi et superari; et ipsam
veram gloriam non quaerere, non desiderare? Quis imaginem auri in
aqua, ipso auro neglecto, eligeret; et non statim a cunctis fatuus et
insanus crederetur? Quis orbem solis in speculo redditum, vel in
qualibet materia formatum plus diligeret, quam ipsum solem; et non ab
omnibus derideretur? Sic irridendus, imo dolendus est, quisquis mundi
hujus caducam fragilitatem et inutilem carnis voluptatem diligit,
quaerit, contendit, aeterna gloria contempta, et neglectis regni
coelestis ineffabilibus gaudiis. Hoc commercium insipientium valde
est, et miserorum, et cor sanum non habentium, etiamsi plagae inferni
non sequerentur, quae nec dici nec cogitari possunt. Duplex vero plaga
est, abesse a regno Dei, et esse semper in inferno, id est, cum
diabolo damnari; praesentiam amittere angelorum, et terribilem
daemonum semper pati praesentiam. Quantum caveri, vitari, metui debet,
nullo modo dici potest. Quis cum sano sensu pro unius diei deliciis,
centum annorum poenam eligeret? Et miseri tamen et sine ulla
sapientia, voluptatem carnis sequentes, non vitant, non effugiuint
intolerabiles poenas, non centum annorum, non millies mille, sed
omnium sine fine saeculorum pro quadraginta vel sexaginta annorum
deliciis, vel qualibet corruptibili delectatione. Quantum autem
interest inter unum diem, et centum annos; non tantum utique, sed
plures interest inter quadraginta vel sexaginta vel centum annos, et
aeternitatem, sive in bono, sive in malo futuram. Unus enim dies
aliqua portio est in centum annorum spatio, quamvis valde modica: at
vero centum annorum spatium nulla portio est in illa aeternitate. Si
enim, verbi gratia, centesima vel millesima pars esset aeternitatis,
praedictum ejus spatium post centuplum ejus spatium vel milluplum
aeternitas esse desineret: quod ratio non sinit aeternitatis, quae si
ullo modo, ullo tempore finiretur, aeternitas omnino non esset.
CAPUT IV.
A via lata ad arctam migrare. Beatorum felicitas, scientia, sortis
suae amor. De ineffabili visionis Dei suavitate.
Fortiter ergo carnali resistendum est voluptati, fortiter contra
fallaces hujus mundi blanditas pugnandem est, contraque multimodas
Satanae suggestiones vigilandum. Omni studio lata saeculi via vitanda
est, quae ducit ad mortem (Matth. VII, 13); at vero omni cordis
desiderio via angusta quae ducit ad vitam, adeunda est et appetenda.
Via haec angusta est via abstinentiae, et castitatis, et humilitatis,
et omnis religionis; quam viam ante nos Christus attrivit, qua via ad
suum regnum migravit. Cujus vestigia et nos sequamur, donec post eum
ad urbem regiam perveniamus in qua ipse regnat. De qua urbe quidquid
homo dixerit, quasi stilla de mari est, vel quasi scintilla de foco.
In qua videlicet urbe fulgebunt justi sicut sol (Matth. XIII, 43), ut
Dominus ait. Ubi summa pax erit, summa quies, nullus labor, nullus
dolor, nulla paupertas, nec senectus, nulla mors, nec ulla nox, nullum
cibi desiderium, nullum sitis incendium; sed cibus et potus omnium
erit visio Christi et sanctae Trinitatis, et contemplatio puro cordis
oculo ipsius Divinitatis, et assidua lectio, ut ita dicam, libri
vitae, id est, aeternae veritatis et summae sapientiae, et Verbi Dei,
quae est Jesu Christi visio; ubi quidquid nunc nos latet, manifestius
erit; ubi ratio manifesta erit cur hic electus est, et ille
reprobatus; cur hic in regnum assumptus, et ille in servitutem
redactus; cur alius in utero moritur, alius in infantia, alius in
juventute, alius in senectute; cur alius pauper est, alius dives; cur
filius adulterae baptizatur, et aliquando filius legitimae conjugis
ante baptismum moritur; cur qui bene incipit vivere, aliquando male
finit; et qui male incipit, saepe bene finit. Haec omnia et hujusmodi
multa in libro vitae plana et aperta erunt. In eadem urbe praemium
singulorum, omnium; et omnium, per caritatem singulorum erit. Ibi
omnium bonum omnibus patebit. Ibi omnes invicem suas cogitationes
cognoscent. Ibi nullus superior superbus erit, nullus inferior
invidus. Quomodo enim qui omnes sicut seipsum diliget, alicui invidere
poterit; cum nemo sibi ipsi invideat? Ibi nullus melius esse vel
superius concupiscet quam erit, quia aliter esse quam quod meruit, nec
esset decorum; nec aliter esse desiderabit quam quod erit, quia ita
esse ut erit, pulchrum erit, non solum sibi ipsi, sed etiam universo
corpori Ecclesiae coelestis. Quomodo enim quodlibet membrum in
corpore, si superius vel inferius ponatur quam natura constituit,
monstruosum efficit corpus et turpe; sic nimirum si aliquis in regno
Dei superius ordinetur, quam postulat ars et voluntas omnipotentis
artificis, turpitudinem efficiet, non solum sibimet, sed omni
congregationi; in qua qui erit minimus, majorem sine dubio habebit
gloriam, quam totum habens mundi regnum, etiam si aeternum esset. Vile
enim valde est elementis frui, in comparatione fruendi et gaudendi
ipso Deo, et visibilibus delectari et corporalibus. Tanta est enim
pulchritudo justitiae, tanta jucunditas lucis aeternae, hoc est,
incommutabilis veritatis et sapientiae, ut etiamsi non liceret amplius
manere in ea quam unius diei mora, propter hoc solum innumerabiles
anni hujus vitae pleni deliciis in circumfluentia corporalium bonorum
recte meritoque contemnerentur. Non enim falso aut parvo affectu
dictum est: Quoniam melior est dies una in atriis tuis super millia
(Psal. LXXXIII, 11).
Nihil est comparandum delectationi et gaudio quod nascitur ex
invisibilibus et incorporeis, et ex societate angelorum et justorum
omnium, et ex certa scientia et cognitione ipsius divinae naturae, et
ex Dei ipsius facie ad faciem visione. Cujus pulchritudinem mirantur
angeli, cujus imperio suscitantur mortui, cujus sapientiae non est
numerus (Psal. CXLVI, 5), cujus regnum finem nescit, cujus gloria
nequit narrari; cujus lux tam solem obscurat, ut ejus comparatione
nullam habeat sol lucem; cujus dulcedo tam mel superat, ut ei
comparatum velut absinthium sit amarissimum; cujus faciem si omnes
carcere inferni inclusi viderent, nullam poenam, nullum dolorem,
nullamque tristitiam sentirent; cujus praesentia si in inferno cum
sanctis habitatoribus appareret, continuo infernus in amoenum
converteretur paradisum; cujus sine nutu nec folium de arbore cadit;
cujus oculi flammivomi profundum penetrant inferni; cujus auris
tacitam cordis vocem audit, id est, cogitationem; cujus oculus non
minus audit quam videt; cujus auris non minus videt quam audit, quia
non corpus sunt, sed summa sapientia et certa cognitio. Cujus deliciae
sine fastidio satiant: quae cum a beatis inveniuntur, semper tamen
desiderantur, et esuriem et sitim sine poena efficiunt, et ardenti
semper desiderio delectant. Cujus secreta mirabilia, videntibus ea
semper nova sunt et mira, et non plus cum incipiunt videri, pariunt
stuporem cernentibus, quam post mille annos et millies mille. Et cum
angeli ab initio mundi ea soliti sint videre, tamen non minus hodie
admirantur ea quam in primo die; alioquin dudum coram angelis assiduo
videndi usu vilescerent. Cujus cognitionis praeterita et futura, non
praeterita et futura, sed praesentia sunt.
CAPUT V.
Deo omnia praesentia sunt, sine libertatis humanae praejudicio. Dei
locutio et laus. Existentia ante tempus. Malum verum pejus falso. Dei
visio quid beatis conferat. Dei aeternitas; Dei scientia.
Unde non diem judicii videbit, et primum diem saeculi non vidit; sed
utrumque videt. Cujus praescientia neminem cogit ad peccandum, ut
multi errantes dicunt. Si enim, inquiunt, praescivit Deus Adam
peccaturum esse, non peccare non potuit. Ex quo errore nascitur Deum
causam esse peccati, quod nefas est dicere. Et illi tamen etiam suis
verbis alligantur. Si enim quod praescientia Dei habet necesse est
fieri, ideo voluntate propria homo peccavit, et non aliqua
necessitate, quia in praescientia Dei fuit ut voluntate et libero
arbitrio, et non necessitate cogente, peccaret. Si ergo praescientia
Dei non potest vitari, non potuit homo aliter peccare nisi voluntate,
nulla alia vi cogente, quia ita Deus praescivit ilium peccaturum. Si
ergo voluntarie, non coactus est. Si enim non coactus est ad
peccandum, potuit sine dubio non peccare si vellet; ideoque poenam
meruit, quia non invitus peccavit; alioquin a Deo poenam mortis non
susciperet. Cujus locutio est occulta inspiratio, qua mentibus suam
voluntatem et suam caritatem invisibiliter ostendit; quam videndo
Angeli per omnia Deo obediunt. Cujus laus est qua electos laudabit,
manifestatio qua suorum electorum bona omnibus monstrabit; assidua
autem laus qua electi eum laudabunt, est admiratio ejus perennis. Qui
miro modo non tempore praecessit mundum et tempus (nullius enim horae
spatio fuit ante mundum); et tamen semper erat sine initio. Non enim
erat tempus ante tempus, tempus autem cum mundo concreatum est. Si
igitur tempus ab initio mundi coepit currere, ante mundum factum non
erat. Ideoque nullo tempore, ut praediximus, praecessit Deus tempora
et mundum eis coaevum, imo paulo eis priorem; ejus enim motu coeperunt
currere. Quidquid movetur, suum motum praecedit. Ineffabili enim
aeternitate praecessit Deus mundum, non tempore. Cujus tempus ante
mundum non erat. Cujus lux tenebras depellit ignorantiae; cujus aliqua
particula haec omnia quae diximus, vera et certa esse cognoscimus.
Eadem luce melius esse verum quam falsum videmus; et tamen pejus esse
verum malum vel verum peccatum, quam falsum malum vel falsum peccatum:
non quia verum est, sed quia malum vel peccatum est [sed ideo malum
vel peccatum est, quia verum malum vel peccatum est]. Aliter enim non
posset esse malum vel peccatum, nisi verum esset malum vel peccatum;
falsum enim malum non est malum, ut falsum argentum non argentum est.
Potest aliquis a veritate dicere malum vel peccatum exortum esse vel
factum, et quodam modo opus esse veritatis malum, quod omnino falsum
est. Omne enim verum a veritate est, et omne verum in quantum verum,
bonum est: a veritate igitur est verum esse, ut sit malum vel
peccatum, non ipsum malum vel peccatum; aliud namque est ipsum malum,
aliud verum esse illud. Quamvis igitur ipsum malum bonum non est,
bonum est tamen verum esse ut sit illud. Nisi enim bonum esset esse
malum, nullo modo sineret Deus illud fieri. Multa quippe bona de malis
Omnipotens facit, ut de adulterio hominum bonos format et facit
homines. Si autem et quadam illius lucis particula quasi per angustas
rimas infusa, haec et alia omnia quae novimus, vera esse cognovimus;
quali et quanta luce scientiae et sapientiae illic illustrabimur, ubi
ipsum solem veritatis facie ad faciem videbimus, id est, certa et vera
sapientia cognoscemus? cujus praesentia similes ei facit praesentes.
Qui enim verae sapientiae, verae pulchritudini, verae aeternitati
adhaerebit, sapiens utique et pulcher et aeternus erit. Sic enim
absentia ejus dissimiles ei omni modo facit. Cujus aeternitas sine
initio et sine fine est (si enim esset tempus quando non esset, quis
eum faceret?); quia ipse est solus Deus, et ante ipsum Deus alius non
erat, nec est, nec erit. Non forte seipsum creavit, cum nihil seipsum
creat; qua enim potentia qui omnino non esset seipsum faceret? Restat
igitur quod omnino factus non est Deus. Cum ergo nullo modo Deus
factus est, sine initio ante omnia erat. Quidquid enim factum est,
initium habet; et quidquid initium habet, sine dubio factum est, non
ab alio nisi a Deo non facto, sed omnia faciente. Cujus scientia sine
ulla varietate cognitionis, et sine ullo cursu huc et illuc
innumerabilem veritatem omnium creaturarum; angelorum, hominum,
stellarum, arenarum, capillorum, verborum, cogitationum, momentorum
omnium, simul et semel comprehendit et intelligit. Fons igitur et
origo omnis scientiae Deus est: quem quanto plus quis bibet, tanto
plus sitiet.
CAPUT VI.
Beatorum scientia. De trina visione, corporali, spiritali,
intellectuali.
Incomparabiliter ergo totius mundi regnum, ut supra diximus, et si
aeternum esset, praecellit, societati angelorum et sanctorum, et
praesenti ipsius Dei adesse visioni. In cujus visione trina scientia
nascitur: id est, homo qui cernit, et Deus qui cernitur, et caeteri
omnes omnia videbunt et intelligent. Sicut enim per speculum vitreum
trina nobis visio administratur, quia nos ipsos, et ipsum speculum, et
quidquid praesens adest videmus; sic per speculum divinae claritatis,
et ipsum Deum, ut est, videbimus, quantum possibile erit creaturae, et
nos ipsos, et caeteros vera et certa scientia cognoscemus. Tunc abdita
creaturarum, et ipsius inferni, videndo Deum videbimus. Tunc justis
manifestum erit quomodo Deus est invisibilis incomparabilis, sine
initio et sine fine, ante omnia et post omnia: quidquid interest inter
nasci, quod ad Filium pertinet; et procedere, quod ad Spiritum
sanctum, excepto quod unus ex uno natus sit, alter ex duobus
processit; et quomodo Pater non praecessit Filium tempore, sed
origine, nec Spiritum sanctum; et quomodo omnia Dei unum sunt in Deo,
excepto quod ad relationem pertinet; nam sapientia Dei et veritas et
aeternitas non diversa sunt inter se, sed unum sunt caetera omnia:
sapientia enim Dei non magis sapientia quam veritas est, et non magis
veritas est quam sapientia, quam aeternitas, quam caetera Dei omnia;
unum enim sunt in Deo, et non solum haec inter se eadem sunt in Deo,
sed non aliud sunt quam ipse Deus; et quomodo mundus erat in Deo,
antequam in seipso esset, non mundus, sed Deus; et quomodo ubique
totus sine loco, magnus sine quantitate, bonus sine qualitate; et
quomodo omnia penetrat munda et immunda sine sui pollutione. Si enim
lux ista visibilis omnia loca illustrat, et sterquilinia etiam
penetrat sine fetore, et sine sui pollutione, quanto magis Deus, qui
est invisibilis et incommutabilis lux, omnia penetrat, regit,
sustinet, circumdat, illustrat, sine ulla mutatione vel pollutione,
non solum coelestia et terrestria, sed etiam infernalia?
Tunc erit electis Dei trina visio, id est, corporalis, qua corpora
cernentur; quorumdam splendentia ut sol, quorumdam ut luna, aliorum ut
stellae. Et spiritalis, qua similitudines corporum in spiritu et non
fallaci phantasia inspicient: qua visione etiam hodie fruuntur
spiritus justorum post corporum claustra: et visio intellectualis, qua
puro mentis oculo in spiritu Deum videbunt, et suas animas, et
virtutes intimas, et spiritus angelicos. Tunc duplices Deo acturi sunt
gratias, videlicet pro sua liberatione a perpetua damnatione, et pro
bonorum ineffabili retributione. Tunc communis omnium reus et hostis
diabolus in conspectu electorum Dei damnabitur: cujus damnatio et
intolerabilis poena delectabile spectaculum praestabit electis. Tunc
ardentissimo amore liberatorem suum et omnium bonorum datorem amabunt,
et sine fine et sine fastidio clamore cordis laudabunt Deum
omnipotentem, benignum et misericordem: cui honor et gloria et nunc et
per omnia saecula saeculorum. Amen.
DE DUODECIM ABUSIONIBUS SAECULI.
TRACTATUS,
PERPERAM CYPRIANO ET AUGUSTINO ADSCRIPTUS.
CAPUT PRIMUM.
Primus abusionis gradus est, si sine bonis operibus sapiens et
praedicator fuerit, qui quod sermone docet, actibus explere negligit.
Auditores enim doctrinae, dicta facere contemnunt, cum praedicatoris
opera a praedicationis verbis discrepare conspiciunt. Numquam enim fit
efficax constituentis auctoritas, nisi eam effectu operis cordi
affixerit audientis, praesertim cum et ipse doctor, si in vitiorum
amorem delapsus fuerit, alterius doctoris medicamentum suis vulneribus
adhibere parvipendit. Unde et ipse Dominus in Evangelio de doctrina
pariter et bono opere instruere volens discipulos, qualem in his
cautelam haberent admonebat, dicens: _Quod si sal evanuerit, in quo
salietur_ (_Matth_. V, 13)? Hoc est, si doctor erraverit, a quo iterum
doctore emendabitur? _Et si lumen, quod in te est, tenebrae sunt;
ipsae tenebrae quantae erunt_ (_Matth_. VI, 23)? Si namque oculus a
videndi officio desierit; quis a manu, vel a pede, vel a reliquo
corpore illud ministerium exiget? Quapropter doctores cogitent, ne
ampliori vindictae subjaceant, si plurimis perditionis occasionem
abundantius praestent. Nam et ipse Salomon dum multae sapientiae
transgressionem incurrit, totius Israeliticae plebis regni
dispersionem solius sui merito praestitit. Quibus ergo committuntur
multa, majora perdunt; si non recte dispensaverint rectoris sui
munera, quae perceperunt. Cui enim plus committitur ab eo plus
exigitur. _Et servus qui domini sui voluntatem intelligens non facit,
acrioribus et gravioribus flagellis vindictae vapulabit_ (_Luc_. XII,
47).
CAPUT II.
Secundus abusionis gradus est, si sine religione senex esse
inveniatur. Cui cum membra exterioris hominis veterascunt; vires
animi, id est, interioris hominis membra, incrementa roboris non
capiunt. Plus enim omnibus religioni operam dare senibus competit,
quos praesentis saeculi florida aetas transacta deseruit. Sicut namque
in lignis ipsa reproba arbor comparet, quae post flores fructus
optimos cultori suo non exhibet: sic et in hominibus ipse reprobus
est, quem flos juventutis deseruit, et tamen in sui corporis
senectute, bonorum operum maturos fructus proferre parvipendit. Quid
enim stolidius fieri potest; si mens ad perfectionem festinare non
contendat, quando totius corporis habitus senectute confectus ad
interitum properat? Dum oculi caligant, aures graviter audiunt,
capilli fluunt, facies in pallorem mutatur, dentes lapsi numero
minuuntur, cutis arescit, flatus non suaviter olet, pectus suffocatur,
tussis cachinnat, genua trepidant, talos et pedes tumor inflat; etiam
homo interior qui non senescit, his omnibus aggravatur. Et haec omnia
ruituram jamjamque domum corporis cito praenuntiant. Quid ergo
superest, nisi ut dum hujus vitae defectus appropinquat, nihil aliud
cogitare quam quomodo futura habitatio prospere comprehendatur,
quisque senex appetat? Juvenibus enim incertus hujus vitae terminus
instat, senibus vero cunctis maturior ex hac luce exitus breviter
concordat. Cavendae sunt ergo homini duae particulae, quae in illius
carne non veterascunt, et totum hominem secum ad peccatum pertrahunt;
cor videlicet et lingua: quia cor novas semper cogitationes machinari
non desinit; lingua impigre loquitur, quodcumque machinari cor
senserit. Caveat ergo senilis aetas, ne istae juvenescentes particulae
totam sui harmoniam decipiant, et per res ineptas reliqui corporis
gravitatem illudant. Unicuique enim considerandum est, quid aetate
eminenti dignum sit; ut hoc agat, quod nec vitam, nec aetatem, nec
ministerium vile reddat.
CAPUT III.
Tertius abusionis gradus est, adolescens sine obedientia; quo mundus a
recte rationis ordine depravatur. Qualiter namque in senectute aliis
ministerium imperabit, qui in adolescentia se senioribus obedientem
exhibere contemnit? Unde et in proverbio apud veteres habetur, quod
dominari nequeat, qui prius alicui servitutem praebere denegat.
Propter quod et Dominus Jesus in temporibus suae carnis, dum adhuc ad
legitimam aetatem doctoris non pervenerat, obedienter ministrationem
parentibus suis praestitit. Sicut ergo in senibus sobrietas, et morum
perfectio requiritur: ita etiam in adolescentibus, obsequium, et
subjectio, et obedientia rite debetur. Quapropter et in mandatis legis
primum in his quae ad homines pertinent, patris et matris honor
imperatur, quia quamvis carnalis pater non supervixerit, aut indignus
fuerit; alicui tamen patri digno et viventi, paternus honor usque ad
dignam aetatem a filiis praebendus esse ostenditur. Quatuor etenim
modis per Scripturas divinas patres vocantur; hoc est, natura, gente,
admonitione, et aetate. De patre namque naturali Jacob ad Laban
loquitur: _Nisi timor patris mei Isaac adfuisset, tulisses omnia quae
mea sunt_ (_Gen_. XXXI, 42). Gente vero pater dicitur, quando Dominus
de rubo ad Moysen loquebatur: _Ego sum_, inquiens, _Deus patrum
tuorum, Deus Abraham, Deus Isaac, Deus Jacob_ (_Exod_. III, 6). AEtate
autem et admonitione pariter pater dicitur, cum Moyses in cantico
Deuteronomii loquitur: _Interroga patrem tuum, et annuntiabit tibi;
majores tuos, et dicent tibi_ (_Deut_. XXXII, 7). Quod si ergo
naturalis pater superstes non fuerit, aut indignus fuerit; admonenti
tamen aut seniori adolescentis obedientia praebenda erit. Quomodo ergo
honoratus in senectute apparebit, qui disciplinae laborem in
adolescentia non sustinuerit? Quodcumque etenim homo laboraverit, hoc
et metet. _Omnis namque disciplina in praesenti non videtur esse
gaudii, sed maeroris; postea vero fructum pacatissimum exercitatio per
eam reddet justitiae_ (_Heb_. XII, 11). Sicut ergo fructus non
invenitur in arbore, in qua pampinus aut flos prius non apparuerit:
sic et in senectute honorem legitimum assequi non poterit, qui in
adolescentiae disciplinae alicujus exercitatione non laboraverit.
Disciplina igitur absque obedientia, qualiter fieri potest? Adolescens
ergo sine disciplina, adolescens sine obedientia est: quoniam et ipsa
obedientia, quae omnium disciplinarum mater est, magna exercitatione
indiget; quae sui normam studii in Christo Domino sumpsit, qui
obediens patri usque ad mortem, crucis ignominiam libenter sustinuit.
CAPUT IV.
Quartus abusionis gradus est, dives sine elemosyna; qui superflua usus
sui quae custodienda in posterum recondit, indigentibus et nihil
habentibus non distribuit: per quod efficitur, ut dum in terra
quaesita diligenti cura custodit, coelestis patriae perennem thesaurum
amittat. Ad quem thesaurum Dominus Jesus adolescentem divitem, qui cum
de perfectione interrogaverat, ita respondens invitavit: _Si vis
perfectus esse, vade et vende omnia quae habes, et da pauperibus, et
veni, sequere me, et habebis thesaurum in coelo_ (_Matth_. XIX, 21).
Quem thesaurum nullus umquam hominum habere potest, nisi qui
pauperibus solatia praestat, aut per seipsum pauper est. Non ergo
dormiat in thesauris tuis, quod pauperes dormire non sinit. Dives
namque etsi multa congregaverit, his frui solus nequaquam poterit;
quia unius hominis natura multis rebus non succurrit. Quid ergo
stultius est quam propter unius hominis victum et vestitum, totam
regni coelestis perdere perennem jucunditatem, et aeternos inferni
cruciatus, absque consolationis praestolatione subire? Quod igitur
aliquando per necessitatem amittendum est, pro aeterna remuneratione
sponte distribuendum est. _Omnia enim quae videntur, temporalia sunt,
quae non videntur aeterna sunt_ (II _Cor_. V, 18). Quamdiu namque
temporales sumus, temporalibus temporalia deserviunt, et cum hinc
transierimus, aeternis aeterna solatia praestabuntur. Idcirco non
debemus diligere ea quae non semper habebimus; praesertim cum expertem
rationis avarum divitem, thesauri sui et agri, et omnia quae habet,
ostendant; quia toto cordis intuitu illas res amat quae numquam se
diligunt. Si enim aurum et argentum, et agros, et vestimenta, et
cibos, et metalla, et bruta animalia quis dilexerit, haec omnia vicem
sibi amoris rependere non posse, ipsa rerum natura ostendit. Quid ergo
a ratione longius est quam diligere, quod te amare non valet; et
negligere illum, qui tuae dilectioni cum dilectione omnia praebet?
Propter hoc igitur non diligi mundus, sed diligi proximus a Deo
praecipitur; quia proximus vicem sui amoris potest rependere, quod
mundus minime posse non dubitatur. Sic enim inimicum esse diligendum
Dominus praecepit, ut illa dilectio amicum illum ex inimico efficiat.
Quisquis ergo dives cupidus vult aeternas habere divitias,
distribuendo egenis praestet interim non mansuras. Si enim quod
diliget non vendit, nemo potest emere quod cupit. Avari namque ideo in
judicio a rectissimo judice nuncupantur maledicti, quia qui
praeteribant eorum habitacula non dicebant: _Benedictio Domini super
vos, benediximus vobis in nomine Domini_ (_Psal_. CXXVIII, 8).
Infelices ergo sunt avari divites, qui propter res transitorias, in
aeternam damnationem dilabuntur; et e contrario: _Beati sunt
misericordes, quia misericordiam consequentur_ (_Matth_. V, 7). Felix
est ergo misericors, dum in hac virtute non substantiam, sed affectum
Deus requirit.
CAPUT V.
Quintus abusionis gradus est, femina sine pudicitia. Sicut enim omnes
bonos mores procurat et custodit in viris prudentia, sic et in feminis
cunctos honoris actus nutrit et fovet et custodit pudicitia. Pudicitia
namque castitatem custodit, avaritiam refraenat, lites devitat, iram
mitigat, libidinem occupat, cupiditatem temperat, lasciviam castigat,
ebrietatem cavet, verba non multiplicat, gulae concupiscentias purgat,
furtum omnino damnat. Quid plura? Omnia vitia restringit; et omnes
virtutes, et quidquid coram Deo et bonis hominibus laudabile est
nutrit. Impudica namque vita nec laudem ab hominibus in praesenti
saeculo, nec remunerationem a Deo exspectat in futuro. Pudica vero
vita, famam bonam inter homines habet, et de spe futurae beatitudinis
gaudet. Praesentibus semetipsam imitabilem facit, posteris memoriam
amabilem relinquit. Bonis semper moribus delectatur et consentit, et
assiduis Scripturarum meditationibus et eloquiis animam vegetat.
Bonorum praecedentium exempla custodit, et inseparabilia perfectis
contubernia nectit. Duobus ergo modis constat verae pudicitiae
exercitatio, id est corporis habitu et superficie et animi affectu
inferno. Per exteriorem modum coram Deo, providemus opera bona.
Pudicitia namque corporis est, alienas res non appetere, et omnem
immunditiam devitare, ante horam congruam non gustare velle, risum non
excitare, verba vana et falsa non loqui; habitum per omnia ordinatum,
compositionemque convenientem tam capillorum quam vestium, sicut
decet, habere; cum indignis contubernia non inire; supercilioso
intuitu neminem aspicere, vagari oculos non permittere; pompatico et
illecebroso gressu non incedere; nulli inferior in incoepto bono opere
apparere, nulli contumeliam aut ruborem incutere, neminem blasphemare,
senes non irridere, bonis non invidere, meliori non controversari; de
his quae ignoras, non tractare, et ea quae scis non omnia proferre:
haec enim proximis amabilem hominem reddunt, et Deo acceptabilem
faciunt. Pudicitia enim animae est, plus propter Dei oculos quam
hominum omnia bona facere; appetitiones turpium cogitationum
compescere; omnes meliores se esse aestimare, nemini invidere; de
semetipso nihil confidere, Dei semper auxilio res omnes committere,
ante Dei oculos semetipsum constituere, haeretica pravitate sensum non
maculare, catholicis per omnia consentire; Deo soli adhaerere,
castitatem aeternae mentis Deo Christo offerre; omnia coepta opera
bona mortis tantum termino finire; praesentes tribulationes animi
fortitudine negligere, parvipendere; in terra praeter proximos nihil
amare, cuncti amoris thesaurum in coelo constituere, et pro omni bono
actu mercedem a Deo in coelestibus sperare. Pudicitia ornamentum
nobilium est, exaltatio humilium, nobilitas ignobilium, pulchritudo
debilium, prosperitas laborantium, solamen maerentium, augmentum omnis
pulchritudinis, decus religionis, defensio criminum, multiplicatio
meritorum, creatoris omnium Dei amicitia.
CAPUT VI.
Sextus abusionis gradus est dominus sine virtute, quia nihil proficit
dominandi habere potestatem, si dominus ipse non habeat virtutis
rigorem. Sed hic virtutis rigor, non tam exteriori fortitudine, quae
et ipsa saecularibus dominis necessaria est, quam animi interiori
fortitudine, exerceri debet. Saepe enim dominandi per animi
negligentiam perditur fortitudo, sicut in Heli sacerdote factum fuisse
comprobatur; qui dum severitate judicis peccantes filios non coercuit,
in eorum vindictam, Dominus velut consentienti ferociter non pepercit.
Tria ergo necessaria hos qui dominantur habere oportet: terrorem
scilicet, et ordinationem, et amorem. Nisi enim ametur dominus pariter
et metuatur, ordinatio illius constare minime potest. Per beneficia
ergo et affabilitatem procuret ut diligatur, et per justas vindictas,
non propriae injuriae, sed legis Dei, studeat ut metuatur. Propterea
quoque, dum multi pendent in eo, ipse Deo adhaerere debet, qui illum
in ducatum constituit; qui ad portanda multorum onera, ipsum veluti
fortiorem solidavit. Paxillus enim nisi bene fortiter firmetur, et
alicui fortiori adhaereat, omne quod in eo pendet cito labitur; et
ipse solutus a rigore suae firmitatis, cum oneribus ad terram
delabitur. Sic et princeps nisi suo Conditori pertinaciter adhaeserit,
et ipse, et omne quod continet, cito depeirit. Quidam namque per
dominandi officium plus Deo appropinquant, quidam imposito sibi
dignitatis honore deteriores fiunt. Moyses namque, accepto populi
ducatu, familiarius Dei locutionibus utebatur: Saul vero, filius Cis,
postquam sceptra regni suscepit, per inobedientiae superbiam Deum
offendit. Rex Salomon postquam patris sui David sedem obtinuit, Deus
illum ultra omnes mortales velut ad innumerosi populi gubernationem
sapientiae munere ditavit. E contrario vero Hieroboam, servus
Salomonis, postquam regni domus David occupavit partem, ad idolorum
cultum decem tribus Israel, quae erant in parte Samariae, diverterat.
Per quae exempla evidenter ostenditur, quosdam in sublimiori statu ad
majorem perfectionem crescere, quosdam vero per supercilium
dominationis ad deteriora defluere. Per quod utrumque intelligitur eos
qui ad meliora transcendunt, per virtutem animi et Dei auxilium posse
id facere, et eos qui ad deteriora devertuntur, per mentis
imbecillitatem pariter et negligentiam errare. Unde et dominum absque
virtute fieri non decet, qui virtutem sine Dei auxilio nullatenus
habet. Qui etenim multa tuetur, si non habet fortitudinem animi, non
valet id agere, quoniam magna magnis infestationibus, vel
adversitatibus solent laborare. Omnis ergo qui praeest, hoc primitus
animi tota intentione procuret, ut per omnia de Dei adjutorio omnino
non dubitet. Si namque coeperit in actibus suis auxiliatorem habere
Dominum dominorum, nullus hominum contemptui poterit habere ejus
dominatum: _Non enim est potestas nisi a Deo_ (_Rom_. XIII). Ipse enim
elevat de stercore egenum, et sedere facit cum principibus populi sui,
et deponit potentes de sede, et exaltat humiles; ut subditus fiat
omnis mundus Deo et egeat gloria Dei.
CAPUT VII.
Septimus abusionis gradus est Christianus contentiosus, qui, cum
participationem nominis Christi per fidem et Baptismum susceperit,
contra Christi dicta et propositum, mundi caduca delectamenta diligit.
Omne enim de quo contenditur, aut propter propriam ejus rei
dilectionem de qua agitur, aut propter alterius amorem, quae sub
odiosa specie latet, appetitur. Quemadmodum, verbi gratia, bellum
animoso compugnantium conflictu cum odiosa res sit, propter amorem
victoriae et libertatis peragitur; et multae aliae dilectae species,
sub odioso labore vel formidine, satis contentiose expetuntur. Unde
patenter intelligitur nihil contendi posse, nisi propter dilectionem,
speratam scilicet et subsequentem amabilem remunerationem. Qui igitur
de mundo praesente ex quacumque causa contendit, perspicue ostendit
quod illum diligit. Quomodo ergo mundum diligi per Joannem Spiritus
sancti sermones interdicunt, qui ait: _Nolite diligere mundum, neque
ea quae in mundo sunt_ (_I Joan_. II, 15). Mundi enim amor et Dei
pariter in uno corde cohabitare non possunt, quemadmodum iidem oculi
coelum pariter et terram nequaquam conspiciunt. Sed requirendum est si
vere in mundo aliquid sit quod amari debeat, et quis sit ille mundus,
quem diligi divina eloquia vetant. Terra ergo cum nascentibus ex ea,
et metallis, et animantibus, et pulchritudine vestium, et
oblectationibus ciborum, et iis quae ad haec pertinent, non diligi
praecipitur; sed proximus, propter quem haec omnia facta sunt, amari
jubetur. Haec enim omnia praedicta, velut non mansura, ad coelestem
patriam pergentes concomitari nequeunt. Proximi vero velut mansuri
regis cohaeredes, semetipsos licenter invicem diligunt. Quod ergo
semper in mundo non manet, et cum mundo pariter deficiet, et ipse
mundus non amari praecipitur; proximus autem, qui est pars regni
coelestis, in terra et inter ima elementa, a regni coelorum
appetitoribus non incongrue amatur, dum in suprema illa patria in
aeternum cohaeres habebitur. Propterea vero mundus praesens non diligi
imperatur, ne a Dei dilectione alienus, saeculi dilector quisque
efficiatur. Non ergo debet contendi, quod non licet amari. Igitur
Christianus, qui nominis Christi similitudinem tenet, morum quoque
ejus similitudinem habere debet. Christianus enim nemo recte dicitur,
nisi qui Christo moribus coaequatur. De Christo vero per Prophetam ita
scribitur: _Ecce filius meus quem elegi, electus meus, complacuit in
illo sibi anima mea: ponam Spiritum meum super eum. Non contendet,
neque clamabit, neque audiet aliquis in platea vocem ejus_ (_Is_.
XLII, 1; _Matth_. XII, 18). Ecce Christus non contendit, neque
clamavit: et tu si morum Christi similitudinem tenere cupis, ne
contendas, ne abusivus in Ecclesia Christianus existas. Suis enim
sectatoribus Christus praecepit: _Nolite vocari rabbi; unus est enim
pater vester, qui in coelis est. Omnes enim vos fratres estis_
(_Matth_. XXIII, 8), quibus ad supplicandum imperavit, cum dicit: _Sic
autem orabitis: Pater noster qui in coelis, sanctificetur nomen tuum_
(_Matth_. VI, 9). Frustra ergo contendit patrem se habere in terra,
qui patrem et patriam profitetur se habere in coelo. Cujus patriae
nemo possessor efficitur, nisi qui de terrenae patriae contentione
securus habetur.
CAPUT VIII.
Octavus abusionis gradus est, pauper superbus, qui, nihil habens, in
superbiam extollitur: cum e contrario divitibus saeculi non superbe
sapere per apostolum Paulum imperetur. Quid ergo stolidius potest
fieri quam illum qui per infirmam miseriam velut in terram abjectus,
extremus et humilis incedere et contristari debuerat, supercilioso
superbiae tumore inflatam mentem contra Deum erigere? Per quod vitium
lapsi corruerunt, qui in summo coeli conditi erant culmine. Quid ergo
vult quasi potens in terra superbire, qui prae omnibus hominibus
debuerat humilis apparere? Sed, ne de paupertate sua tristitiam
habeant, quid a Deo recepturi sint pauperes attendant; ipse enim
inquit: _Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum coelorum_
(_Matth_. V, 3). Recta namque dispensatione misericors judex coeli
regnum illis committit quibus regni terrarum participationem inter
mortales abstulit, ut ipse dives in coeli sede appareat qui in terra
penitus nihil procurat. Cavendum ergo pauperibus est ne, dum per
egestatem et necessitatem terrenum regnum praetereunt, per mentis
etiam impudentiam coelorum regna amittant. Cum enim Dei dispensatione
paupertatem necessariam acceperunt, in ipsorum arbitrio pendet utrum
pauperes spiritu sint. Non quibuscumque namque pauperibus coeli regna
promittuntur, sed his tantummodo in quibus divitiarum inopiam animorum
humilitas comitatur. Pauper enim humilis pauper spiritu appellatur,
qui, cum egenus foris cernitur, numquam in superbiam elevatur: quoniam
ad appetenda regna coelorum plus valet mentis humilitas, quam
praesentium divitiarum temporalis paupertas. Etenim humiles qui bene
divitias possessas habent, possunt pauperes spiritu appellari:
superbos autem nihil habentes, haud dubium est beatitudine paupertatis
privari. De quibus utrisque sancta Scriptura ita loquitur: _Est quasi
dives nihil habens, et est quasi pauper, cum in multis divitiis sit_
(_Prov_. XIII, 7). Quasi pauper ergo in multis divitiis est dives
humilis spiritu; et nihil habens quasi dives est pauper superbus
mentis affectu. Nobilis ergo inopia est mentis humilitas, et ineptae
divitiae sunt animorum enormitas. Providendum est ergo pauperibus, ut
semetipsos, quales sint, intelligant; et quia rebus consequi quod
cupiunt non valent, mentis tumore superbire desinant.
CAPUT IX.
Nonus abusionis gradus est, rex iniquus. Etenim regem non iniquum, sed
correctorem iniquorum esse oportet. Inde in semetipso nominis sui
dignitatem custodire debet: nomen enim regis intellectualiter hoc
retinet, ut subjectis omnibus rectoris officium procuret. Sed qualiter
alios corrigere poterit, qui proprios mores, ne iniqui sint, non
corrigit? quoniam in justitia regis exaltatur solium, et in veritate
regis solidantur gubernacula populorum. Justitia vero regis est
neminem injuste per potentiam opprimere, sine personarum acceptione
inter virum et proximum suum juste judicare, advenis et pupillis et
viduis defensorem esse, furta cohibere, adulteria punire, iniquos non
exaltare, impudicos et histriones non nutrire, impios de terra
perdere, parricidas et pejerantes vivere non sinere, ecclesias
defendere, pauperes eleemosynis alere, justos super regni negotia
constituere, senes et sapientes et sobrios consiliarios habere,
magorum, ariolorum pythonissarumque superstitionibus non intendere,
iracundiam differre, patriam fortiter et juste contra adversarios
defendere, per omnia in Deo confidere, prosperitatibus animum non
elevare, cuncta adversa patienter tolerare, fidem catholicam in Deum
habere, filios suos non sinere impie agere, certis horis orationibus
insistere, ante horas congruas cibum non gustare. _Vae enim terrae
cujus rex puer est, et cujus principes mane comedunt_ (_Eccle_. X,
10). Haec regni prosperitatem in praesenti faciunt, et regem ad
coelestia regna meliora perducunt. Qui vero regnum non secundum hanc
legem dispensat, multas nimirum adversitates imperii tolerabit.
Idcirco enim pax saepe populorum rumpitur, et offendicula etiam de
regno suscitantur, terrarum quoque fructus diminuuntur, et servitia
populorum praepediuntur, multi et varii dolores prosperitatem regni
inficiunt, charorum et liberorum mortes tristitiam conferunt, hostium
incursus provincias undique vastant, bestiae armentorum et pecorum
greges dilacerant: tempestates aeris et hyemis terrarum foecunditatem
et maris ministeria prohibent, et aliquando fulminum ictus segetes et
arborum flores et pampinos exurunt. Super omnia vero regis injustitia,
non solum praesentis imperii faciem offuscat, sed etiam filios suos et
nepotes, ne post se regni haereditatem teneant, obscurat. Propter
piaculum enim Salomonis, regnum domus Israel Dominus de manibus
filiorum ejus dispersit. Et propter justitiam David regis, lucernam de
semine ejus semper in Hierusalem reliquit (III _Reg_. XI, 31-35). Ecce
quantum justitia regis saeculo valeat, intuentibus perspicue patet.
Est enim pax populorum tutamen patriae, immunitas plebis, munimentum
gentis, cura languorum, gaudium hominum, temperies aeris, serenitas
maris, terrae foecunditas, solatium pauperum, haereditas filiorum, et
sibimet ipsi spes futurae beatitudinis. Attamen sciat rex quod, sicut
in throno hominum primus constitutus est, sic et in poenis, si
justitiam non fecerit, primatum habiturus est. Omnes namque quoscumque
peccatores sub se in praesenti habuit, supra se modo implacabili, in
illa poena futura habebit.
CAPUT X.
Decimus gradus abusionis est episcopus negligens; qui gradus sui
honorem inter homines requirit, sed ministerii sui dignitatem coram
Deo, pro quo legatione fungitur, non custodit. Primum namque ab
episcopo, quid sui nominis dignitas teneat, inquiratur, quoniam, cum
episcopus nomen graecum sit, speculator interpretatur. Quare vero
speculator ponitur, et quid a speculatore requiritur, Dominus ipse
denudat, cum sub Ezechielis prophetae persona, episcopo officii sui
rationem denuntiat, ita inquiens: _Speculatorem dedi te domui Israel.
Audiens ergo ex ore meo sermonem, nuntiabis eis ex me. Si autem
videris gladium venientem, et tu non annuntiaveris ut revertatur
impius a via sua, ipse quidem impius in iniquitate sua morietur,
sanguinem autem ejus de manu tua requiram. Si autem tu annuntiaveris,
et ille non fuerit reversus, ipse quidem in iniquitate sua morietur,
sed tu animam tuam liberasti_ (_Ezech_. III, 17). Decet ergo
episcopum, qui omnium speculator positus est, peccata diligenter
attendere, et postquam attenderit, sermone, si potuerit et actu
corrigere; si non potuerit, juxta Evangelii regulam, scelerum
operarios declinare: _Si enim_, inquit in Evangelio Dominus,
_peccaverit in te frater tuus, corripe illum inter te et ipsum solum.
Si te audierit, lucratus eris fratrem tuum: si te non audierit, adhibe
tecum adhuc unum vel duos testes, ut in ore duorum vel trium testium
stet omne verbum: si illos non audierit, dic Ecclesiae: si Ecclesiam
non audierit, sit tibi sicut ethnicus et publicanus_ (_Matth_. XVIII,
15). Tali ordine expellendus est quicumque doctori vel episcopo
adhaerere noluerit. Et qui tali ordine expulsus fuerit, ab alio aliquo
doctore vel episcopo non debet recipi. De sacerdote namque scriptum
est in lege: _Viduam aut repudiatam non accipiat uxorem_ (_Levit_.
XXI, 7). Qui ergo illum excommunicatum a catholico, illo non
permittente, sibi jungit, jura sacerdotii sancti, in quo Christianorum
genus electum est, excedit. Hac ratione episcopum, ad eos quibus in
speculationem positus est, esse oportet. Caeterum vero, qualis in
semetipso esse debeat, Paulus apostolus exponit: ut ad gradum episcopi
veniens sit sobrius, prudens, castus, sapiens, modestus, hospitalis,
filios habens subditos cum omni castitate, testimonium habens bonum ab
his qui foris sunt, proferens doctrinae fidelem sermonem; antequam
episcopus sit, non plures habens uxores quam unam; non percussor, non
bilinguis, non ebriosus, non neophytus, ut per haec ipse ostendat in
opere, quod alios docet in sermone doctrinae (I _Tim_. III, 2).
Caveant ergo negligentes episcopi quod in tempore vindictae Dominus
per Prophetam conqueritur, dicens: _Pastores muti demoliti sunt
populum meum, et non pascebant gregem meum pastores, sed pascebant
semetipsos_ (_Ezech_. XXXIV, 8); sed potius procurent hi quos
constituit Dominus super familiam suam, dare illis cibum in tempore
suo mensuram tritici, puram scilicet et probatam doctrinam, quatenus
veniente Domino mereantur audire: _Euge, serve bone et fidelis, quia
supra pauca fuisti fidelis, supra multa te constituam: intra in
gaudium domini tui_ (_Matth_. XXV, 23).
CAPUT XI.
Undecimus abusionis gradus est plebs sine disciplina, quae, cum
disciplinae exercitationibus non servit, communi se perditionis laqueo
constringit: iram etenim Domini absque disciplinae rigore non evadit.
Atque idcirco Psalmistae vocibus indisciplinatae plebi praedicatur:
_Apprehendite disciplinam, ne quando irascatur Dominus_ (_Psal_. II,
12). Disciplina vero morum est ordinata correctio et majorum
praecedentium regularum observatio. De qua disciplina Paulus apostolus
ita loquitur dicens: _In disciplina perseverate; tamquam filiis vobis
offert se Deus. Quod si extra disciplinam estis, cujus participes
facti estis? Omnes enim adulteri, et non filii estis_ (_Hebr_. XII,
8). Qui ergo adulteri, sine disciplina sunt, et coelestis regni
haereditatem non capiunt: si filii autem paternae disciplinae
correctiones ferunt, et haereditatem quandoque recipcre posse non
desperent. De qua etiam disciplina Esaias quidem indisciplinatae plebi
praedicat, dicens: _Quiescite agere perverse, discite bene facere_
(_Isa_. I, 16). Et ad eamdem Psalmista consona voce compsallit,
dicens: _Declina a malo, et fac bonum_ (_Psal_. XXIII, 15). Infelix
ergo est qui abjicit disciplinam. Audet enim extra milites aliquid
qui, Dominum crucifigentes, non ejus sciderunt tunicam, qui Ecclesiae
Christi scindit disciplinam. Sicut enim tunica totum corpus praeter
caput tegitur, ita disciplina, omnis Ecclesia, praeter Christum, qui
caput est Ecclesiae et sub disciplina non est, protegitur et ornatur.
Ipsa vero tunica contexta desuper fuerat per totum, quia eadem
disciplina Ecclesiae a Domino de coelo tribuitur et integratur. De qua
Dominus cum ad Patrem ascendisset, postquam resurrexit a mortuis, ad
Apostolos suos loquebatur, dicens: _Vos autem sedete hic in civitate,
quoadusque induamini virtute ex alto_ (_Luc_. XXIV, 49). Tunica ergo
corporis Christi disciplina Ecclesiae est: qui autem extra disciplinam
est, alienus est a corpore Christi. _Non scindamus igitur illam, sed
sortiamur de illa cujus sit_ (_Joan_. XIX, 24); id est, non solvamus
quidquam de mandatis Domini, sed unusquisque in quo vocatus est, in eo
permaneat apud Dominum.
CAPUT XII.
Duodecimus abusionis gradus est populus sine lege, qui, dum Dei dicta
et legum scita contemnit, per diversas errorum vias eumdem perditionis
laqueum incurrit. De quibus viis sub persona praevaricatoris populi,
humanum genus Propheta ita deplangit: _Nos autem sicut oves erravimus,
unusquisque in viam suam declinavit_ (_Isa_. LIII, 6), de quibus viis
etiam Sapientia loquitur per Salomonem: _Multae viae videntur
hominibus rectae, et novissima earum deducunt ad mortem_ (_Prov._ XIV,
12). Quae utique multae perditionis viae tunc inceduntur, cum una
regalis via, lex Dei videlicet, quae neque ad dexteram neque ad
sinistram declinat, per negligentiam deseritur. De qua scilicet via
Dominus Jesus Christus, qui est finis legis ad justitiam onmi
credenti, denuntiat: _Ego sum via, veritas et vita, neque venit ad
Patrem nisi per me_ (_Joan_. XIV, 6). Ad quam viam omnes homines
communiter invitat, dicens: _Venite ad me, omnes qui laboratis et
onerati estis, et ego reficiam vos_ (_Matth_. XI, 28); _quia non est
personarum acceptio apud Deum_ (_Rom_. II, 11), ubi non est Judaeus,
nec Graecus, masculus et femina, servus et liber, barbarus et Scytha,
sed omnia in omnibus Christus: omnes enim unum sunt in Christo Jesu.
Dum ergo Christus finis legis est, qui sine lege sunt, sine Christo
fiunt. Igitur populus sine lege, populus sine Christo est. Abusivum
ergo in temporibus Evangelii populum sine lege fieri, quando Apostolis
in cunctas gentes licentia praedicationis data est, quando tonitruum
Evangelii per cunctas saeculi partes intonuit, quando Gentes quae non
sectabantur justitiam, apprehenderunt justitiam; quando qui de longe
fuerant, facti sunt prope in sanguine Christi: qui aliquando non
populus, nunc autem populus Dei in Christo; quando est tempus
acceptabile, et dies salutis, et tempora refrigerii in conspectu
Altissimi; quando unaquaeque gens habet testem resurrectionis; quando
ipse Dominus protestatur, dicens: _Ecce ego vobiscum sum omnibus
diebus usque ad consummationem saeculi_ (_Matth_. XXVIII, 20). Non
itaque simus sine Christo in hoc tempore transitorio, ne sine nobis
Christus esse incipiat in futuro.
End of the Project Gutenberg EBook of Omnia Opera Sancti Patricii, by
Saint Patrick of Ireland
*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK OMNIA OPERA SANCTI PATRICII ***
***** This file should be named 45527.txt or 45527.zip *****
This and all associated files of various formats will be found in:
http://www.gutenberg.org/4/5/5/2/45527/
Produced by Michael Gray, Archdiocese of Portland in Oregon
Updated editions will replace the previous one--the old editions
will be renamed.
Creating the works from public domain print editions means that no
one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
(and you!) can copy and distribute it in the United States without
permission and without paying copyright royalties. Special rules,
set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project
Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you
do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose
such as creation of derivative works, reports, performances and
research. They may be modified and printed and given away--you may do
practically ANYTHING with public domain eBooks. Redistribution is
subject to the trademark license, especially commercial
redistribution.
*** START: FULL LICENSE ***
THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
distribution of electronic works, by using or distributing this work
(or any other work associated in any way with the phrase "Project
Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
Gutenberg-tm License available with this file or online at
www.gutenberg.org/license.
Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
electronic works
1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
and accept all the terms of this license and intellectual property
(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all
the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be
used on or associated in any way with an electronic work by people who
agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few
things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
even without complying with the full terms of this agreement. See
paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project
Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
works. See paragraph 1.E below.
1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual works in the
collection are in the public domain in the United States. If an
individual work is in the public domain in the United States and you are
located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
are removed. Of course, we hope that you will support the Project
Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
the work. You can easily comply with the terms of this agreement by
keeping this work in the same format with its attached full Project
Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern
what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in
a constant state of change. If you are outside the United States, check
the laws of your country in addition to the terms of this agreement
before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
creating derivative works based on this work or any other Project
Gutenberg-tm work. The Foundation makes no representations concerning
the copyright status of any work in any country outside the United
States.
1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate
access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
copied or distributed:
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org
1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
and distributed to anyone in the United States without paying any fees
or charges. If you are redistributing or providing access to a work
with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
1.E.9.
1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
with the permission of the copyright holder, your use and distribution
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked
to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
License terms from this work, or any files containing a part of this
work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
electronic work, or any part of this electronic work, without
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
active links or immediate access to the full terms of the Project
Gutenberg-tm License.
1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary,
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
word processing or hypertext form. However, if you provide access to or
distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
License as specified in paragraph 1.E.1.
1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing
access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
that
- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
you already use to calculate your applicable taxes. The fee is
owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
has agreed to donate royalties under this paragraph to the
Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments
must be paid within 60 days following each date on which you
prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
returns. Royalty payments should be clearly marked as such and
sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
address specified in Section 4, "Information about donations to
the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
License. You must require such a user to return or
destroy all copies of the works possessed in a physical medium
and discontinue all use of and all access to other copies of
Project Gutenberg-tm works.
- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
electronic work is discovered and reported to you within 90 days
of receipt of the work.
- You comply with all other terms of this agreement for free
distribution of Project Gutenberg-tm works.
1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
electronic work or group of works on different terms than are set
forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the
Foundation as set forth in Section 3 below.
1.F.
1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
works, and the medium on which they may be stored, may contain
"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
your equipment.
1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
liability to you for damages, costs and expenses, including legal
fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
DAMAGE.
1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
written explanation to the person you received the work from. If you
received the work on a physical medium, you must return the medium with
your written explanation. The person or entity that provided you with
the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
refund. If you received the work electronically, the person or entity
providing it to you may choose to give you a second opportunity to
receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy
is also defective, you may demand a refund in writing without further
opportunities to fix the problem.
1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS', WITH NO OTHER
WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied
warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any
provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
with this agreement, and any volunteers associated with the production,
promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
that arise directly or indirectly from any of the following which you do
or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
electronic works in formats readable by the widest variety of computers
including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists
because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
people in all walks of life.
Volunteers and financial support to provide volunteers with the
assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg-tm's
goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
remain freely available for generations to come. In 2001, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
and the Foundation information page at www.gutenberg.org
Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive
Foundation
The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification
number is 64-6221541. Contributions to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
throughout numerous locations. Its business office is located at 809
North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887. Email
contact links and up to date contact information can be found at the
Foundation's web site and official page at www.gutenberg.org/contact
For additional contact information:
Dr. Gregory B. Newby
Chief Executive and Director
gbnewby@pglaf.org
Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation
Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
spread public support and donations to carry out its mission of
increasing the number of public domain and licensed works that can be
freely distributed in machine readable form accessible by the widest
array of equipment including outdated equipment. Many small donations
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
status with the IRS.
The Foundation is committed to complying with the laws regulating
charities and charitable donations in all 50 states of the United
States. Compliance requirements are not uniform and it takes a
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
with these requirements. We do not solicit donations in locations
where we have not received written confirmation of compliance. To
SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
particular state visit www.gutenberg.org/donate
While we cannot and do not solicit contributions from states where we
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
against accepting unsolicited donations from donors in such states who
approach us with offers to donate.
International donations are gratefully accepted, but we cannot make
any statements concerning tax treatment of donations received from
outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff.
Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
methods and addresses. Donations are accepted in a number of other
ways including checks, online payments and credit card donations.
To donate, please visit: www.gutenberg.org/donate
Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic
works.
Professor Michael S. Hart was the originator of the Project Gutenberg-tm
concept of a library of electronic works that could be freely shared
with anyone. For forty years, he produced and distributed Project
Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily
keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
www.gutenberg.org
This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.